Lögfræðingur - 01.01.1900, Blaðsíða 63
Dagsverk til prests.
63
lög. pannig er í reglngjörðinni að eins talað um, að
bændur skuli tíunda, en þó er auðsætt, að fyrir það urðu
eigi vinnumenn, lausamenn, húsmenn eða kaupstaðarfólk
laust við að tíunda. Eigi er talað um, að sá, sem eigi
undir 60 álnum, skuli vera laus við tíund, en enginn
maður hefur efast um, að hin fornu tíundarlög giltu að
þessu leyti, og á líkan hátt virðast þau verða að gilda, að
því er snertir frádrátt vegna skulda. Reglugjörðin sagði
svo, að bændur skyldu telja fram »allt sitt góss,« nþann-
ig að hvert 4 ríkisdala virði, sem þannig gengur kaupum
og sölum, af kvikfjenaði, fiskibátum o. sv. frv. skyldi met-
ast 1 hundrað til tíundar svo sem.« Eru því næst taldir
ýmsir munir, en það er auðsjeð, að þessir munir eru teknir
sem dæmi. þ>egar þess einnig er gætt, að þegar reglu-
gjörðin var sett, var 1 hundrað lausafjár 4 ríkisdala virði,1)
þá er hin rjetta skýring á reglugjörðinni, að menn hafi
átt, eins og reyndar er sagt með berum orðum, að telja
fram til tíundar allar eignir sínar, og að hin fornu tíund-
arlög hafi gilt um tíundarframtalið, þar sem þeim eigivar
breytt með reglugjörðinni.
Samkvæmt þessu er í konungsbrjefi 1817 átt eigi að
eins við reglugjörð 1782 heldur og við ákvæði um tíund
í hinum fornu tíundarlögum, Kristinnrjetti Arna biskups.
fetta var og álit manna, þegar eptir að konungsbrjefið
var gefið út. þ>annig segir Magnús Stephensen 1718 um
konungsbrjefið: »Er alllíklegt, að það litið hafi til boðorðs
Gissurar Statútu frá árinu 1096, alls staðar á íslandi lög-
tekinnar, og hjer enn í dag í ýmsum greinum gildandi,
sem öndverðlega til tekur: »að griðmenn, jafnt konur sem
1) Sbr. Halldór Einarsson, Værdie-Beregning. Kh. 1833. bls. 51.