Lögfræðingur - 01.01.1900, Blaðsíða 91
Menntun barna og unglinga.
91
afganginum. J>eir eru alveg á sama máli sem hinir um
það, að bókavitið verði ekki látið í askana.
En jeg vona að þessir menn játi, að þótt bókavitið
sje ekki beinlínis látið ofan í aska, þá sje þó betra, að
liafa við vinnuna verksvit. Að minnsta kosti hef jeg
heyrt, að þeir sjeu tæplega kallaðir fullgildir vinnumenn,
sem hafa ekki verksvit, og það þótt þeir sjeu stórir og
jafnvel fílsterkir menn. Til þess að stinga hnaus upp úr
skurði, þarf líklega ekki nema heilbrigða skynsemi, en til
þess að vita, hvar haganlegast er að hafa skurðinn, þarf
opt dálítið meira, sem kallast bókvit. Og þetta er svo í
öllum greinum.
Meðan þjóðirnar standa á iágu stigi, þá ímynda menn
sjer, að heilbrigð skynsemi sje nægileg, en ef menn vilja
komast á hærra stig, þá þarf menntun og fróðleik, hvort
sem er að ræða um ræktun jarðarinnar, aflann úr sjónum
eða iðnaðinn. J>etta kemur af því, að andinn er æðri en
líkaminn og að það er andinn, sem ræður yfir hendinni,
en ekki hendin ytir andanum. |>egar menn því tala um,
að þjóðin þurfi fyrst að verða efnuð, og svo geti hún
menntað sig, þá er það alveg eins, og menn segðu við fá-
tækan sjúkling: »J>ú hefur engin efni á að leita þjer
lækninga. Fyrst þarftu að verða dálítið efnaður, og svo
geturðu leitað þjer lækninga og keypt þjer meðul á eptir.n
Jeg beld að þeir, sem hugsa svo, villist á því, að
bera þjóðina saman við einstaka menn, sem þrátt fyrir
menntunarleysi geta nurlað saman talsverðu fje. En fyrst
og fremst er eigi hægt að koma nurlunaranda inn í heila
þjóð, eins og sumum er meðfæddur, og í annan stað er
þessi maður alinn upp með sjer fróðari mönnum og þekk-
ing og fróðleikur annara verður honum á marga vegu að