Lögfræðingur - 01.01.1899, Side 66

Páll Briem.
<)()
um ágang er að ræða, er brjm þörf á að skoða skemmd-
irnar þegar í stað. Ef nokkuð líður frá, er ástandið orð-
ið breytt, og þess vegna gæti það verið til þess, að ágangs-
þolir missti rjett sinn, ef hann ætti að fá tilnefning dóm-
ara. Ennfremur ber þess að gæta, að tilnefning dómara
myndi bafa töluverðan kostnað í för með sjer, og þar sem
að öllum jafnaði er eigi að ræða um mikinn skaða af- á-
gangi, þá er það og eðlilegt, að hinum eldri reglum, er
liafa miklu minni kostnað í för með sjer, sje haklið, úr
því að þær eru eigi beinlínis numdar úr lögum.
Samkvæmt þessu verður að álíta það rjett, að ágangs-
þolir nefni sjálfur tíl tvo skilríka skaðamatsmenn; en fyrir
þessar sakir verður að skoða þá sem tilkvadda votta, og
fyrir því er rjett, að heimta að þeir hafi sömu hæíileika
sem vottar, þannig að þeir hafi alditr sem vitni, sjeu eigi
hagsnortnir eða venslaðir ágangsþofi eða hjúhanso. s. frv.
I»ótt ágangsþoli sje þetta leyfilegt, að kveðja til tvo skoð-
unarmenn, er síðan beri vitni í málinu, þá verður hánn
og að hafa heimild til, að láta matsmenn skoða skaða sinn, er
skipaðir sjeu af dómára á venjulegan hátt, því að tilnefn-
ing hans á matsmönnunum er auðsjáanlega honum í vil,
og, má hann því sleppa þessari ívilnun, ef honum sýnist.
I>ví næst viljum vjer athugaorðið landnám. Ept-
ir Grágás varðaði ágangur eigi aðeins skaðabótum heldur
og hegningu, sem fór eptir skaðanum, og var hegningin
þriggja marka sekt, fjörbaugsgarður eða jafnvel skóggang-
ur1). En með Jónsbók var gjörð sú breyting á, að við
ágangi var lagt í surnurn tilfellum að eins skaðabætur og
i sumum tilfellum einnig sektir, sem kallaðar voru land-
1) Grg. II. bls. 4‘29 o. fl.