Lögfræðingur - 01.01.1900, Blaðsíða 56
56
Páll Briem.
Árið 1542 voru lögteknir í Danmörku hinir svo nefndu
Ríparartikular Kristjáns þriðja. J>ar segir svo í 14. gr.:
»þeir hjáleigumenn eður húsmenn, sem litla eður enga
heybjörg hafa og enga tíund gjöra, þeir skulu vinna hjá
prestinum einn dag um árið, annað hvort í slætti eður
annari þarflegri þjónustu.«') Frá þessum lögum er hug-
myndin um dagsverk til presta hjer á landi upprunalega
komin, og má sjá það af því, að þegar fyrst er kveðið á
um dagsverk til presta hjer á landi, 1604, þá eru orðin
nær samhljóða orðunum í Ríparartikulum.
Eins og áður er getið, fjellu niður margar tillögur til
kirkna um siðabótina. Tilfinningin fyrir löglegum rjett-
indum þeirra var mjög lítil. í annan stað var þekking
manna í íslenskum lögum einnig lítil. Menn rugluðu
saman íslenskum lögum og útlendum. f>að er því eigi
undarlegt, þótt menn álitu, að lög, er heimiluðu prestum
í Danmörku sjerstakar tekjur, gætu einnig heimilað prest-
um hjer á landi sams konar tekjur, og þetta var því eðli-
legra, sem menn hjer á landi fóru eptir Ríparartikulum í
ýmsu öðru.
I handritum er til dómur alþingis 1604 um dagsverk
til prests. þ>ar segir svo: »það húsfólk og hjáleigumenn,
sem ekki tíunda, skulu vinna hjá sínum sóknarpresti eitt
dagsverk á hverju ári, annað hvort á sumarið eður í haust-
fl) Tekið úr gömlu handriti, sem jeg á, þar sem eru Rípararti-
kular, jótsku lög og mörg fleiri af hinum eldri lögum Dana
á íslensku. Annars er þetta ekki alveg orðrjett. í haudriti
Landsbókasafnsins nr. 101. 4to. bls. 104 hljóða orðin í Rip-
arartikulum þanuig: „De gode hussmænd, som icke saa korn,
de skulle höste og arbeijde met sognepræsten en dag om
aaret i den stæd, som de skulle tiende.“