Alþýðublaðið - 05.02.1927, Qupperneq 3

aLÞÝÐUBLAÐIÐ
8
petta þrönga orðl í víðri meikingu,
menn, sem eru að miðla mér af
útsýn sinni yfir víðerni mannlífs-
ins. Einn segir mér sögu af sjó-
ferð, sem hann fór fyrir mörgum
árum. Annar segir mér af dýrlegri
konu, sem hann kyntist í útlönd-
um í fyrra. Þriðji pykist hafa
komist í kynni við manndrápara,
sem var bæði pjófóttur og lyginn.
Fjórði segir mér frá hlægilegu
ástaræfintýri, sem gerðist yfir
stigagati einhvers staðar uppi í
bæ í morgun. Fimti segir mér
harmsögu af konu, sem misti
mann sinn og barn fyrir tveim
dögum; pau liggja á börunum.
Sjötti sá Esjuna í tunglsljósi milli
húsa innan af Hverfisgötu og tal-
ar um petta í órímuðum ljóðum.
Þér takið mig á orðinu og
spyrjið; Eru pá alt petta skáld-
sögur ? Þá lýsi ég yfir pví, að pað
skiftir mig í rauninni minstu; ég
get bara fullyrt, að sögur manna
yfirleitt eru eins merkilegar og
skáldsögur. Gildi sögu fer yfir-
Jeitt ekki eftir pví, hvort hún er
sönn eða login, heldur eftir pví,
livernig hún er sögð, og náttúr-
lega eftir hinu, hverja sýn hún opn-
ar úty.irvíðernimannlífsins. Saga,
sem gefur bezta sýn yfir víðerni
mannlífsins, er áreiðanlega sönn-
ust, hvort heldur hún segir frá
Don Quixote, sem margir halda
að hafi ekld „verið til“, eða Na-
poleoni mikla, sem ýmsir álíta að
hafi „verið til“. Historisk data eru
vitanlega góð á sínum stað, en
pegar um frásögn er að ræða,
pá skiftir ekki framar neinu máli,
hvort ttm er að ræða tilbúning eða
veruleik. Dante segir ferðasögu
sína úr Helvíti, hreinsunareldin-
um og Himnaríki; Ebbe Korne-
rup hefir skrifað ferðasögu um
Indlandseyjar. Nú segir einhver,
að munurinn á pessum tveim
ferðasögumönnum sé sá, að Dan-
te hafi logið upp sínu ferðalagi,
en Ebbe farið í eigin persónu til
Indlandseyja, sem sannanlegt sé
samkvæmt bókum eimskipaiélags-
ins, par sem hann keypti far-
miðann sinn. Ég segi, að mun-
urinn á ferðasögum Dantes og
Kornerups sé sá, að ferðasaga
Dantes opni mér dýpri sýnir inn
í víðerni mannlífsins. Fyrir pessu
skyldi enginn halda, að ég hefði
einhverjar skoðanir í pá átt, að
allar sögur séu sannleikur, bæði
Notið
VI-TO.
Sparar fé
og erHði.
tilbúnar og lifaðar. Ég hefi ekki
einu sinni pá skoðun heldur, að
allar sögur séu skáldskapur, bæði
tilbúnar og lifaðar. Hitt skal ég
játa, að einu sinni ætlaði ég að
fara að lesa veraldarsöguna í 15
bindum. Eftir miklar prekraunir
gugnaði ég loks í miðju oðru
bindinu. Það er pað aumasta slúð-
ur, sem ég hefi nokkurn tíma
lesið á æfi minni, -— einmitt
vegna pess, að aumingja menn-
irnir skrifuðu auðsjáanlega alt í
peirri barnalegu trú, að peir væru
að fara með sannleik. Ef ég hefi
nokkra skoðun á hlutunum, mið-
uðum við pessi hugtök, pá er
hún sú, að alt, sem menn segja
og skrifa, sé bæði sannleikur og
lygi í senn, eða pó öllu heldur
hvorugt. Annars er mér nauða-
illa við að miða hlutina við pessi
barnalegu hugtök. Hið eina, sem
skírskotar til athygli minnar, peg-
ar ég heyri rnenn tala eða les
skrif peirra, er persónuleikurinn,
einstaklingseinkennin, maðurinn:
hvað hann sér, hvernig hann sér,
og út frá hvaða áhugamálum
hann dæmir um hlutina. Eini ís-
lenzki rithöfundurinn, sém mér
pykir nokkurs verður frá síðari
tímum, er Eiríkur Ólafsson frá
Brúnum. Ég skipa honum hæst af
pví, að hann hefir haft á mig
göfugust áhrif hérlendra rithöf-
unda.
Menn eru misjafnlega góð
skáld, og petta kemur ljóst fram
í orðum peirra og athöfnum. Ekk-
ert starf er til, sem ekki er list-
grein. Die Ásthetik der einen
Kunst ist die der anderen; nur
das Materiale ist verschieden (R.
Schumann.) Maður, sem leggur út
i fyrirtæki, verður að neita í-
myndunarafls. Þó er ímyndunar-
aflið annars eignað skáldunum.
Þegar maður segir öðrum frá við-
burði, sem hann hefir lifað, eða
einhverri sýn, sem hefir hrifið
hann, eða einhverri vitleysu, sem
honum hefir dottið í hug, pá er
hann kominn inn á svið sagnlistar
eða ljóðrænu. Þegar maður reyn-
ir að ganga sem snoturlegast frá
verki sínu, pá hagar hann sér
eftir fagurfræðilegum lögmálum,
sem fólki er annars tamast að á-
líta skáldin hafa einkaleyfi á, og
svo framvegis. Því fer fjarri, að
maður, sem semur skáldsögur eða
Ijóð, sé meira skáld en hver ann-
ar. Það er ekki nema hending ein,
ef góð skáld leggja fyrir sig að
rita pað, sem peir hugsa. Beztu
skáldin, sem heimurinn hefir átt,
hafa sennilega aldrei sett orð á
blað; peir hafa beitt hæfileikum
sínum í pá átt, sem Vilhjálmur
Stefánsson kallar „the poctry of
deeds.“
Halldór Kiljan Laxness.
Ussi d&gpnn og veginn.
Næturlæknir
er í nótt Kjartan Ólafsson
Lækjargötu 4, sími 614, og aðra
nótt Katrín Thoroddsen, Vonar-
srtræti 12, sími 1561.
„Vefarinn inikli frá Kasrnír",
skáldsaga eftir Halldór Kiljan
Laxness, er nú farin að koma út.
Verður hún gefin út í átta bókum,
og er hin fyrsta fullprentuð. Tvær
verða útgáfurnar: bókavina og ál-
pýðu. Nokkur eintök munu enn
vera óseld af bókavinaútgáfunni.
Áskrifendalistar liggja frammi í
bókaverzlunum Sigfúsar Ey-
mundssonar og ísafoldar. Öll á
bókin að vera komin út innan
tveggja mánaða.
Stjörnufélagið
heklur fund á morgun kl. 3V2.
Grétar Ó. Fells flytur erindi. Guð-
spekifélagar eru velkomnir.
„Frumhlaup"
stjórnar Búnaðarfélags islands
og tilbúinn áburður" heitir bók,
sem Sigurður Sigurðsson búnað-
armálastjóri hefir ritað og er
komin út og seld á götunum í
dag.
Togararnir.
„Njörður" kom af veiðum í
morgun með 700 kassa ísfiskjar
og 10 smálestir saltfiskjar. Fer
hann fyrst á veiðar aftur, en síð-
an til Englands. „Valpole" úr
Hafnarfirði á að fara á veiðar
bráðlega. Hann kom hingað i gær
til að fá kol.
Skipafréttir.
Kolaskip kom hingað í gær til
„Kola & Salts“. „Goðafoss" fer
héðan í kvöld kl. 6 áleiðis til
Englands og Hamborgar.
Listaverkasafn
Einars Jónssonar verður opið
á morgun kl. 1—3.
Næturvörður
er næstu viku í lyfjabúð
Reykjavíkur.
Messur
á morgun: I dómkirkjunni kl. 11
séra Bjarni Jónsson (altarisganga),
kl. 5 séra Friðrik Hallgrímsson.
1 fríkirkjunni kl. 2 séra Árni Sig-
urðsson, kl. 5 Haraldur prófess-
or Nlelsson. ! Landakotskirkju kl.
9 f. m. hámessa, kl. 6 e. m. guðs-
pjónusta með predikun. 1 Aðvent-
kirkjunni kl. 8 e. m. predikar séra
O. J. Olsen um safnaðabréfin sjö.
- - í Sjómannastofunni kl. 6 e. m.
guðspjónusta. Allir velkomnir. —
1 Spítalakirkjunni (kap.) í Hafnar-
firði kl .9 f. m. söngmessa, kk
6 e. m. guðspjónusta með pre-
dikun.
Eigum við rétt á Grænlandi
eða eltki?
Um pað efni flytur Guðbr. Jóns-
son erindi fyrir alpýðufræðslu
Stúdentafélagsins á morgun í
Kauppingssalnum kl. 2 e. h. (Lyft-
an verður til afnota frá kl.
Það eru fáar raddir, sem heyrast
á móti Grænlandssinnum, en Guð-
brandur er andvígur peim, og er
fróðlegt að heyra, hvað hann hefir
fram að færa íyrir sínum málstað,
enda hugsa margir íslendingar nú
um pað mál.
Siðasti fyrirlestur Sigurðar Sig-
urðssonar
búnaðarmálastjóra verður haid-
inn á morgun kl. 3V2 í Iðnaðar-
mannahúsinu. Þá talar hann um
ýmsa merkisstaði hér á landi og
sýnir skuggamyndir af peim. —
Af skuggamyndunum, sem sýnda*
verða, eru nokkrar frá Hallorms-
staðar- og Fnjó: kadals-skógum, og
aðrar, er sýna uppblástur og
sandgræðslu. Þá eru margar
bæjamyndir víðs vegar að af
landinu, t. d. af hinum fornu
sögustöðum, Bergpórshvoli, Reyk-
holti, Munkapverá, Kirkjubæjar-
klaustri o. fl. Þá eru margar
myndir, er sýna breytilegt bygg-
ingalag til sveita, frá hinu elzta,
sem nú er til, og fram að síðustu
tímum. Þessar myndir eru úr öll-
um iandsfjórðungum. Þá era
myndir frá búnaðarskólunum,
bændaförinni, tilraunastöðvunum.
áveitunum, heystöríum fyrr og nú,
verkfærum o. m. fl. Alls verða
sýndar um 60 skuggamyndir. —
Samtímis og myndirnar verða
sýndar, munu pær skýrðar og tal-
að um nýjungar og síeínur í bún-
aðarmálum vorum. Aðgöngumið-
ar fást í Iðnaðarmannahúsinu í
dag kl. 6—8 og við innganginn.
Hált
er nú rnjög hér á götunum, og
er nauðsyn á, að fleiri en prír
hestvagnar séu tii að aka í sandi
á pær, pegar svo stendur á. Má
ekki horfa í að fá fljótvirkari
tæki eða a. m. k. ij 'dga peim, pvi
að hæg'ega geta slys hlotist af
hálkunni.
Safnaðarfundur.
Aða’fundur fr kirkju afnaða ins
hér í borginni verðar haldinn i
frikirkjunni í. kvöld kl. 8.
Hljómsveit Reykjavikur .
heldur 4. hljömleika sína í vetur
á morgun kl. 4 í Njja Bíó.
Veðrið.
Hiti mestur 6 stig, minstur 2
stiga frost. Átt víðast austlæg.
Hvassviðri í Vestmannaeyjum.
Annars staðar lygnara og logn á
Akureyri og Seyðisíirðí. Dey. a hér