Plógur - 06.11.1900, Blaðsíða 2

58
ingslaust, en sveitarstjórnin aftur
að láta þá njóta þess niöð vægari
álögum. Þau fengju þá betra upp-
eldi og yrðu ekki álítin sveitar-
uppalningar, og þetta hvorttveggja
gjörði þau nýtari og álitlegri þjóð-
félagsborgara. Að eins heilsubilað
eða fatlað fólk og örvasa yrði þá
á reglulegu sveitarframfæri.
Með félagsskap má margt laga
í þessu sem öðru, en löggjöfin
þarf jafnframt að lagast, og eitt
af því þarfasta aðbreyta framfærslu-
lögunum svo, að hver ætti sveit
þar sem hann á heima, er hann
gefst upp. Þá ykist hvötin til að
hjálpa hinum fatæku reikningslaust,
og fátækraflutningar hyrfu.
Ábíiðarl'ögunum þarf að breyta.
Það er mikilsvarðandi atriði fyrir
landbúnaðinn, að þau séu sem bezt
úr garði gjörð.
Ábúðartíminn á jörðum ætti að
vera minnst 30-—40 ár, því ekki
er við miklum endurbótum á jörð-
um að búast, af leiguliðinn hefir
ekki abúð nema til fárra ára. Ef
leiguliðinn hefir lífstíðarábúð og
kona hans og börn forgangsrétt
fyrir öðrum að honum látnum,
leggur hann miklu meiri alúð við
jörðina, því það er sjálfum honum
fyrir beztu, þarsem hann eða hans
eiga að njóta ávaxtanna fyr eða
síðar.
Magnús sýslumaður Torfason
hefir skrifað um réttindi leiguliða
í ísafold í vor og eg skrifa und-
ir flest sem þar er sagt, og ætti
næsta þing að taka það til íhug-
,unur, ásamt ábúðarlögunum í heild
sinni.
Það hafa oft heyrst kvartanir
yfir kúgildunum á jörðum, sagt
þau lokkuðu fátæklinga útí búskap-
inn. En af þeim séu borgaðar
okur vextir. Eg hefi áður í Plóg
mælt kúgildunum bót að nokkru
leyti, bent á, að margur barna-
maður hafi bjargað sér frá sveit
með því að byrja búskap með
kúgildunum einum. An þeirra
hefði niargur maðurinn ekki haft
nein tök á að byrja bú, sem síð-
ar meir hefir orðið sjálfstæður og
dugandis bóndi. Eg gæti talið
fjölda efnaðra bænda, sem nú lifa,
sem hafa byrjað búskap með tóm-
an leigupening. Aðal ókosturinn
við kúgildin er það, að bóndinn ma
ekki skila þeim aftur, þegar hann
hefir fengið fulla ahöfn á jörðina-
Kúgildin á jörðunum skoða eg sem
hvert annað lán, sem hver bóndi
fær sem byrjar búskap á annara
eign. Þetta peningalan ættu leigu-
liðar að meiga borga hvenær sem
þeir vildu.
En það er annað, sem stendur
meir landbúnaðinum fyrir þrifum,
en kúgildin, það er smáskipting
jarðanna. Fyrir þá sök, er ofgreið-
ur aðgangur að búskapnum fýrif
öreiga menn. Sundurskipting jarð-
anna hefir flest ilt í för með sér.
Af þessu leiðir fyrst og fremst
smábúskapur, sem venur menn á
að hugsa smálega og ráðast í ht'
ið, sem aftur leiðir til andlegs og
líkamlegs atorkuleysis og ósjálf-