Ísland - 12.02.1899, Blaðsíða 3
ÍSLAND.
11
kletta og klungur. — Það rann allt í einu upp
fyrir mjer, að um hann lægi leiðin mín og þar
mundi gangan þung, — þyngri en þarna í klett-
unum við hlið þjer.
Jeg var byrjaður á setningu í huganum, sein
jeg vissi ekki fyllilega eða vildi ekki gera mjer
ijóst, hvernig jeg ætti að ljúka við: „Ef við ætt-
um lengri samleið en hjerna um hæðirnar í dag,
þá.................*
— „Ertu ekki orðinn þreyttur?“ spurðir þú.
— „Nei!“
Setninguna mína lauk jeg seinna við í huganum.
— Jeg var svo ánægður og mjer þótti svo fai-
Iegt þarna, svo undur-fallegt, — þar var eitthvað,
sem heillaði mig, — eitthvað, sem dró mig til sín.
— Mjer fannst hvert blóm, hvert strá og steinn
hafa hjarta, sem mjerværi hlýtt til, — mjerfannst
hjer vera einhverjar ljúfar endurminningar bundn-
ar við hvern blett, — endurminningar, sem mjer
voru óljóssr og í raun rjettri sjálfum mjer óvið-
komandi, en samt svo að jeg ætti eitthvað í þeim,
eða mínar endurminningar væru þeim skyldar eða
tengdar á einhvern hátt:
Þú sagðist elska þessar stöðvar; þarna þótti
þjer fallegt, — þarna áttir þú æskusporin þín,
æskuvorið!
0g þegar þú stóðst þarna hjá mjer og talaðir
um kæru lautirnar þínar, — þá varstu Ijúf eins
og sumarblærinn, svipfögur og góð sem Huldan,
sem vakti í hugsjónam mínum, þegar jeg var barn,
— vakti ein úti í brekkunum um bjartar sumar-
nætur, batt lyngskúfana brosandi og brá þeim í
fljetturnar fögru, sem fjellu henni að mitti, og
söng og söng um æsku, ást og von.-------------—
-----Nú lemur hríðin rúðurnar og stormurinn
þýtur um þakið;— það er vetur og Mjöll hin fagra
sveipar jörðina hvítum helblæjum.
En jeg sje samt sumarið þitt og átthagana þíua,
blómin þín og blikið á vogunum.
— í einu vetfangi hverfur allt; — jeg sje ekk-
ert nema — þig!
Skúmarnir.
Þeír eru að segja það hinir blaðamennirnir, að
„ísland“ hafi ekki verið „stefnufast" blað, sem þeir
svo kalla, ekki fast í rásinni og þar fram eptir
götunum. Og það kvað vera stjórnarskrármáiið
okkar góða, sem blaðið hafi sýnt þennan fádæma
hvikulleik við. Um þetta hefur ritstjóri „íslands“
lesið fjölda greina síðan síðasta þingi var slitið,
í „ísafold“, í „Dagskrá“, í „Fj.konunni“ og lík-
lega víðar.
En hann hefur í heilt ár gengið steinþegjandi
fram hjá öllu því rausi, eins og líka allri hinni
pólitísku suðu í blöðunum á þessum tíma. Og það er
afþví, að hann hefur enga löngun fundið hjá sjer
til að taka undir nein af þeim lögum, sem þar
hafa verið sungin, finnur líka, þótt ekki sje hann
sjerlega sönglærður, að allir þessir pólitísku bark-
ar okkar gefa frá sjer meira og minna falskar
raddir. Hann hefur siðastliðið ár leitt pólitíkina
algerlega hjá sjer, látið hana liggja fyrir utan
sinn verkahring. Og meðan enginn pólitískur
flokkur er til í landinu, sem „ísland“ kærir sig
um að hafa nokkuð saman við að sælda, mun
það fara eitt sjer framvegis sem hingað til, hvort
heldur það finnur hjá sjer köllun til að leggja
nokkuð til þeirra mála, eða það lætur þau hlut-
laus.
Annars hefur „ísland“ fullt svo einbeitt sem
nokkurt hinna blaðanna látið í ljósi skoðun sína
á stjórnarmáli okkar. En það fór eitt sjer, og
hætti að ræða málið af nokkru kappi, eptir að það
sá sjer ekki fært að afla sinni skoðun fylgis að
svo stöddu. Um þetta má hver dæma sem hon-
um bezt líkar.
Ef til'vill hefur almenningur ætlazt til, að „ís-
land“ svaraði þessum greinum hinna blaðanna,
sem minnzt er á hjer að framan. En að fara að
skamma þau fyrir sömu sakirnar telur „ísland“
alveg gagnslaust. Ritstjóri „íslands", nennir ekki
að fara að lesa yfir langlokur „ísaf.“ til að tína
upp úr þeim vitleysurnar. Það væri Iíka óþarft
verk. Hver heilvita maður hlýtur að vitx það
jafuvel og ritstjóri „íslauds“, að ekkert er líklegra
en að „ísaf.“, undir eins og næsta þing kemur
saman, rífl og tæti sjálf sundur allt það, sem hún
hefur um málið talað í fyrra og í ár. Það er
elcki nema í fullu samræmí við framkomu þess
blaðs undanfarandi. Það hefur svo margsýnt sig,
að stjórnarbótarmáiið hefur aldrei verið því
alvörumál, heldur leiksoppur. „Dagskrá“
hefur alls ekki flutt pólitískar greinar, fremur
en „ísland“, síðan í apríl í fyrra vetur,
ekki eina einustu grein að jeg man, síðan að tek-
ið var svo rækilega ofan í blaðið fyrir vaðalinn,
eins og þá var gjört í „íslandi“. Um „Fj.konuna"
þarf ekki að tala. Hver hefur heyrt þess getið, að
nokkur mannskepna meti það að nokkru, sem
Yaldimar hefur sagt um .pólitík? Hann gæti
gjarnan ritað greinir með einni ekoðunni þessa
vikuna, annarí hina, eíns og hann líka hefur opt gjört,
án þess nokkur lifandi sála tæki eptir því. Hann
hefur víst fulla reynslu fyrir því, að enginn leitar
eptir pólitík í „Fj.konunni", og þó þar væri eitt-
hvað í þá átt, mun hann vita, að það er svo
hjartanlega fyrirlitið af öllum mönnum, sem nokk-
ur náin kynni hafa haft af blaðinu eða ritstjóra
þess persónulega.
Og svo látast þessir „froðusnakkar“ vera að
bregða „íslandi“ um stefnuleysi og hringlanda,
einasta blaðinu, eem rætthefur um málið afáhuga og
sannfæring, og óháð öllu öðru en sinni eigin skoðun,
meðan það skipti sjer af því, en sem hefur algjör-
lega þagað um þetta mál og gjörzt ópólitískt blað,
þegar það sá sjer ekki fært að vinna sinni eigiu
skoðun nokkurt fylgi.
Sjoneikarnir.
n.
Ameríkanski sjónleikurinn „Esmeralda“ var leik-
inn sunnudaginn 5. þ. m. í 3. sinn. Aðsókn tals-
verð. Frá efni leiksins hafa blöðin áður skýrt,
svo jeg eleppi því, — jeg skal að eins geta þess,
að mjer þykir miklu minna koma til efnis leiks
þessa en „Drengsins míus“ og í þessum leik eru
lyndiseinkunnirnar ekki eins eðlilegar og í
„Drengnum mínum“.
Rúmsins vegna skal hjer að eins í stuttu máli
getið helztu leikendanna.
Hr. Sig. Magnússon (Rogers) leikur hlutverk
sitt svo vel, að trauðla mun hann áður hafa betur
gjört, og er þá allmikið sagt. Hann skilur hlut-
verk sitt fyllilega, haun talar eðlilega, er tilbreyt-
ingaríkur í málblæ og Iátbragði.
Frk. Gunnþórunn Halldórsdóttir leikur einnig
aðdáanlega vel frú Rogers, þennan óstjórnlega
skapvarg. Henni tekst aðdáanlega að sýna ofsa
hennar, dramb og drottnunargirni yflr manni sínum
og dóttur og eiginlega yfir öllu. Bezt leikur hún
síðast í leiknum, þegar hún verður að lægja seglin
og láta undan manni sínum og dóttur, þar sem
hún hefur rekið sig á flæðisker forlaganna, en
getur þó hvorki nje vill algerlega losa sig við
stórbokkaskapinn og ráðríkið.
Frk. öuðrún Iudriðadóttir (Esmeralda) leikur
dável, sumstaðar mjög vel. í byrjun leiksins sýn-
ist hún um of barnsleg, en aptur síðar of full-
orðin. Hún talar víða eðlilega, en sumstaðar er
ekki trútt um að hún hverfi frá hlutverki sínu.
Þær frú Þóra og frú Stefanía leika báðar vel,
— einkum leikur frú Stefanía snilldarlega í 3.
þætti.
Hr. Helgi Helgason ieikur greifa, þurradremb-
inn og ljettúðugan flagara; fer hanu mjög vei
með hlutverk sitt, og hið sama er að segja um
hr. Friðfinn Guðjónsson.
Hr. Árni Eiríksson leikur og Estabrook vel að
mörgu leyti. En nokkuð gjörir hann mikið að
ýmislegri tilgerð í látbragði nú sem opt áður,
þegar hann hefur leikið. Slíkt getur stundum átt
vel við og farið mjög vel, en óviðkunnanlegt er
það, að sjá það leik eptir Ieik með litilli tilbreyt-
ingu. Hr. Árni hefur svo góða hæfiieika til leik-
fþróttar, að honum mun auðvelt að laga þetta
svo vel fari.
Hr. Guðm. Magnússon leikur einna sízt af leik-
endunum og þó víða vel. Aðalgalli við leiklist
hans er, að hann talar og leikur yfir höfuð nokk-
uð þurt, tilfinningalítið, og ber einkum á þessu
við skilnað hans við Esmeröldu og foreldra henn-
ar og svo síðast í leiknum. En hlutverk hans er
erfitt, og mundu ekki margir, er lítt eru vanir að
leika, eins og hann, hafa betur gjört.
Hr. Kr. Ó. Þorgrímsson leikur lítið hlutverk, en
leysir það lýtalaust af hendi.
Yflr höfuð ber leikurinn með sjer, að leikend-
urnir eru vel æfðir í að tala og haga sjer á leik-
sviðinu. Búningar eru ágætir og andlitsgervi
leikenda sýnu betra en í „Drengnum mínum“.
Gnðm. Guðmundsson.
Laganám á Islandi.
Lengi höfum vjer beðið stjórnina um lagaskóla,
en hún synjað. Ekki er heldur annars von, með-
an hún traðkar þeim rjetti, sem oss er veittur með
stöðulögunum og stjórnarskránni, en fer í hans
stað í mörgu eptir frumvarpinu, sem hún lagði
fyrir þjóðfundinn 1851. Á meðan hún er á því
máli, finnst henni sama að stofna lagaskóla hjer eins
og það væri á Fjóni eða Falstri. Því má óhætt
fullyrða, að Danastjórn samþykkir hjer aldrei laga-
skólastofnun fyr en hún yrði fengin til þess að
kannast við allan þann sjerstjórnarrjett, sem oss
er veittur í stöðulögunum og stjórnarskránni.
Lagaskóli yrði æði-dýr, eins og nú stendur.
Ráð mætti fyrir því gjöra, að ekki kæmi af hon-
um nema einn á ári, eða einn og tveir á víxl, ef allir
lærðu hjer, en þurfa mundi 2—3 kennara. Eptir
því sem íslenzkir námsmenn rækja nú hinar inn-
lendu menntastofnanir, mætti óvíst telja, að fleiri
gengju á lagaskólann en svo, að einn kæmi af hon-
um þriðja hvert ár.
En allt fyrir það er íslenzk og inulend laga-
kennsla nauðsynleg og hún getur ekki fengizt
nema í iagaskóla. Reynandi væri þá að leita
hófanna við stjórnina, hvort hún fengist ekki til
þess að leyfa það, að hjer væri stofnaður skóli í
íslenzkum lögum. Og það væri gjört að skilyrði
fyrir því, að fá lögmannsembætti á íslandi, að
lögmannaefni öll gengu á þennan skóla og
lærðu þar íslenzk lög svo vel væri, sigldu síðan
á háskólann og Iegðu þar fyrir sig hið almenna
og vísindalega iaganám. Gott væri, að þeir losn-
uðu við eitthvað af því, sem sjerstaklegt er fyrir
Danmörku, svo að lærdómurinn yrði ekki meiri
alls yfir. Eins ætti hver danskur maður, sem
hjer yrði embættismaður að ganga á þennan skóla
og taka þar próf í íslenzkum lögum. Nefnd af
lögmönnum ætti að ákveða, hvað læra skyldi í
íslenzkum lögum. Það ætti auðvitað að ganga
fyrir sem lögmaðurinn þarf helzt á að halda;
grein og grein mættí taka úr eldri lögum til rann-
sóknar, ef svo sýndist. Stórhuga mönnum þykir
þetta lítið, en jeg skal samt víðfrægja þá, geti
þeir komið þessu fram, eins og afreksmenn. Þetta
nægðilíka, og hefur þaun kost í för með sjer, að
allir íslenzkir lögmenn vissu eitthvað í íslenzk-
um lögum, svo gætu alþýðumenn hlýtt á fyrir-
lestra og þingmenn og nefndarmenn lært að skilja
lögín betur en þeir nú skilja þau. Þinginu má
ætla það, að kostnaðurinn verði sem lægstur við
þessa kennsl og að nota allt, sem þar að lýtur.
J. B.
Jsafold4 og rjettritimarstagliö.
Þeir Björn og Valdimar látast vera að brígsla
ritstjóra „ísl.“ um það, að hann hafi fleygt frá
sjer rjettritun Blm.fjel. Fjelögum þess þyrfti þó
sízt að þykja þetta undarlegt, nú, eptir að hann
er farinn úr fjelaginu og eptir að útsjeð má heita
um, að samþykktin nái þeim árangri, sem til var
ætlazt í fyrstu. Þeir vita sem sje vel, að ýmls-
legt var það í stafsetningarsamþykktinni, sem