Alþýðublaðið - 25.01.1927, Blaðsíða 2

B
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÍALÞÝÐUBLAÐIÐÍ
< kemur út á hverjum virkum degi. t
J Afgreiðsla i Alþýðuhusinu við í
| Hverfisgötu 8 opin frá kl, 9 árd. ►
J til kl. 7 síðd.
3 Skrifstofa á sama stað opin kl. ►
J 9Va—10Va árd. og kl. 8—9 síðd. [
J Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294 ►
í (skrifstofan). t
} Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á ►
í mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 t
J hver mm. eindálka. )
J Prentsmiðja: Alþýðuprentsmiðjan >
5 (í sama húsi, sömu símar). |
Safnast,
fiegar saman kemur.
Togaraútgerðin og tapið á
henni.
I síðustu grein minni benti ég
á, að um fleira væri ábótavant
rekstrj útgerðarinnar en misþyrm-
ingu veiðaxfæra og stanzlausan
mokstur úr sjónum, hvort sem
bann svarar kostnaði eða ekki.
Og er næst til að taka öll atföng
til útgerðarinnar og eftirlitið með
öflun peirra. Togarar og vélbátar
purfa kol, olíu, salt, beitu, ís,
matföng og margt annað, sumt
smálegt. En hver hefir eftirlit með
því ?
Meðan segiskipin voru gerð út
til fiskjar, höfðu stýrimenn pann
starfa með höndum að sjá um,
að öil sú vara, er skipin purftu
að fá *sér úr iandi, væri rétt út
mæld og vegin, og að pær teg-
undir væri afhentar, sem ætlast
var til o. s. frv. Og pegar gert
var við skipin í pá daga, sá skip-
stjórinn um, að skipinu væri ekki
annað eða meira til reiknings fært
en pað, sem pað hafði fengið.
En hvernig er pessu varið nú á
islenzka fiski lotanum? Togararnir
hafa nú að vísu eftirlitsmann með
viðgerðunum, en hver lítur eftir
pví, að togararnir fái raunveru-
lega öll pau koi, alt pað salt,
allan isinn og pað annað, sem
fengið er að, með skilum um
borð? Og hverjir líta eftir út-
tekt mótorbátanna? Og hverjir
eiga að gera pað? Eiginhagsmun-
ir knýja vegna Jaunafyrirkomu-
lagsins, sem er, engan til pessa
eftirlits. Það er í engra págu
nema skipseigenda sjálira. Væru
Jaun skipstjóranna greidd af
nettóarði skipanna, pá væru
engu síður peirra hagsmunir í
veði hár. Að pví, er til eigenda
sumra skipanna kemur, sérstak-
Jega vélbátanna, reka peir sjálf-
ir verzlun og taka pví alt pað út hj’á
sjálfum sér, sem tii skipanna parf.
Eftirli.ið af peirraháíiu verður pví
litið eða ekkert. Þeim finst peir
vera, að flytja úr einum vasanum í
annan og pví litlu máli skifta um
jnákvæmni í peim efnum. En auð-
vitað er pað alveg rangt, pví að
útgerðin er sjálfstætt fyrirtæki og
ajgerlega óviðkomandi verzlimar-
rekstri útgerðarmanna, og óná-
kvæmni á pessum lið getur skift
miklu fyrir útgerðina og pá, sem
að henni vinna. Slík ónákvæmni
gæti skelt óeðlilegum halla á út-
gerðina, en veitt verzluninni ó-
eðlilegan gróða eftir pví, hvern-
5g á er haldið. Ég ætla ekki að
fara að gefa mig neitt út í deilu
peirra Ölafs G. Eyjólfssonar og
K. P. Leví kaupmanna, sem lands-
kunn er orðin, og ekki lieldur
Jeggja neinn dóm á pað, sem
peim ber á milli, en ætla til stuðn-
ings mínu máli að vísa til svars
R. P. Leví til Ólafs, sem birtist í
júnímánuði síðast liðnurn. Sú
deila opnar allógeðslega útsýn yf-
ir rekstur ís'enzkrar vélbátaútgerð-
ar eins og hún tíðkast stundum.
Skyldi ekki ganga svona til viðar?
En hvar eru bankarnir? Það
er alt af sama spurningin. Hafa
peir engan mann til að líta eftir
bókhaldi og rekstri peirra skipa,
sem peir lána fé til? Og spyrja
peir nokkuð um pau efni, pegar
verið er aö biðja um lán til út-
gerðar? Og er pað ekki siður
bankanna að heimta reikningana á
borðið, pegar slík lán eru veitt?
Og reyna peir eltki að setja und-
ir lekann, sem t. d. Leví segir
að verið hafi á reikningum Ólafs?
Og hafa bankamir nokkurn tíma
heimtað pað, að útgerðarmenn
Jegðu ríflega fyrir í varasjóð svo
að eitthvað væri að grípa til, peg-
ar vondu árin koma? Og ef svo
er, hafa þeir hemitað tryggingar
fyrir pví, að hann væri handbær
og vel fyrir komið? Eitt dæmi
er til um það. Togarafélag eitt
hér í Reykjavík hefir Jagt drjúg-
an í varasjóð. Samkvæmt regl-
um sjóðsins má koma honum fyr-
ir á vöxtu með 5»/o pannig,
að auðgengið sé að fénu, ef á
þarf að halda. En hvernig hefir
petta félag holað niður vara-
sjóðnum? Það hefir lánað
sjálfn sér hann, og stendur hann
fastur í eignum félagsins sjálfs,
og sé félagið valt, pá er vara-
sjódurinn í raun réttri enginn
nema á pappímum.
Breyting sú á launakjörum skip-
stjóranna og reksíri útgerðarinn-
ar, sem ég hefi bent á, hlýtur að
verða til pess að auknir eigin-
hagsmunir knýi fram eftirlit meÖ
þeim atriðum, sem ég hefi bent
á hér í dag. Hallinn, sem hér
verður, ka:nn að vera smávægi-
ilegur í hvern stað, en safnast,
þegar saman kemur. Og eyðsl-
an og kæruleysið á kostnað lán-
takenda verður að hverfa.
ÞaÖ má og benda á, að mikið
gæti sparast á pví að færa saman
eins-skips-félögin í stærri félög.
Það myndi grisja dálítið fram-
kvæmdarstjórakjarrið og fækka
gjaldkerum, endurskoðendum og
skrifstofum. Ef af hlytist atvinnu-
leysi hjá þessari stétt, myndi rik-
isstjórnin vafalaust góðfúslega ljá
henni grjótmulningsvélarnar sínar
til að draga hungurmorðið á Iang-
inn.
Það eru tieiri en sjómenn og
verkamenn, sem mega hafa á-
hyggjur af vanrekstri útgerðar-
innar. Atvinna allra smákaup-
manna og iðnaðarmanna fer eftir
afkomu verkafólksins. Þeim væri
pví orðið mál að hafa meiri gæt-
ur og áhuga á málum verkafólks
og hag. Það er þeirra eiginn hag-
(úr, sem í veði er líka.
B. B. J.
Sjöimdu orgelhljömleikar
Páls ísólfssoMr.
Þeir fóru fram í fríkirkjunni
síðast iiðið föstudagskvöld. Að-
sókn var með minsta móti í þetta ,
sinn, og hefir pó verið hér hlé
á hljómlelkum um tíma. Hver er
ástæðan til þessa tómlætis? Eru
hljómlistar-unnendur hér ekki
farnir að átta sig á pví enn, hvi-
líkt menningarstarf pað er, sem
Páll er að vjnna með pví að halda
uppi pessum hljómleikum? Eða
er áhugi manna hér í bæ minni
á góðri hljómlist en látið er í
veðri vaka? Þykir mönnum það
ekki hálfgerður ósómi að láta er-
lenda „músik“-Ioddara fara héðan
með fullar pyngjur fjár, — en»
skella svo við skollaeyrum, pegar
innlendur snillingur er að leitast
við að opna mönnum útsýn inn á
dýrðarland göfugrar hljómlistar?
— Spyr sá, sem ekki veit.
Ekki má því um kenna, að inn-
gangseyrir sé svo hár að þessum
hljómléikum. Og ekki purfti að
kvarta yfir pvi, að ekki væri
vandað til viðfangsefnanna, pví
'að mikið starf og mikla alúð hafði
Páll sýnilega lagt í undirbúning
undir pessa hljómleika. Efnisskrá-
in var íburðarmikil, — hver orgel-
tónsmíðn annari snjallari og
flestar nýjar fyrir reykvískum á-
heyrendum. Og af meðferðinni á
pessum margbrotnu viðfangsefn-
um óx enn virðing min fyrir list-
kyngi Páls fsólfssonar. Það, sem
mörgum mun verða minnisstæðast
af pví, sem hann fór meö í petta
sinn, var hið ljúfa köralforspil
Bachs, en pó einkum forspilið og
„fúgan“ í C-dúr-„Toccötu“ sama
meistara. Var það sýnilegt á á-
heyrendum, að peir höfðu stilt
öll „móttökutæki“ sem næmast til
þess að fara einskis á mis af hin-
um djarfa og örugga fótskara-
(pedal-)leik í forspilinu, né hinni
dásamlega fáguðu og óskeikulu
Jeikni í hinni margþættu „fúgu“.
— f „Dorische Toccata“ eftir Bach
urðu smávægileg mistök, sem alla
getur hent. En Páll var óánægður
og lék lagið aftur, og var þá alt
slétt og felt.
Þórarinn fiðluleikari Guðmunds-
son lék nokkur lög á fiðlu sína:
stutta en skemtilega sónötu eftír
Tartini, sem hann fór yfirleitt vel
með, og þrjú smálög, en af þeim
tókst bezt hiin fagra „Andantino"
eftir Padre-Martini, en var pó
full-þunglamalega leikin. Það er
miklu bjartara yfir pví lagi en
Þórarinn vildi vera láta. En með-
ferðin á „Bourrée“ Handels var
raunalega stíllaus og ósmekkleg.
„Sarabande" sama höfundar naut
sín eigi heldur sem skyldi. Bar
par of mikið á ákafri „vibration"
(titringi, skjálfta) og sífeldum
samdrætti tóna (,,glissando“) og
aukatónum á milli hinna eigin-
legu tóna (oftast lausir strengir,
pegar skifti um stellingar eða
,,Positionir“). Á pessum agnúum
bar og nokkuð í hinum lögunum,
og eru peir til lýta á góðum
fiðluleik. Annars er Þórarni pað
feikur einn að mynda gullfallega
tóna, en honum hættir líka við að
þvinga pá fram með svo miklum
ákafa, að peir láta illa í eyrum.
Hann á það til að taka fiðluna
snillingstökum, en pó brennur pað
um of við, að í leik hans er
meira kapp en forsjá, að meira
gætir skapsmunanna en smekk-
vísi og vandvirkni. — En áheyr-
endum liér heíir aukist dómgreind
um fiðluleik hin síðustu ár, og
má ekki treysta á það, að peir
viti ekki nú, hvað er fagur og
listrænn fiðlusláttur. Og peir,
sem teljast vilja sannir listamenn
og eru svo lánsamir (eða óláns-
samir?) að hafa list af lífsstarfi,,
mega ekki bjóða annað en pað
bezta, sem peir eiga til. — Þór-
arinn er gæddur alveg einstökum
fiðluleikarahæfileilmm og hefir
notið ágætustu leiðsagnar. En það
hefir dregið úr eðlilegum smekk-
proska hans, að hann varð að
setjast hér að og fara að vinna
fyrir lifsuppeldi sínu á unga aldrg
pegar honurn var mest pörf á
framhaldi góðrar leiðsagnar og
hollra, áhrifa. Enn pá er hann pó
ékki eldri en pað, að hann getur
orðið mikill snillingur, ef hann
getur sýnt listinni pá alúð og
lotningu, sem hún heimtar af
sönnum listamanni, pví að hann
er fádæma viljasterkur og ötull
til starfa prátt fyrir tíða van-
heilsu. T. Á.
fieimatrúboð eða hvað?
Síðast liðinn sunnudag köm ég
eins og oftar inn í „Sjómanna-
stofu Reykjavíkur" í því skyni að
lesa blöðin, er par liggja frammi.
Er ég haföi lokið við lestur þeirra,
var byrjað að víðvarpa messu frá
dómkirkjunni. Ákvað ég að hlýða
á þessa messu. Raunar gat for-
stöðumaður þess, að „útvarpið
hérna sé ekki til þess að draga
menn frá kirkjunni!" En ég gaf
mig ekki að. Er ræðunni var lokið
og söngur byrjaður, bjóst ég til
brottferðar. Ég vissi, að messa
átti í stofunni kl. 6. Áleit ég pre-
dikara þeirrar messu í engu mis-
boðið, pótt ég gengi úr „kirkju
hans“ 5 min. á undan auglýstum
messutíma.
En forstöðumanni, Jóhannesi
Sigurðssyni, þóknaðist að vera á
annari skoðun. Hann beið mín
við útgöngudyr, og byrjar samtal
pannig:
„Þú ert að fara út, þegar aðrir
eru að koma til guðspjónustu.“