Freyja - 01.03.1898, Blaðsíða 4

4
FREYJA. MARS 1898.
FREYJA.
•—o—
Islenzkt kvennblað, geflð út af Mrs.
M. J. Benedictsson, Selkirk, Man.
Kemur út einusinni í mánuði og
kostar:
um árið.........................$ 1,00,
um 6 mánuði....................$ 0’50
>
um 3 mánuði.....................$ 0’25.
Borgist fyrirfram.
Auglýsinga verð: þumlungur í ein.
földum dálki 25 c., á stærri auglýs-
ingum afsláttur eftir stærð og tíma-
lengd.
Hvenær, sem kauparidi skiftir um
bústað er hann beðinn að láta oss
vita það.
Allar peninga-sendingar eða ann-
að, sem ekki snertir ritstjðrn aðeins,
sendist til Freyju.
Utanáskrift til blaðsins er:
Freyja Selkirk P. 0. Man. Canada.
Ritstjóri (Editor): Mrs. M. J. Bene-
dictsson.
RÉTTINDI KVENNA
I.
Er kvennfólk hæSlegt til ad taka á móti
jaforétti, ef þrl væri nú þegar fengid þad
í hendur?
Ekki sem heild, því sem heild gjörir
þad harla iítið til að búa sig undir þá
stórkostlegu hreitingu á hðgutn þeirra
sem áreiðanlega verður fyr eða síðtr.
Og vonandi er »ð ekki líði tugir ára
þangað til jafnrétti verð ir ekki aðeins
hugsjóna eign uokknrra einstaklinga
heldur virkileg eign a 1 1 r a. Eign, sem
allir kunna «ð meta til verðs. og núa
skynsamlega og samvizkusamlega.
Þeir sem mest og bezt hafa barist, og
berjast fyrir réttindum kvenna, eru
karlmenn en ekki konur; ogí framtíðinni
verða það þeir, sem vinna sigur í þeirri
baráttu. Alment situr kvennfólkið hjá,
og lætur sig litlu skifta hvernig fer. Þó
eru til margar konur sem rétta út báðar
hendur eftir öllum þeim rétt'ndum sem
þær eiga kost á. Nokkrar stauda framar
lega, og eru farnar að vinna af kappi
samhliða bræðrum sínum að menningu
kvenna. En þegar þær eau bornarsaman
við hinn fjöldann sem stendur lijá kross
leggur höndurnar á brjóstinu og segir:
’ekki var það svona þetar ég viraðal-
ast upp, og hef ég þó komist fram á
þenna dasr, 1. s. g.’ Eru þas-<ar framfara
konur tiltölulega fáar. En þær eru s mt
nægileg trygging fyrir því, að kvennfólk
ið með tímanum, læri að meta og nota
réftindi sín.
Konur hafa ekki þegnréttindi, það
er að skilja, ekki atkvæðisrétt við
kosningar; og ekki meiga þær sitja á
þingi sem fulltrúar. En þær gætu liaft
óútsegjanlega mikil áhrif á allar slíkar
kosningar, ef þær aðeins vildu leggja
nokkuð í sölurnar til þess. þær hafa
RITFRELSI og MÁLFRELSI. Þetta
eru svo yfirgripimikil, — svo stórkost-
leg hlunnindi, að það er ekki gottaðsjá
hvernig þær gætu fært sér meiri hlunn-
indi réttilega í nyt, meðan þær láta
þessi ónotuð. Það heyrast að vísu ein-
stöku raddir; en hvað er það?
Þ ið sern konur þurfa fyrst að læra er
að í SAMTÖKUM er YALD; og slíkt
v a 1 d fæst aðeins með félagskap
oí slikur félagskapur getur svo aðeins
þrifist, að einstaklingarn;r sem mynda
hann, séu ’prinsipinu’ trúir, og leggi eitt
hvað í sölurnar fyrir hann. En le'gi af-
brýðÍ8semina og tortrygnina til hliðar
sem karlmennirnir segja að sé lyndis-
einkunnir kvennfólksins; með hvað
miklum sanni, getur hver kona svarað
sér sjálf.
Það er yðuglega verið að bera s iman
ve-tur o.r austur Islendinga. A íslandi
er til pólitískt kvennfélag, sem fjallar
um hin alvarlegustu málefni sem þjóð
og þing hafaá dagskrá. Þett i félag kvað
vera mjög Q'ilmennt eem sjá má af því
að það hafði ráð með að sýna nálægt 7,'
000 kvenna nöfn undir einni bænarskrá
er það sendi alþingi, þrátt fyriralla þá er-
viðleika sem eru a samgöngum. Hefur
Vestur-íslenzka kvennfólkið sýnt nokk-
urn slíkan áhngaá nokkru málefni sem
hér hefnr verið á dagskrá? Nei, engin
slík samtök hafa átt sér stað. Það eru
að vísu til mörg kvennfelög, en hvað eru
þau að gjöra? Með örfáum undantekn-
ingum aðvinna fyrir kyrkjuna, se n er
eftil villekki lastvert;en þaugætngjört
flei'a. Hv,ð ef öll þessi kvennfélög sam-
einuðnst í eina heild, til að vinna að ein
hverjnm alþjóðlegum málum.t.d. vernd
verkalýðsins gagnvart auðvaldinu þessu
voðaleua valdi, sem allur heimurinn
titrar og skelfur fyrir. Þetta voða vald,
sem orðið er að blóðsngum, sem festa
sig á lifandi holdi þjóðlíkamans; og vít-
sýgur hjarta blóð hans. og tæmir allar
anðsuppsnrettur hins fátæka undir ok-
aða vinnulýðs. Hvað, ef þær sameinuðu
krafta sína til að berjast á móti helgi
sunnudag8Íns. Það er að segja, þeirri
helíi. sem hindrar rétt einst iklingsins
hvort heldur £ guðræknis iðkunnm hans,
eðurá einhvern annan liátt. Sem hindr-
ar samgöngur. Sem banna manni að
ferð ixt á hjólhestinum sínum, og hind"
r i strætis vagnana á sunnudögum.
SAMTÖK er VALD. Kouur gætu á fá-
um árnm náð jafnrétti, ef þær aðeins
vildu. Þær gætu það með samt'ikum, og
með bænarskrám, sem vinir þeiira,
kvennfrelsis og mannvinirnir mundu
með mestu ánægju ljá ait sitt fylgi, því
þeir eru margir. Þær geta það líka með
öðru móti. Þar sem þær hara kosningar-
rétt í skólamálum, og geta að sinum
qarti valið menn og konur í skólanefnd,
og fyrir skólakennara. Á skólunum er
tækifærið til að sá frækornum frelsis-
ins, ekki aðeins til að leggy'a grundvöll-
inn undir jafnrétti kvenna, heldur er
það almennur gróðrar reitur fyrir hinn
andlega þroska stúlkunnar, alveg jafnt
og dreingsins. Þar má, og þar á að sá
þeim frækornum sem veki áhuga barns-
ins hvort heldnr það er piltur eða slúlka
fyrir veiferð föðurlatidsins, og einstakl-
inganna sem byggja það, (þjóðarinnar
yfir höfuð). Og þá mun hinum saklausu
dreingjum lærast það fyrirhafnarlausti
meðan eigingirni og gamlar kreddur
ekki hafa náð valdi yfir tilfinningum
þeirra, að það sé svo sem sjálfsagt, að
systur þeirra taki þitt í stjórnarbarátt-
unni. Ef börnin lærðu stjórnfræði sam-
eiginlega eins og hverj i aðra námsgrein,
og kæmust þannig á æskuárum inn í
hin alvarlegu velferðar mál þjóðar sinn-
ar, eru miklar lfkur til að það yrði tvö-
faldur ávinningur fyrir liina komandi
tíð. Áviuningur á þann hátt, að þjóðin
hefur úr fleirum að velja þjóna sína. Og
á þann hátt, að því fyr sem velferðar-
mál þjóðarinnar kæmust inn í skilning
oí tilfinningar barnsins, því hreinni
verður áhugi þess, og því hreinbjartaðri
og betri verkamenn er hún (þjóðin) lík-
leg að eignast.
JAFNRÉTTI KVENNA.
Það er j ifnrétti sem kjnur fara fram
á, jafnrétti við katlmenn. .lafnrétii í at-
vinnu gre'num, jafnrétti í lagavernd og
jafnrétti í boruaralegri þegnstöðu. Að
konur ekki iá atkvæðisrr'tt er þeirra
stæsti mein.Á meðan þærekki fá þann
rétt, geta þær ekki beitt áhrifum sínum
á löggjöfina. Konur þyrftn að komast
á þing, koma«t í npinbera stjórnar stöðu
þá fyrst væri hæ,t að segj i um gildi
þeirraí borgaraletum félagsskap. Konur
eru bornar til þessara réttinda, á því er-
enginn efi; að þær eru hæfilegar fyrir
þau réttindi, er löngu sannað. Að þær
bæti allan félagsski p sem þær eru í. er
viður kent. Að sið,i æði er þar á hæztu
stigi sem konurhafa me3t áhrif, er við-
urkent meðal þeirra þjóða sem standa á
hæztu menningarstigi. Að konur ekki
ættu að vera á kosningafundum, hefur
þá einu ástæðu til varnai, að karlmenn
megi ómörulega missa þann gamla
hegðanmáta að bölva og skammast anga
fullir. Að það sé ókvennlegt að greiða
atkvæði við kosningar, er á líkum rök-
um byggt, og að sagt væri kallmannlegt
að velta fuliur ofan í forarræsi á heim
leið úr kosnirga túr.
Ef karlmenn unna siðbetrun, þá er-
óhætt að le’fikonumað vera með. Ef
konum er engin hætta búin af rudda
hætti karlmannanna, þá er óhætt að
Þifa þeim með. Og sannleikurinn er sá,
að því lengra sem fólki alment þokar á
fram á vegi menningarinnar, og viður-
kennir gildi bindindisins; því fyr dregur