Lögfræðingur - 01.01.1899, Page 11

11
Yfirlit yfir lagasögu íslands.
3. Aðrar lögmálslindir.
Að Grágás slepptri eða þessum stóru söfnum, sem
undir þetta nafn eru heimfærð, eru að eins til fá handrit
af öðrum lögum eða rjettarákvæðum frá lýðveldistímanum
Stafar þetta bæði af því, hversu hinar fornu rjettarbækur"
eru yfirgripsmiklar, og af því, að norsk lög voru svo
snemma lögleidd á íslandi; þó er nokkuð til af ákvæðum,
sem gefa upplýsingar um hin fornu íslensku lög, og má
skipta þeim í 3 flokka. 1 fyrsta flokki má nefna fyrir-
skipanir um kirkjumál og kerxnimannarjett1
sem út voru gefnar af páfum, erkibiskupum og biskupun-
um í Skálholti og á Hólum. þ>ótt hin íslenska kirkja hefði
ekki löggjafarvald í þeim efnum, er snertu þjóðfjelagið í
heild sinni, hafði klerkastjettin þó rjett til að setja reglur
umkirkjuaga og embættisfærslu kennimanna. Eru tilýms-
ar fyrirskipanir hjer að lútandi, svo sem ýms páfabrjef um
erkibiskupsstólana í Brimum og Niðarósi, umrjett klerka
til að bera vopn, um dóma leikmanna í kirkjumálum, um
sakramentin eða einlífi klerka. Ennfremur má nefna
brjef erkibiskupa, sjerstaklega þeirra Eysteins og Eiríks,
um ýms atriði viðvíkjandi kirkjuaganum; boð J>oriáks
biskups I’órhallssonar um föstur og skriptaboð hans, skip-
an Magnúsar biskups Gissurarsonar um söng og þjónustu-
gjörð í kirkjum o. sv. frv. í öðrum flokki koma ákvæði,
sem gilda að eins fyrir ákveðin svæði, staðbundin rjett-
arákvæði t. d. samþykktirþær, sem gjörðar voru í Árnes-
þingi og Rangárþingi um verðlag á ýmsum varningi og
skipan Sæmundar Ormssonar um almenning í Hornafirði.
í þriðja lagi eru til nokkrir formálar, sem samdir voru
til leiðbeiningar við málflutning og aðrar rjettargjörðir.