Ísland - 19.03.1899, Blaðsíða 2

22
I S'L A N’D.
„ÍSLA3NTD
keraut út annanhvorn sunnudag.
Verð ársfj. í Reykjavík 50 au., út um land 60 au.
Ritstjóri: Porsteinn Gíslason, Laugaveg 2.
Afgr.maður: Þorvarður Þorvarðarson, Þingholtsstr. 4.
Reikningsskil og innheimtu annast:
Einar Giunnarsson cand. phil., Kirkjustræti 4.
Prentað í Pjelagsprentsmiðjunni.
er talinn auðugur. Um skoðanir hans í Dreyfus-
málinu vita menn ekki, hann hefur ekki látíð neitt
uppskátt í því efni, en ekki ætla blöð endurskoð-
unarfjenda hann tryggan En hann hefur sagt,
að það skuli sjer mest um hugað, að styðja og
vernda þjóðveldið. Annars verða allir dómar um
hann að bíða betri tíða.
Rússland og Finnland. í septembermán.
f. á. fengu Finnar nýjan Jandstjóra, er Bobrikow
hjet. Varð brátt Ijóst af þeim boðskap, er hahn
flutti, að fyrirhugaðar væru breytingar á stjórnar-
fari og högum Finnlands eptirleiðis, og að Bo-
brikow ætti að koma þeim á. Finnar tóku hon-
um þvi ekki með neinni blíðu, sem von var, en
biðu átekta. í janúarmánuði kom finnski land-
dagurinn saman og var lagt fyrir hann frumvarp
til Iaga um breytingar á finnska hernum og þær
eigi litlar, því að hann átti að auka úr 5600
manns upp í 20,000 og lengja varnarskyldutímann
um 2 ár (alls 5 ár). En svo fylgdi meira á eptir.
Opið brjef undirritað af Michel stórfursta um breyt-
ingar á stjórnarfari Finnlands var lagt fyrir öld-
ungaráðið til birtingar almenningi. Bobrikow tókst
að fá því komið í gegn í öldungaráðinu, að það
væri birt, þó með því, að formaður ráðsins greiddi
tvisvar atkvæði. Nú sáu Finnar ljóslega forlög
sín; ritstjóri stjórnarblaðsins í Helsingsfors vildi
eigi birta brjefið og sagði af sjer ritstjórninni og
prentararnir lögðu niður vinnuna. Og nú er svo
komið, að Finnar hafa almennt klæðzt sorgarbún-
ingi. Landdagurinn mun að vísu í engu láta á
sig ganga, en erfitt verður að spyrna á móti
broddunum, og rússneska stjórnin fer sínu fram.
Það er hennar mark og mið, að taka sjálfsforræði
það, er Finnar hafa haft, af þeim og gjöra Finn-
land að fylki í landi Rússa og þannig láta þá
sæta sömu kúgun og aðra Rússa. Framtíðarhorf-
ur Fiuna eru því ekki glæsilegar. Ea þetta gjör-
ir friðarhöfðinginn, já, að minnsta kosti er það
gjört í hans nafni; en ýmsar sögur ganga núna
út um heiminn frá rússnesku hirðinni. Finnar
sendu menn á fund keisara til að bera fram bænir
þeirra, en þeim var ekki veitt áheyrn. Glaus síð-
an upp sá kvittur, að keisari væri veikur, en svo
mun ekki vera. En hjer mun annar hængur á,
sem sje sár að hann ræður litlu eða engu; hin
gamla apturhaldsklíka hefur algjörlega náð öllum
völdum, og þá er ekki að sökum að spyrja; sagt
er og, að ekkjudrotningin fylgi henni að málum,
en keisari er talinn heldur frjálslyndur og velvilj-
aður þegnum sínum og svo mun og drottning hans
vera, en hvaða þýðingu hefur það, þegar hvorki
er þrek nje einbeittur vilji til að framfylgja skoð-
unum sinum.
Hjer á Norðurlöndum hefur þessi meðferð á
Finnum vakið sára gremju, en ávörp, er send voru
til undirskripta meðal manna, og stíluð voru til
keisara, hafa verið kölluð aptur og munu ekki
verða send,
Síðari hluta janúarmán. sendi Muraview greifi
enn á ný umburðarbrjef til stjórnanna í Európu
og þakkaði fyrir hinar góðu undirtektir, er frið-
arboðið hefði fengið. — Drap hann á nokkur helztu
atriðin, er koma mundu til umræðu á friðarþing-
inu; það verður víst haldið í Haag.
Þýzkaland. Bæði á landdegi Prússa og rík-
isdeginum hafa verið gjörðar fyrirspurnir til stjórn-
arinnar um útreksturinn úr Sljesvík. Miquel ráð-
herra varð fyrir svörum á landdeginum, en á rík-
isdeginum neitaði Hohenlohe kanslari að svara
fyrirspurninni, er Gustav Jóhannsen hafði gjört;
samt samþykkti þingið, að umræður skyldu verða
um málið og stóðu þær yfir í 3 daga; margir
ræðumenn víttu harðlega þetta athæfi stjórnarinn-
ar, en þó urðu margir til að verja stjórnina og
mæla henni bót, og meðal þeirra var t. d. Her-
bert Bismarck. Annars munu þessar fyrirspurnir
enga þýðingu hafa.
Þess má geta að kanslarinn minntist Frakka
sjerlega hlýlega, er hann tilkynnti ríkisdeginum
lát Faurés. Keisari sendi og sjerstaka sendinefnd
til Parísar til að vera við jarðarför forseta. Þykja
þetta allmikil vinahót milli jafnandvígra þjóða
eins og Frakkar og Þjóðverjar hafa verið að
undanförnu.
í haust gjörði stjórnin enska og þýzka samn-
ing með sjer, einsogáður hefur verið getið hjer um
í blaðinu, en hvorug stjórnin vill láta nokkuð
uppskátt um efni hans fyr en eitthvað það kem-
ur fyrir, er samningurinn snertir.
Látinn er Caprivi, fyrverandi kanslari.
Ungverjaland. Þó friðvænlegar horfur væri
milli flokkanna hjer víðast og menn teldu víst að
Banfíy fengi að sitja kyr, þá brást það þó þegar
á átti að herða, og mótstöðumenn hans kváðust
engum samningum geta tekið meðan hann væri
við. Sagði hann því af sér ráðherrrastörfum.
Eptirmaður hans er Kolomann Szell, frjálslyndur
maður. Honum hefir loks tekizt að miðla málum
milli flokkanna. í ráðaneyti hans sitja flestir þeir
sömu, sem í ráðaneyti Banffýs.
Belgía. Skammt frá Bryssel varð mikið járn-
brautarslys 18. f. m. Tvær lestir rákust á í þoku.
Um 30 manns ljetust þegar í stað, en yfir 100
særðust og af þeim eru 50 hættulega særðir.
England. Til foringa síns í neðri málstofunni
kaus frjálslyndi flokkurinn Campell■ Bannermann.
Asquitt þótti þeim ekki heppilegur, því að hann
er „Imperialisti", fylgismaður Rosebery, og hefði
þá ef til vill mátt við því búast að hinir, sem
fylgja Morley og Harcourt, hefðu skilist frá.
Enginn skörungur C.—B., en er í allmiklu áliti
meðal flokksbræðra sinna og syndir mitt á milli
beggja deilda flokksins, til að hrinda hvorugum
frá sjer. Við stjórnmál hefir hann mikið fengizt
og ávallt átt sæti í ráðaneytum frjálslyndaflokks-
ins síðan 1871 og þótti þar dugandi maður.
Smámsaman bætist nýtt og nýtt við á synda-
regestrið milli Frakka og Englendinga. Frakkar
höfðu fengið stjórnandann í Mascat, austur við
Persaflóa, til að leyfa sjer að hafa kolastöð þar
í hafnarborg einni. Þegar Englendingar komust
á snoðir um það, undu þeir bráðan bug að því
að senda á fund stjórnandans og banna honum að
leyfa Frökkum höfnina og varð hann að láta að
vilja þeirra, en Frakkar sitja með sárt ennið. Þó
mun England eiga bágt með að banna Frökkum
kolastöð, því að það kæmi í bága við áðurgjörð-
an samning milli þeirra.
Þing er komið saman á Englandi og hefur ekkert
gjörzt þar sjerlega frásagnavert. Einn þingmað-
ur í neðri málsstofunni gjörði fyrirspurn til Salis-
bury út af trollarasmölun Dana við Færeyjar á
dögunum og vildi láta ensku stjórnina senda fall-
byssubát þangað og til íslands til að vernda
rjett trollara. Flotamálaráðgjafinn svaraði, að
eigi væri tiltök að senda fallbyssu bát á þessa
staði til þess að hlíft yrði í nokkru trollurum, er
gjörðu sig seka í lagabrotum.
Bandaríkin í Norður-Ameríku og Eilipps-
eyjar. Loks var friðarsamningurinn samþykktur
af öldungaráðinu með litlum atkvæðamun, og
hefur nú forseti ritað undir hann. Öldungaráðið á
Spáni hefur líka fallist á samninginn, en talið efa-
samt hvað Cortes muni gera. Bandamenn greiða
Spánverjum 20 milljónir dollara. En nú hafa
þeir snúið öllum mætti sínum að því að bæla
Filippseyinga, enda er hin mesta styrjöld þar á
eyjunum. Fyrsta aðalorustan milli Bandamanna
og uppreistarmanna varð laugardaginn 4. febr.
hjá Manilla. Uppreistarmenn höfðu tekið vatns-
bólin og spillt þeim. Slóg þegar í bardaga með
þeim og fóru eyjarskeggjar, sem von var, halloka,
enda var útbúnaður þeirra hinn versti. Þó stóðu
skærur þessar fram til sunnudags. Talið er að af
Ameríkumönnum hafi faliið og verið særðir um
250, en af eyjarskeggjum um 4000. Fleiri orust-
ur hafa orðið millum þeirra, en þessi er hin mesta.
Jafnan eru óeyrðir kringum Manilla og hafa upp-
reistarmeun reynt að kveykja í borginni en orðið
lítt ágengt. Bandamenn hafa tekið Ilo-IIo;1) áð-
ur uppreistarmenn fóru úr borginni, kveyktu þeir
í henni, en oldurinn varð slökktur. En líkindi
eru til að Bandamenn verði að tvískipta liði sínu
innan skamms, því að þrátt fyrir fagnaðarlætin
í Havanna á nýársdag, þegar fáni Bandamanna
var dregin upp í stað hins spánska, sem merki
þess að eyjan hafði skipt um stjórnendur, verður
þó ekki annað sjeð en að þaðan sje brátt ófriðar-
von. Gomez hershöfðingi, foringi uppreistarmanna,
hefur enn mihinn fjölda manna undir vopnum og
lætur ófriðlega. Bandamenn skoruðu á hann að
láta liðið frá sjer fara, en hann noitaði nema hann
fengi 16 milj. doll. handa liðsmönnum sínum, því
neituðu þeir, en buðust til að láta 3 milj. en það boð
þáði hann ekki. Allt virðist benda á það, að
Kúba muni verða Bandamönnum dýr, eigi síður
en Filippseyjar. Undir þessum kringumstæðum
samþykkir þingið víst tillögur stjórnarinnar um
að auka herinn.
Ítalía. Páfinn hefir verið veikur síðustu dagana.
Hann hefur í mjög mörg ár þjáðst af meinsemd í
mjöðminni, en nú loks skáru læknar hana burtu;
var það mikíll skurður og voru menn hræddir um
að hinn heilagi faðir mundi ekki afbera það, þar
sem hann er svo fjörgamall, en karl er hinn hress-
asti, svo að læknar telja víst að hann muni verða
albata, og segja að hann muni þá geta lifað í 10
ár enn; en það er auðvitað spádómur.
Krít. Nefnd sú, er Georg landstjóri setti til
að semja frumvarp til stjórnarskipunarlaga fyrir
Krít, hefur lokið störfum sínum og er komið sam-
an þing til að fjalla um frumvarpið. Aðalatriði
þess eru þessi: Eyjan hefur sjálfsforræði sam-
kvæmt úrskurði stórveldanna. Til að halda á friði
verður sett lögreglulið og borgarvörður og eru
eyjarskeggjar skyldir til þjónustu í honum. Trúar-
frelsi er fullkomið; gríska er stjórnarmál. Allir
Kríteyingar hafa aðgang að embættum, svo fram-
arlega sem þeir eru til þess hæfir og hafa óspillt
siðferði. Framkvæmdarvaldið er hjá landstjóran-
um og ráðgjöfum, er beri ábyrgð á gjörðum stjórn-
arinnar. Löggjafarvald hefur fulltrúaþing og sitja
þar í þjóðkörnir menn, nema 10, sem landstjóri
velur.
Um nautgriparækt og laiitlMuað
á íslandi.
Eptir Júlíus Gtunnlaugsson.
(Niðurl.) Kúakyn vort stendur alls ekki á baki
útlendu kúakyni hvað nythæð snertir, en eflaust
getur það tekið miklum bótum, ef menn legðu
meiri stund á að vanda uppeldi kálfanna og velja
kyn þeirra, og eigi síður föðurkynið en móðurkyn-
ið.* *)
Það er fast ákvarðað lögmál í náttúrunni, að af-
kvæmið líkist foreldrum sínum að meira eða minna
leyti, og á þessu náttúrulögmáli byggist það, að
menn geta smátt og smátt myndað kynstofn með
vissum eiginlegleikum, þegar skepnur eru látnar
tíragast saman hver fram af annari, sem hafa þá
kosti til að bera, sem menn helzt kjósa. Þessir
kostir fara svo vaxandi hjá afkvæminu lið fram
af lið, þangað til festa er komið í kynið og allar
skepnur, sem af þvi fæðast, hafa náð miklum yfir-
burðum. En um leið og kynið er bætt, þarf lika
að hafa gott og nægilcgt fóður handa skepnunum,
og vanda mikið alla hirðingu á þeim, en því mið-
ur er henni sumstaðar mjög ábótavant. Fjósin eru
víða lág og dimm og í alla staði óhafandi; það
‘) í síðustu frjettum var þetta borgarnafn misprentað;
þ&r stóð Ko-Ko í stað Ilo-Ilo.
*) Búmenn ættu vandlega að lesa fyrsta árgang Búnaðar-
ritsins eptir hinn gððkunna búfræðing Hermann Jónasson
á Þingeyrum. 1. Um fóðrun búpenings. 2. Um uppeldi kálfa,
og 3. Um mjaltir á kúm.