Freyja - 01.07.1903, Qupperneq 11
PTŒY]Á
Tsæst er íjTlrlesíurinQ „A5 Helgafellieftir séra Jón
Bjamason. Hann byrjar meó frásögn mn landnám t’órólfs
Mostrarskeggs, gu'Csdýrkan hans, helgi þeirri er hann lýsti yfir
þingvelli sínum og héraösmanna sinna og feliinu helga—Helga-
tjlli, og hversu Kjalleklingar, nokkru sáinna vóktu þar upp
óspektir sem enduðu me'ó því aö helgi þingvallarins var afnumin.
SÍÖan eru þessir fornu viöburöir heimfœröir upp á nuvefandi á*
sigkomujag þj iöar vorrar. Nútföar bókmenntir og blaÖarnenftska
er þingvöilurinn helgi. Finnst höf. þingvöllut sá mjög ataöut
oröinn, og er slíkt tæplega ásíæðnlaus hótfyndrii. ■ En svp kem*
ur hann meö þessa alktmnu setning. ,,Ekki gstur hjá því fariö
aðhneykslanir komi“. Og enn segir hann: ..heimurinn liggur í hinn
illa". Sé svo, er' þá nokkur íuröa þó bókmenntaþingvpllurinft
veröi ataöur ? Svo er hætt viö aö menn graini á ina þiö a;>
riði, hvaö ati hann mest. Sumir œ!la þaö menntunarskort, mái-
lýt;, amböga:, ásamt fl.þ.h. Aörir æ:la þaö hiöilla, sem kfemurfrá
hinum innrá, vonda manni, í ýmsiim myndum, án tfllits til þess
hvort þaö sé htilið undir blæju siðfágunar og menntimar eöa ekki.
Syo deilir menn einnig á um þaö, hvað sé ljótt, og jafnvel sönut
mennirnir eru í því efni sjúlfum sér sundurþykkit á stundanl. Til
dœmis,mœtti benda á þaö sem höf. þessa fyrirlesturs segif um brjést-
gæöi íslendinga, fvrst eru þau , .eitthVert hiö dýrmætasta þjóöern-
iseinkenni ísl, “ en svo eru þau þó í sömu andránni „Einhver
háskalegasta þjóölífiseinkunnin íslenzka. “ Islendingum ei‘ brugö-
ið um að hafa ekki siðferöislega brennt ísl. rekadrurnbana sem leit-
að hafa á náðir vestur-ísl. lagt höfuöin í kjöltu þeirra ög sagt:
, .meigurn við lifa?“ Eigi minnist ég aö hafa Séð svœsnari ádeilu
frá nokkurs manns penna, til vissra man'na og blaða, en í þessum
fyrirlestri. Og eigi ritháttur sá að vera bókmenntaleg, siðferðisleg
og kristileg fyrirmynd fj-rir ísl. þjóöina, þá er henni sannarlegá ekki
vandlifað í því efni.
A öörurn stað í fyrirl. þessum segir höf. ,,Sem betur fer, er
hér í álfu trúarbragöafrelsi; Og það er skylda vor ,aö viðurkenna
það“. En svo tekur hann ísl. blað í hnakkann fyrir að flytjagrein
senrekkert er út á að setja, annað en þaö, að hún er vanírúarlegs
eðlis. Þá þarf ekki að þakka guði fyrir trúarbragðafrelsið eða taká
það til greina. Það þarf ekki, má ekki eiga sér stað á andlega
þingvellinum íslenzka.