Lögfræðingur - 01.01.1900, Blaðsíða 72
72
Páll Briem.
fremst alla bændur, jafnt hvort þeir eru í skiptitíund eða
eigi, svo og embættismenn og sýslunarmenn, kaupmenn og
verslunarmenn, iðnaðarmenn o. sv. frv. En ef menn veita eigi
heimili forstöðu, þá eru i'yrst og fremst gjaldskyldir allir
lausamenn, húsmenn, þurrabúðarmenn og kaupstaðarborg-
arar, en ef menn eigi eru í flokki með þessum mönnum,
þá eru menn því að eins dagsverksskyldir, að menn tí-
undi lausafje, er eigi nemur 5 hundr. gjaldskylduro.
Dagsverkið er eptir þessu nefskattur, sem hvílir á
öllum, sem eiga heimili forstöðu að veita. En þegar um
aðra er að ræða, þá er það ekki lengur neinn nefskattur,
heldur er það bundið við stöðu eða eign, án þess að þar
sje farið eptir eðlilegum jafnaði. parmig er heilsulítil
vinnukona, sem hefur fyrir ómaga að sjá, skyld að greiða
presti dagsverk, ef hún tíundar */2 hundrað eða með öðr-
um orðum á 4 ær, en vel vinnandi ómagalaus vinnumað-
ur, sem á t. d. 1000 kr. í sparisjóði, arðberandi hlutabrjef
eða 10 hundr. í jörð,') borgar presti ekki einn eyri.
Orðið kaupstaðarborgari er tvírætt orð. pegar það
komst fyrst inn í kosningarlögin, var enginn vafi á því,
að undir það áttu að eins að heimfærast þeir menn, er
hefðu tekið borgarabrjef.1 2) En síðar hafa menn viljað
skilja orðið þannig, að það væri sjerhver maður í sjálf-
stæðri stöðu í kaupstað. pað skal eigi rannsakað, hvern-
ig á að skilja orðið í þessum lögum. En hvernig sem
það er skilið, þá er það víst, að eigi verða heimfærðar
undir þetta orð konur t. d. embættismannaekkjur og ýmsir
menn, svo sem embættismenn, menn með eptirlaunum eða
1) Jörðin getur fyrst og fremst verið tíundarfrjáls, og þótt svo
sje eigi, þá greiðir leiguliði hans preststíundina af jörðinni.
2) Alþ. tíð. 1853. bls. 515.