Ísland - 29.11.1898, Page 2

178
ISLAND.
„ÍSLAKTD“
kemur út á hverjum þriðjudegi og föstudegi.
Kostar í Reykjavík 3 kr., úti um land 4 kr.,
erlendis 4 kr. 50 au.
Ritst jóri:
t»orsteinn Gíslason,
Laugavegi 2.
Afgreiðsla blaðsins: Þingholtsstr. -dfc.
Prentað í Pélagsprentsmiðjunni.
keisarinn til Damskns og var þar vel
fagnað.
Eftir afreksverk þessi heldnr svo hans
keisaraiega hátign heim, að líkindum slisa-
lanst, og verða þegnar hans að líkindum
fegnir er þeir fá hann heilan á hófi heim
aftur. Þá léttir líka kannske eitthvað þessum
hátignarmóðguharmálsóknum, er hafa
gengið fjöllunum hærra, einkum eftir að
keisarinn fór austur. Meðal þeirra, sem
dæmdir hafa verið, er Maximilian Harðen,
ritstjóri tímaritsins „Die Zukunft“. Hann
. er dæmdur í 6 mánaða fangelsi fyrir
— greinar i tímariti þessu, er móðgað hafa
hátiguina; ein greinin hefur fyrirsögnina
„Hundakóngurinn11. Suður í Bayern er
blað eitt gefið út er „Simplicissimus“ heitir,
Ritstjórinn heittir Albert Laugen, tengda-
sonur Björnstjerni Björnson, blaðið þótti
minnast eitthvað óviðnrkvæmlega á ferð*
ina keisarans og átti því að taka ritstjór-
an fastan, en hann forðaði sér til Sviss,
en hins vegar náði lögreglan í Heine,
skrípamyndateiknara blaðsins, og hefur
hann í haldi. Annars er talið, að um
700 mál séu höfðuð á Þýzkalandi árlega
fyrir hátignarmóðganir, svo að þetta er
ekki ný bóla.
Ekki heldur keisarinn kristilegri vernd-
arhendi yfir öllum þegnum sínum um þess-
ar muudir og hefur eigi boðið að smæl-
ingjunum skuli þyrmt meðan hann er á
þessari helgu göngu. Á þessu hafa Danir
kent, sem búa í Sljesvík. Fjölda fólks er
vísað þaðan fyrir als engar sakir nema
það að þeir eru danskbornir. Verða þeir
að hipja sig á burt úr ríkinu innan 24
tíma, hvernig sem á stendur fyrir þeim,
jafnvel þó þeir séu dauðvona, gefast eugin
grið. Að stjórn Þýskalands skuli síðast
á 19. öld troða þannig fótum mannúðar-
réttinn er illt til afspurnar og óheyrilegt.
Sem von er eru Danir gramir yfir þessu
og stefndi fjáriaganefnd fólksþingsins
þeim ráðherrunum Hörring og Ravn á
sinn fund til að fregna þá hvort ráðaneyt-
ið eða gjörðir þess geti gefið Þýsku stjórn-
inni tilefni til þess að leika þannig Dani.
— Geta sumir þess til, að Þjóðverjum hafi
ekki þótt vel varið % miljóninni umgetnu.
— Ennfremur hvort það hefði gjört nokkrar
ráðstafanir viðvíkjandi þessu til að reyna
að koma í veg fyrir það. Upplýsingum
þeim, er þeir gáfu, er fyrir það fyrsta
haldið leyndum. Hin frjálslyndari blöð
þjóðarinnar víta þessa aðferð stjórnarinn-
ar mjög og segja að svona meðferð hljóti
að vekja andstyggð út í frá, og þar að
auki sé hún með öllu ástæðulaus og
alls eigi nauðsyn til að beita slíkri harð-
neskju.
Svarti dauði í Vín.
Síðast í f. m. og fyrst í þessum mán-
uði voru menn á nálum í Vín út af svarta
dsuðanuœ. Prófessor Nothnagel hafði
fengið svartadauða-bakteriur austan af
Indiandi og gjörði ýmsar tiirauDÍr með
þær á hestum. Þjónn einn á efnaran-
sóknastofunni gætti hestanna, en mun eigi
hafa gjört það samvizkusamlega og fékk
enda að kenna á því, því að sjálfur varð
hann veikur af þessari hryílilegu veiki og
dó innan fárra daga. En þar roeð var
ekki alt búið. Læknirinn, Dr. Mfiller, sem
stundaði hann, fekk sýkina og tvær
hjúkrunarkonurnar. Dr. Mfiller var ungur
maður, rúml. þrítugur, og efnilegur vís-
indamaður; hafði sjálfur verið austur í
Bombay og stundað sjúklinga, er höfðu
sýkina. Athugaði hann sjálfur allan gang
sýkinnar i sér, svo lengi sem hann gat.
Hann dó eftir fáa daga. Hsfa læknar í
Vín ályktað að reisa honum veglegt minn-
ismerki. Báðar hjúkrunarkonurnar dóu.
Var nú hin mesta varúð viðhöfð, og jafn-
vel virki hlaðið kringum sjúkrahúsið, þar
som þessir sjúklingar láu. Má nú að öll-
um líkindum telja vfst, að hindruð sé út-
breiðsla sýkinnar, og menn þurfi ekki &ð
óttast haua úr þeirri átt. En próf. Noth-
nagel hefur sætt mikilli áreitni og móðg-
unum vegna þessa, sem honum þó alls
ekki er um að kenna, heldur eingöngu
hinum óþriflega þjóni. Um sama leyti og
sóttin var um garð gengin í Vín, kom
skip með sjúka menn til San Fransiseo,
en líklega stafar engin hætta af því. En
næði sóttin útbreiðslu, yrði hún slæmur
gestur, því að læknar standa ráðalausir
gagnvart henni að mestu leyti, og talið
er, að 80—90% af þeim, er fá hana,
deyi.
Eapitolium í Washington hrennur.
Að kvöldi hins 6. þ. m. kviknaði í Kapi-
tolium, þinghúsi Bandamanna; tókst til-
tölulega fljótt að slökkva eldinn, en samt
brann nálega allur miðhluti og austur-
hluti hússins. Eidurinn kom upp nálægt
sal hæstaréttar í miðhluta hússins og
brann því mjög skjala- og bókasafn rétt-
arins. Skaðinn á því er metinn 1 miljón
dollara, en á sjálfu húsinu 200,000 dollara
eða allur skaðinn 4% milj. króna.
Fashóðamálið. ltæða Salishury.
Er skip fór heim síðast virtist mál þetta
nálega komið út af dagskrá, og að Englar
og Frakkar ættu bara eftir að jafna það
milli sín fyrir fult og alt á friðsamlegan
hátt. En smámsaman þóttust menn sjá
þess öll merki, að svo mundi ekki vera
og óttuðust jafnvel, að þetta mundi ófrið-
arefni verða milli þessara þjóða. Enska
stjórnin lét vinna að útbúningi og útgerð
flota síns af rnesta kappi, og þótti Ijóst,
að hún mundi ætla að halda fram kröf-
um sínum með hervaldi, ef ekki gengi
öðru vísi. Frakkar gerðu hið sama, og
þóttu því óvænar horfur, enda kom hver
fregniu á fætur annari frá London og
París, er virtist benda í þessa átt. Stjórn-
máiamenn Engla, t. d. Rosebery o. fl. létu
það fyliilega í Ijósi, að, að vísu væri stríð
ekki æakilegt, en enska stjórnin raundi og
ætti að halda máli sínu í fullum mæli til
streytu. Þá var og gert heyrum kunn-
ugt, hvað milli stjórnanna hafði farið við-
víkjandi málinu. Delcassé utanríkis-mála-
ráðherra Frakka fór að öllu gætilega, en
lét þó í engu um of á sig ganga. Þóttu
gjörðir hans viturlegar og Juku Frakkar
lofsorði á þær. Hann kvað herförMarch-
ands alls eigi gerða í þeim tilgangi að
móðga Englendinga. Frakkar ættu að
vísu alt eins Iögmæta kröfu til Fashóða
eins og Englendingar til Khartum. Þeir
væru fúsir til að fara frá Fashóða, ef þeir
fengu einhverja aðra fótfestu við Níl, en
heimtuðu Englendingar að þeir þegar í
stað rýmdu þenna stað, þá mundu þeir
ekki svara öðruvísi en á einn veg. Til
samninga væru þeir fúsir, en vildu í engu
niðurlægja sig. svo að kastaði skugga á
þjóðina í heild sinni. Haun mun og jafn-
vel hafa farið fram á það. að Englend-
ingar kæmu með skírteini frá soldáni
Tyrkja um það, að þeir hefðu fullan rétt
til landsins. En það er gömul krafa, og
Englendingum svíður sáran, þegar hún er
nefnd. Um þessar mundir var Muravieu,
ráðherra Rússakeisara, á ferð í París, í
friðarfundar-erindum, og mun hann hafa
ráðið Frökkum til að gera málið ekki að
miklu kappsmáli, en beina heldur geiri
sínum í aðra átt. Þá kom og einn af
hershöfðingjum Frakka frá Fashóða til
París; sömuleiðis kom og Kitchener til
London. Málið fékk þá betri horfur.
Frakkar láta undan síga, en þó svo að eigi
líti út sem þeir bíði lægri hluta í málinu
eða sóma þeirra sé misboðið; nú sem
stendur eru horfurnar því friðsamlegar.
Hvað viðbúnað Englendinga snertir, er
það nú orðið ljóst, að hverju stjórnin stefn-
ir í því efni. Hinn 9. þ. m. hélt ráða-
neytisforsetinn enski, Salisbury lávarður,
ræðu í veizlu í GJuildhall, og komst hann
svo að orði, að reyndar hefði ófriðarský
verið á lofti um tíma, en fyrir viturlega
framkomu Frakka, hefði það horfið aftur.
Ófriður hefði að vísu ekki verið svo fyrir
dyrum, sem blöðin hefðu látið, en stjórnin
hefði eigi séð sér annað fært, en vera við
öllu búin, hvað sem í kynni að skerast.
Talsvert hefði verið rætt um viðbúnað
þann, er fyrirskipaður hefði verið af stjórn-
inni, og hefðu menn getið til, að hún
mundi hafa í hyggju að vinna Krít eða
Sýrland, eða kasta að fullu eign sinni á
Egyptaland. Þetta væri alls ekki ætlun
hennar, enda hefði hún enga ástæðu til
að vera óánægð með ástandið á Egypta-
landi, eins og það væri nú, þó það að vísu
væri ekki með öllu eins gott og eftir sig-
urinn við Omdurman. En hvað viðbún-
aðinn snertir, þá sé það kunnugt, að Rússa-
keisari hafi látið friðarboð út ganga í þá
átt, að herbúnaður sé að mun takmark-
aður. Þetta vilji England einnig styrkja,
en meðan þessu sé ekki komið í kring,
þá hafi stjóruinni virst ástæða til að nota
tímann, og búa skip sín sem bezt út fyrir
framtíðina. Þá minnist hann og á her-
búnað Bandamanna, og taldi það mundi,
ef til vildi, ekki til þess að stuðla að tak-
mörkun herbúnaðar í Európu eða friði
yfir höfuð, en þó vonaði hann að það yrði
engu að síður til góðs fyrir mál Englend-
inga. Einna mesta hættu kvað hann geta
stafað af því að skífta smáríkjunum, ef
til þess kæmi. Niðurlag ræðu hans var
þannig: Styrjaldirnar koma yfir menn nú
óðar en þá varir; England er sjó- og ný-
lenduríki, og ef vér eigi höfum nógu öfl-
ugt sjólið og nægilegan herafla í nýlend-
unum, þá má vænta þess, að vér, er minst
varir, sjáum riki vort fallið til grunna.
Þetta er orsökin til þess, að vér höfum
eigi séð oss fært, að slá slöku við herbún-
að vorn á sjó og landi. Oss eru strið ó-
geðfeid, en það er bein skylda vor að fá
eftirkomendum ríkið heilt og óskift í
hendur.
Góður rómur hefur verið gerður að ræðu
hans bæði í París og London.
Þing kemur saman á Frakklandi.
Ráðaneyti Brissons fer frá.
Dupuy ráðaneytisforseti.
Þess var jafnan að vænta, að eitthvað
býsna sagnalegt yrði, er þing kæmi s&man
á Frakklandi í ár. Æsingar frá hálfu
hinna andvígu flokka, hersinna og endur-
skoðunarsinna, höfðu hleypt öllu í bál og
brand og nú átti hríðin að standa í sjálfum
þingsalnum um það, hvor mætti sin meira, og
munu hersinnar sérstaklega hafa ætlað þá
að kippa málum sinum í betra horf, en
óhætt er að fullyrða, að það hafi ekki
tekist, þó þeim heppnaðist að koma Briss-
on úr ráðherrasæti. Framkoma Chanoinés
varð og til að kasta skugga á herinn og
gefa mönnum greinilega bendingu um það,
hversu óhreint væri alt í framkomu her-
stjórnarráðaneytisins.
Þriðjudaginn 25. okt. ki. 1 e. hád. var
þing sett. Yar strax nokkur ys og ókyrð
bæði í salnum og á áheyrendapöllunum.
Þó kvað eigi mikið að því fyr en Brisson
vildi mæla; þá guJlu við hróp og köll;
nefndu menn hann ýmsum illum nöfnum,
en hann stóð kyrr, sem ekkert væri um
að vera, uns menn spektust. Þá mintist
hann á, að stjórnin hefði nú komið Drey-
fusmálinu i hendur dómsvaidinu, en þar
ætti það með réttu heima. Þá kvað De-
ronledé nauðsyn til að steypa ráðaneyti
þessu jsfnvel þó hermálaráðgjafinn yrði
dreginn með niður í sorpið, og fór mörg-
um hörðum orðum um framkomu þess.
Chanoine rauk þá upp og hugsuðu aliir
að bann ætlaði að berja á Deronledé; það
gerði hann þó ekki. Kvað hann stöðu
sína mjög vandasama og við það að tak-
ast embætti þetta á hendur hefði hann
tapað hylli þjóðarinnar. En það gerði
hann kunnugt, að hann hefði sína skoðun
á Dreyfusmálinu, þótt hann hefði setið í
ráðaneyti þessu, og sú skoðun væri með
öllu hin sama og fyrirrennara sinna. Kvað
hann það því skyldu sína að gæta sóma
hersins og leggja niður völdia, og því lýsti
hann því yfir í þingsalnum, að hann hér
með segði af sér embœtti þessu. Q-ekk hann
svo af þingi. Brisson kvað þetta móti
allri venju, að ráðherrar segðu af sér í
þingsalnum á fundi fulltrúadeildarinnar.
Kvaðst hann eigi efast um, að þingið væri
þakklátt stjóriýnni fyrir viðleitni sína í
því að láta borgaravaldið sitja í fyrirrúmi
fyrir hervaldinu. Var svo fundi frestað.
Framkoma Chanoines mæltist ilia fyrir með-
al allra flokka þingsins og Faure vítti
hana mjög, er Brisson tjáði honura þetta.
Kl. 5 var fundur settur aptur og kvað
Brisson að beiðni Chanoines um lausn írá
embætti hefði verið tekin til greina, en
lagði mikla áherzlu á, að borgaravaldið
mætti sína meira en hervaldið. Skömmu
síðar lagði Ribot fyrir þingið frumvarp
til rökstuddrar dagskrár svo hljóðandi:
„Um leið og þingið lýsir því yfir, að
borgaravaldið eigi að hafa yfirhöndina yfir
hervaldinu, lýsir það yfir trausti sínu á
þeim her, er hlýðir lögunum og aðhyllist
þessa skoðun.“ Dagskráin var samþykkt
með 559 atkv. gegn 2. Þá vildi Berger
að þingið lýsti yfir vanþóknun sinni á
gjörðum stjórnarinnar, er herinn snerti,
en það var fellt. Jafnaðarmaðurinn Ber-
taux vildi þá að þingið vottaði stjórninni
traust sitt, en það var felt með 286 atkv.
gega 254 og þótti þá öllum ljóst, að dag-
ar ráðaneytisins væru taldir. Sagt er, að
Brisson hafi mælt við kunniugja sinn, um
leið og hann fór af þingi: „Ég gleðst af
þvi, að eftirmaður minn er neyddur til að
láta borgaravaldið sitja í öndvegi og að
minnsta kosti getur hann ekki hindrað
endurskoðunina. Ég álít því, að deginum
hafi ekki verið til einskis varið“, Ráð-