Alþýðublaðið - 26.01.1927, Side 2

2
ALÞVÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
| kemur út á hverjum virkum degi.
j Afgreiðsla í Alpýðuhúsinu við
J Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd.
3 til kl. 7 síðd.
J Skrifstofa á sama stað opin kl.
I9Va—lO'/a árd. og kl. 8-9 siðd.
Slmar: 988 (afgreiðslan) og 1294
(skrifstofan).
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
J hver mm. eindálka.
j Prentsmiðja: Alþýðuprentsmiðjan
< (i sama húsi, sömu símar).
Fiskframleiðslan
og
fiskmarkaðurinn.
Pétur A. Ólafsson, sem er þess-
um málum þaulkunnugur, hefir
fyrir skemsfu rifað tvær greinar
um þau mál, aðra í „Verzlunar-
tíðindin“, hina í „Vísi“, og eru
þær mjög eftirtektarverðar. Grein-
arnar koma víða við, minnast t.
d. á Grænlandsmálið, og telur
höf. íslendinga hafa rétt til þess
Jands, sem þó er deilt mjög um,
eins og höf. reyndar játar hrein-
skilnislega. Máli sínu þar um lýk-
ur hann með þessum orðum: „Á
öðru ríður þó meir sem stendur
en auka svo óðfluga sjávarútgerð-
ina, að leita þurfi strax til Græn-
Jands,“ og er það hverju orði
sannara, og bendir hann \ það,
sem bráðast kallar að, „að frarn-
leiðendur leggi kapp a að stilla
jreksturskostnaðinum í meira höf.“
Kemur þetta ágætlega heim við
skoðanir þær, sem settar hafa ver-
ið fram hér í blaðinu undanfarið
í greinum B. B. J. Það er eftir
þessu ekki alþýðan ein, sem sér
feyxuna í útgerðinni. P. A. Ó.
bendir og á það, að lífið Iiggi
á, „aö koma hinni síauknu fram-
leiðslu betúr fyrir oss,“ og að
„lítil forsjá sé í því að leggja alt
kapp á að moka sem mestu úr
sjónum, en láta alt reka á reiða
með, hvað af framleiðslunni verð-
ur.“ Á lýsingunni á markaði og
markaðsh.orfum víðast þar, sem
saltfiskur er kaupgeng vara, þó
að íslendingar (stórkaupmenn og
útgerðarmenn) beri ekki við að
koma sínum fiski þar að, sézt,
að fyrirhyggja í þessu efni hef-
ir engin verið, og fer P. A. ó.
ekki í launkofa með það. Hér
hafa útgerðarmenn stunið og
stunið yfir því, að íslenzki fisk-
urinn væri óseljanlegur eða að
svo lágt verð fengist fyrir hann,
að það greiddi ekki framleiðslu-
kostnað, og eina ráðið út úr
„kreppunni" væri að draga af
kaupi sjómanna, klípa úr því og
narta. En það þjóðráð að reyna
að selja fiskinn, þar sem hægt
er, þó íslendingar hafi ekki reynt
þar fyrri, það hugkvæmist þeim
ekki. Verðið, sem fáanlegt var
fram til 1. okt. síðast liðinn á
Spáni og Italíu var frá 106—110
kr. skippundið. Um sama leyti
var saltfisk-verð í Buenos Aires
í Argentínu 32 Peso fyrir skpd.
eða 212 kr. Allur flutningskostn-
aður þangað ásamt umbúðum
nemur um 52 kr„ og hefÖi því
fengist fyrir okkar fisk, ef þang-
að hefði verið fluttur, urn 160
kr. fyrir skpd. að frá dregnum
aukakostnaðinum eða um 40—52
kr. meira en fékst í löndunum,
þar sem okkar fiskkaupmenn létu
sjá sig. í Ri'o í Brasilíu voru horf-
ur enn betri. 150 Milreis eða 268
kr. fengust þar fyrir skpd., og
flutningskostnaður og umbúða er
um 90 kr„ svo að fiskverðið hér
hefði eftir því orðið um 178 kr.
skpd„ og svona var víðast þar,
sem íslénzkir fiskkaupmenn láta
ekki sjá sig. Það er alveg ósæmi-
legt fyrirhyggjuleysi þetta og
annað eins, og svo hafa þessir
miklu menn forsjónina til blóra;
— það „árar illa“ — það er þeirra
afsökun. P. A. Ó. leggur ríkt á
við kaupmennina, að hér verði
þeir að hafa augun opin; það er
hagur þeirra; það er hagur sjó-
manna; — það er hagur allra, sem
í veði er.
Tilburðum ríkisstjórnarinnar til
að greiða fyrir fisksölunni gerir
Pétur lítið úr. Um erindrekann
á Spáni segir Pétur: „Ég held,
að fáir geti seö, að þetta starf
komi þjóðarheildinni að nokkrum
notum, eins og því er nú háttað.
Það þarf ekki að kosta tugum
þúsunda á ári upp á aðsetur
í Barcelona til þess eins að sima
hingað endrum og sinnum, hvað
klipfisksforðinn sé í Barcelona og
Bilbao, hvað markaðsverðið sé í
þann og þann rnund o. s. frv.
Þetta er hægt að fá jafnábyggi-
legt án nokkurs verulegs kostn-
aðar,“ og enn frernur: „slíkt starf
sem þetta á ekki og má ekki
vera tómt tildur og hégómi.“ Ekki
vantar það, að erindrekinn sé dýr;
það ætti að vera hægt að hafa
marga menn syðra fyrir það fé,
sem hann kostar. Sjómenn hafa
engu síður hagsmuna að gæta
um fisksöluna en útgerðarmenn,
úr því :að ætlast er til, að hallinn
komi niður á kaupi þeirra. Það
væri því jafngott, að þeir séttu
líka hlut að erindrekstrinum
syðra.
Greinar P. A. ó. ættu að vekja
útgerðarmenn dálítið til atorku í
þessu nauðsynjamáli.
I»rjás* stlSkur.
Sólarhaust er sálartraust, —
sýnir hugarauðinn.
Sálarhaust er sólarlaust;
— seinna bugar dauðinn.
Sálin, ef á sólartjöld,
saurnum illa hafnar;
kjamsa’ oft gráðug kjaftavöld;
kroppa mannorðshrafnar.
Hairan lifði eins og „lús með saum“;
í logni var hann ýtinn.
Þau Mörður á í minsni laun.
Æ! Mokið o’n á skítinn!
J. G. E.
Leigulóðirnar.
Mér brá í brún, þegar ég las
fyrirsögnina á greininni í „Mgbl.“
í gær um leigutóðimar. Þar stóð
sem sé, að Jón okkar Ólafsson,
hinn mikli bindindisfrömuður og
alþingismaður, teldi „sölufyrir-
komulug á þeirn óviðunandi.“ Ég
var einn þeirra manna, sem gekst
fyrir því, að reyna að fá Jón ÖI-
afsson til að beita sér fyrir því,
að okkur leigjendum lóðanna
yrðu seldar þær með góðu verði.
Ég þóttist nú raunar vita, að J.
Ó. væri nokkuð „snar í vending-
unni“, en ég hélt ekki, að hann
myndi ,.kúvenda“ þessu lóðamáli
svona hrottalega, eins og fyrir-
sögn greinarinnar i „Mogga“ benti
til.
Þegar ég fór að lesa grein-
ina, þá sá ég samt, að efni henn-
ar var þveröfugt viö það, sem
stóð í fyriirsögninni. Jón Ól.
lagði sem sé að endingu með
því, að okkur yrðu seldar leigu-
lóðirnar. Og er ég honum þakk-
látur fyrir.
Að vísu hefði ég aldrei getað
klöngrað yfir mig húskofa, ef ég
hefði þurft að kaupa lóð þá um
leið, og því þakka ég líka þeim
mönnum, sem komu því fram, að
bærinn fór að leigja lóðir. Því að
hefði bærinn selt þær, þá hefði
ég að minsta kosti ekki getað náð
i neina þeirra gegn því skilyrði
að byggja strax. Hefði bærinn
því selt lóðirnar í stað þess að
leigja þær, þá hefðu þær lent
hjá „spekúlöntum“, sem hefðu
bygt þar einhver hrófatildur til
að leigja út, og líklega væri ég
þá leigjandi þar. En nú hefi ég
bjargast áfram með kofann minn.
Ég gat Ieigt út svo lítið og fékk
það vel borgað, og ég verð að
segja það, að ég er svo eigin-
gjarn, að nú langar mig til þess,
að bærinn geri enn betur við mig
og selji mér leigulóðina mína.
Ég vil ekki borga fyrir lóðina
;nema í allra hæsta lagi fastéigna-
mat, og svo vil ég fá að borga
hana á 20 árurn og ekki hærri
rentur en 4°/o, kann ske í allra
hæsta lagi 5«/o. >
Leigulóðin hjálpaði mér til að
koma upp húsinu, og nú getur
húsið hjálpað mér til að kaupa
lóðina.
Ég vil að endingu geta þess,
að það, sem hér er sagt um
fyrirsögn greinarinnar í „Morg-
unblaðinu“, er enginn útúrsnún-
ingur.' Einhver kynni að segja,
aö skilja mætti orðið „sölufyrir-
komulag“ þannig, að átt væri við
sölufyrirkomulag á lóðaleigunni,
þ. e. a. s„ að bærinn seldi lóð-
irnar á leigu með óviðunandi
kjörum, sem þó væri að vísu
málleysa í þessu sambandi, en
ekki verra en margt, er í „Mgbl.“
stendur. En þessa afsökun getur
blaðið ekki borið fyrir sig, því
|að í fyrra dá ki greinarinnar 'seg-
ir: „í ræðu sínni tók J. Ó. það
fram, að leigan af sjálfum lóðun-
um gæti ekki talist ósanngjörn.‘c
„Mgbl.“ hefir víst ætlað að hjálpa
okkur, lóðarleigjendum, en það
hefir slegið klámhögg í málinu
og líklega með þessari vitleysu
sinni spilt fyrir okkur, ef nokk-
,ur tekur mark á því. En við
hverju er að búast, þar sem nærri
því næstgáfaðasti maðurinn við
blaðið er Jón Kjartansson?
23. jan. 1927.
Lódctrleigjandi.
Sameipareyja suður í hðfum.
Hér um bil mitt á milli Góðrar-
vonarhöfða og Suður-Afríku-
strandar liggur eyja ein lítil, köll-
uð Tristcm da Ciinlia. Eyja þessi
er fjarri venjulegum siglingaleið-
um, og engin skemtiskip leita
þangað. Einu sinni á ári kemur
smáskip frá St. Helenu eða frá
Suður-Afriku og heppnast með
naumindum að ná landi á eyjunni
smáu. Eftir nokkurra daga dvöl
leggja skip þessi aftur á haf út,
og eyjan og íbúar hennar gleym-
ast. Þessi árlega skipskoma eru
hinar einu samgöngur, sem eyj-
an smáa hefir við umheiminn.
En eyjan er byggð. Samanlagt
búa þar 140 manns, og eru þeir
af hvítu kyni komnir. Enda þótt
íbúatalan sé ekki meiri, er eyjan
samt of þéttbýl. Náttúrugæði eyj-
arinnar geta vart framfleytt svo
stórúin hópi manna. Árið 1920
var íbúatalan 119, en tveim árum
seinna var hún orðin 137, og þá
fengu eyjarskeggar að kenna á
því, að eyjan þoldi ekki slíkt þétt-
býli. Á síðast liðnu sumri féll
hin árlega ferð til eyjarinnar, og
þaðan hafa fregnir borist um
hörmulegt neyðarástand eyjar-
.skeggja. Þeir voru að fram komn-
ir af hungri og hörmungum. Jarð-
eplarækt þeirra hafði að mestu
brugðist, en það er þeirra aðal-
atvinna og matvælaföng. Þá fá
menn skilið hallærið, sem yfir
vofði.
Tristan da Cunha er í raun og
veru ekki annað en eldfjall. Eyj-
an er næstum hringlaga og 116
ferh.-km. að stærð. Hæsti tind-
urinn er 2 330 metrar, og er út-
dauður eldgígur. Víðast hvar er
fjall þetta snarbratt niður að haf-
inu, en á einum stað, á norðvestur
hluta eyjarinnar er slétta, 4 km.
að lengd og 800 metra breið. Á
sléttu þessari búa eyjarskeggjar,
140 að tölu. Heimilin eru 20 alls,
og mynda smáþorp, sem nefnt er
Edinborg. Spölkorn frá eyjunni
eru nokkrar aðrar smærri eyjar,
sem allar eru óbygðar.
Tristan da Cunha var fyrst, svo
að sögur fari af, numin af Portú-
gala einum, sem bar sama nafn og
eyjan hefir nú. Árið 1790 kom
þangað amerískur skipstjóri, er
þá ákvað, að eyjan skyldi teljast
til Bandarikjanna. En seinna slógu
Englendingar eign sinni á eyju
þessa, og enn þann dag í dag
telst hún til brezka rikisins'. Þeg-