Alþýðublaðið - 31.01.1927, Blaðsíða 2

2
ALÞ. ÝÐUBLAÐIÐ
Íalþýðublaðið
< kemur út á hverjum virkum degi.
Afgreiðsla í Alpýðuhúsinu við
; Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd.
- til kl. 7 síðd.
; Skrifstofa á sama stað opin kl.
: 9Va—lOVa árd. og kl. 8—9 síðd.
; Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294
: (skrifstofan).
j Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
í mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
hver mm. eindálka.
Prentsmiðja: Alþýðuprentsmiðjan
; (í sama húsi, sömu símar).
Þingmálafundur
i HafnarSirði.
íhaldsþingmennirnir fara mjög
halloka.
Á föstudagskvöldið héldu þeir
Björn Kristjánsson og Ólafur
Thórs þingmálafund í Hafnarfir'ði.
Var íundurinn talsvert f jölmennur,
og vár pó verkamannafundur á
sama tima. Voru þinggmennirnir í
algerðum minni hluta á fundinum.
Höfðu peir að eins {rrjú mál á
dagskrá. Fyrst var almenn til-
laga um sparnað og að gæta hófs
á ríkisfé. Var hún samþykt. Þá
var járnbrautarmálih. Var Björn
eins og áður á móti járnbraut-
ariagningu, og Ól. Th. kvaðst vera
móti henni fyrst um sinn. f’luttu
jreir tillögu um, að fundurinn
skoraði á aljringi að láta ríkið
ekki leggja járnbraut. Sú tillaga
var feld, hvað sem jreir sögðu.
Ekki, fór betur fyrir peim í þriöja
málinu. Það var um „óþarfa-
mælgi“. Vildu þeir láta fundar-
menn samþykkja áskorun á al-
þingi utn, að það takmarki „ó-
þarfamælgi“ einstakra jhng-
manna; en fundarmönnum fanst
mál þetta svo ómerkilegt, að þeir
samþyktu að taka það út af dag-
skrá fyxir þingmönnunum, og
prðu þeir að láta sér svo biiið
lynda. Þeir Jón Baldvinsson alþm.
og Haraldur Guðmundsson voru
á fundinum og töluðu á móíi báð-
um síðari tillögum þeirra Bjarn-
ar og ÓI. Th. Einnig talaði Gunn-
laugur Kristmundsson bæjarfull-
trúi af hálfu Alþýðuflokksins, en
Sigurgeir Gíslason af hálfu í-
haldsmahna. Björn Kristjánsson
mun hafa þózt vera búinn að fá
nóg, áður en fundinum lauk, því
að síðustu lýsti hann yfir því, að
hann muni ekki bjóða sig framar
íram til þingmensku. — Svona
fór um sjóferö þá.
Endurreisn eða niðurrif?
Það er ekki ár liðið, síðan í-
haldið var mjög hróðugt yfir því,
að frá því, að 'íhaldsflokkurinn
tók við völdum, hafi fjárhagur
landsins stórum batnað. Mestur
var þó gorgeir íhaldsins, er fjár-
lög síðasta þings voru rædd. Mik-
ið var þá um dýrðir hjá íhaldinu.
Jón Þorláksson átti svo sem ekki
að vera lengi að rétta við f járhag
íslenzku þjóðarinnar úr þeirri
kreppu, sem hann var í eftir
kreppuárin! Nú upp á síðkastið
hefir þó minkað heldur gorgeir
íhaldsins, gortið um viðreisn fjár-
hagsins. Kemur þetta einna ljós-
ast fram í yfirlitsgreinum þeim,
sem nú að undanförnu hafa birtst
í „Morgunblaðinu“. I jressum
greinum er sáran kvartað undan
afkomu síðasta árs, enda þótt
reynt sé eftir megni að draga úr
því, hvernig ástandið er nú í lend-
inu eftir þriggja ára, íhaldsstjörn.
Þessar yfiriitsgreinar koma ekki
við veiku blettina. Þær minnast
ekki á árgæzku undanfarandi ára
1924 og 1925. Þar er ekki mínst
á það, að Jressi ár eru líklega
þau mestu veltiár, sem yfir ís-
lenzka atvinnuvegi hafa komið,
sérstaklega þó sjávarútveginn.
Lítill vandi hefði því átt að vera
með skynsamlegri stjórn að bæta
fjárhag landsins á þessum árum.
Það er að vísu hægt að segja, að
fjárhagur landsins hafi batnað lít-
ið eitt út á við þessi þrjú ár,
sem íhaldið hefir setið að völd-
um. En hvaða verði er þá þessi
bati keyptur? Hann er dýru verði
keyptur. Hann er keyptur meh
hruni atvinnuveganna. Allir at-
vinnuvegir landsins eru nú í
kaldakoii. Alt í rústum, sama,
hverí liíið er. Það er harður dóm-
ur að segja, að það sé stjórn
landsins að kenna, hvernig á-
standið er nú í landinu, en þann
dóm hefir íhaldið lagt á sig sjálft.
Þann dóm lagði það á sig árið
1924, þegar það tók við völdum.
Árinu 1923 hefir verið viðbrugð-
ið, hve slæmt það hafi verið, og
hve slæmt hafi þá verið ástand
atvinnuveganna hér. íhaldið kendi
þeirri stjórn, sem þá sat að völd-
um, um, hvernig ástandið var þá
í iandinu. Það er ekki síður hægt
að kenna þeirri stjórn, sem nú
situr að völdum, um, hvernig á-
standið er nú í landinu. Árin
næstu á undan 1923 voru rýr ár,
svo að það var eðlilegt, að árið
1923 yrði slæmt. Árin 1924—25
voru framúrskarandi góð til lands
og sjávar, svo að það er ekki
eö'ilegt, að árið 1923 yrði harð-
ræri, enda var árið í raun og veru
alls ekki slæmt. Það er íhalds-
stjórnin, sem hefir með stjórn
sinni tekist að gera það að reglu-
legu harðæri.
Eins og áður er tekið fram,
eru alljr atvinnuvegir landsmanna
í því versta ástandi, sem hugsast
geíur, sama, hvort litið er á sjáv-
arútveginn, landbúnaðinn, iðnað-
inn eða verzlunina, — ált 1 kalda-
koli.
Er merkilegt, að sjávarútvegur-
inn, stærsta atvinnugrein þjóðár-
innar, sku!i vera í jafn-slæmu á-
standHog hann er eftir þessi góðu
ár, sem á undan eru gengin. Aldr-
ei, síðan farið var að reka sjáv-
arútveg í stórum stíl, hefir á-
stand þessa atvinnuvegar verið
jafn-bágt og nú er, — svo slæmt,
að við borð Iiggur, að fjöldi skipa
geti ekki stundað fiskveiðar á
þeirri vertíð, sem í hönd fer. Mér
verður að spyrja: Hvar er fjár-
hagsviðreisn íhaldsins? Jú, við-
reisnin sýnir sig bezt í því, að:
núna nýverið skoruðu ísfirðing-
ar á stjórnina að hjálpa sér, svo
að bátar þeir, sem þaðan eru
venjulega gerðir út, gætu stund-
að fiskveiðar á vertíð komandi.
Ekkert hefir heyrst enn í þá átt,
að stjórnin muni hjálpa ísfirðing-
unum. Ég hefi miklu frekar heyrt,
að stjórnin myndi ekki geta hjálp-
að. Ef svo reynist, að stjórnin sé
vanmegna, þá virðist mér sem
ástand fjáxhagsins megi tæplega
valtari fæti standa, — þá virðist
„fjárhagsviðreisn“ íhaldsins hafa
snúist í höndum þess í nidurrif.
J.
Þökk fyrir jólagjafirnar.
í 6. tölublaði Alþýðublaðsins er
skýrsla Hjálpræðishersins yfir
líknarstarfsemi hans nú um jól-
in. Eins og sjá má af nefndri
skýrslu hefir fjársöfnunin orðið
mikil og þess vegna margir not-
ið gjafa, sem annars höfðu htið
á jólaborðið.
Hér í bæ hefir atvinnuleysi ver-
ið með mesta móti í vetur. En
eins og allir vita, er vinnan fyrsta
skilyrði fyrir vellíðan þeirra, sem
hafa hana að lífsstarfi sínu. Ekki
er hægt frá mannúölegu sjónar-
miði að ætlast til þess, að efna-
lausa fólkið fái ekki að njóta jóla-
gleði eins og þeir, sem peninga
hafa.
En hvernig var ástandið hjá
fjölda fjölskyldna þessa bæjar
fyrir jólin?
Engin viiina. Engir peningar og
ekkert til að prýða heimilið. Vér
vitum, að þjóðkirkjan okkar er
ekki búin að glæða svo ljós
kristninnar, að mennirnir gætu
einungis gert sig ánægða með
trúarljósið að innan frá. Þar sem
sjálfir prestarnir gera sér það
ekki að góðu, er ekki hægt að
ætlast til þess af öðrum.
Hjálpræði herinn hefir gert sitt
til að veiía h num eína’ausu gleðj-
efni um jó in, og það er ekki í
fyrsta sinni, sem hann hefir unn-
ið slíkt líknarverk. Honum sé
þökk og heiður fyrir það. En
menn ættu að athuga það, að
starfsemi Hjálpræðishersins er
verðug h.ýrri og kærleiksríkari
vináttu en hún hefir hingað til
mætt, þar sem reynt hefir verið
að niðuiiægja herfólkið og spilla
friðsamlegum fundum þess. Ég
veit, að þegar starf hersins verð-
úr fullkunnugt, fara menn að
virða það svo sem vert er.
Dyrmar.
Lausi prestakall.
Staðarhraunsprestakall í Mýra-
prófastsdærni er auglýst laust til
umsókr ar. Vei ður það veitt. frá
1. júní n. k. Umsóknarfrestur til
15. marz.
Jafnaðarmenn og byltmgar.
Ihaldsblöðin hér — og sums
staðar annars staðar — hafa látið
það dynja á jafnaðarmönnum, að
þeir væru byltingamenn og ófrið-
arseggir. „Mgbl.“ hefir fundið sér-
staklega greinilegt og gáfulegt
orð, sem á að ná yfir þá starf-
semi jafnaðarmanna, — orðið
„rússabolsar".
Um daginn hélt foringi jafnað-
armanna á Englandi, Ramsay
MacDonald, ræðu, sem sýnir, að
allur uppreisnarjarmurinn um
jafnaðarmenn eru auðvirðilegar
lygar, því að meiri friðar- og
hógværðar-orð hafa sjaldan verið
töluð.
Hann sagði, að hverjum hugs-
andi manni hlyti að vera það
ljóst, að það sé tilgangslaust að
bæla niður með valdi byltinga-
kenningar, sem einhver hluti þjóð-
félags predikaði. Við því væri
ekki annað ráð en að hinn hluti
þjóðfélagsins predikaði á móti
byltingu. Og hann Iýsti þeirrí
sannfæringu sinni, að sá flokkur
hefði' alt af betur, ef þjóðfélagið
gerði þegnunum rétt til.
Þetta er viturlega mælt, og ætti
íhaldið hér og annars staðar að
leggja hlustirnar vandlega við
seinustu orðunum. Byltingahættan
stafar af vondri stjórn; — hún er
á ábyrgð íhaldsins.
Lúthersk bannfæring.
Sú var öldin hér á landi, að
bannfæringar voru taldar sérkenni
á kaþólskri kirkju og þá helzt
nefndar í sambandi við Gottskálk
grimma eða hans jafna. Nú hef-
ir Guðmundur Jónsson frá Litlu-
Brekku, sem hlýtur að vera mik-
ill kirkjuhöfðingi og guðs sér-
staklega útvalið ker og verkfæri,
steypt heldur en ekki kertum yf-
ir nýguðfræðina, í síðasta tölu-
blaði „Bjarma“ og bannfært hana
með orðbragði, sem minnir átak-
anlega á meistara Jón, en hugs-
unarhætti, sem minnir á hala-blá-
menn í Mið-Afríku. Bannfæringin:
er svona:
„Já, glögt er það énn hvað þeir
vilja, fyigjendur „nýju stefnanna"
meðal vor. Þeir vilja hafa hina
evangelisk-lúthersku þjóðkirkju
að skálkaskjóli, til þess að geta,
undir hennar vemd, útbreitt villu-
kenningar sínar í næði, og útrýmt
bibliulegum kristindómi, ef unt
væri, og í því augnamiði eru þeir
að halda að almenningi hugtakinu
um „rúmgóðu þjóðkirkjuna".
Sann’eikurinn er nefnilega sá, að
þeir finna það einhvern veginn,,
Ijóst 'eða óljóst, þeir Djöfulsins
vikapiltar, að vantrúarstefnur þær,.
sem þ;ir halda að fjöldanum, ef
stefnur skyldi kalla, eru ekki lík-
legar til þess að framleiða hjá
þjóðinni neitt andlegt líf, er það
naín verðskuldi, ef þær koma til
almennings í sínu rétta gerfi, og
þess vegna reyna þeir að villa á