Lögfræðingur - 01.01.1900, Blaðsíða 28
28
Páll Bríem.
í Yilchinsmáldaga (1397) segir svo, að kirkjunni á
Kolfreyjustað hafi gefist »16 hundraða jörð, erheitaVaðl-
ar, ok þar með 12 ær ok kýr.« ‘)
Arið 1398 er maður dæmdur fyrir það, að hafa í
heimildarleysi setið á jörð Möðruvallaklausturs, »er Hnjúk-
ur heitir ok haldið þar með 8 kúgildum heimildarlaust.«1 2)
Árið 1399 selur Björn Einarsson Jórsalafari 5 jarðir
í Rangárþingi, »ok þar með hálfan átta tug kúgilda,« fyr-
ir 8 jarðir og jarðahluta í Húnavatnsþingi »ok hér til
átján kúgildi ok tuttugu.« 3)
Árið 1401 skilaði Ormur lögmaður Snorrason af sjer
fjárhaldi Olafs Guðmundssonar, bróðursonar síns, og af-
henti honum 17 jarðir á Skarðsströnd og 6 jarðir í Stranda-
sýslu. Með öllum þessum jörðum eru kúgildi, jafnvel
8—12 að tölu með sumum jörðunum.4)
Öll þessi dæmi hafa verið nefnd hjer til þess að sýna,
að kúgildi hafa eigi að eins verið á jörðum klaustra og
biskupsstóla, heldur og á bændajörðum. Kúgildi með
jörðum eru til þegar í byrjun 13. aldar, en fyrst eptir að
Kristinnrjettur Árna biskups og Jónsbók leyfa að taka
hærri vexti af fje, ef það stendur í málnytukúgildum,
fyrst þá fara málnytukúgildin að fá verulega þýðingu, og
síðan komast þau á smátt og smátt, eptir því sem líður á
14. öldina. Kúgildi eru þegar orðin mjög almenn á
leigujörðum um 1400. J>au eiga ekkert skilt við Svarta-
1) S. st. IV. bls. ‘J28. Vaðlar eru enn eign Kolfreyjustaðar-
kirkju, og er hún með tveimur hjáleigum enn talin 16 hundr-
uð að fornu mati; sjá Jarðatal Johnsens, bls. 374.
2) ísl. fbs. III. bls. 628.
3) fsl. fbs. III. bls. 647.
4) S. st. III. bls. 660.