Plógur - 06.11.1900, Síða 6

62
inga að sækja menn til þeirra en eiga
nóga hæfileikamenn sjálfir, sem mundu
leggja alt í sölurnar til þess að verða
specialistar í hverju sem væri, ef þeir
ættu von á að ganga fyrir útlendum
mönnum á eftir.
Og vissulega má mentunarmunurinn
vera mikill á Islending og útlending
til þess að hinn síðari sé færari um að
standa fyrir meiri háttar fyrirtækjum
hér alveg ókunnugur, ef mennirnir að
öðru leyti eru jafn hæfir til að stjórna
og kenna öðrum. Svo eru útlendingar
illa að sér í málinu, sem vonlegt er.
Ritstj.
Búnaðarhagspeki.
Allir hafa heyrt talað um, að þessi
eða hinn hefði góða búmanshæfileika.
Og Qft telja menn þá hafa mestu bú-
mannhæfileika sem efnaðastir eru. —
En ekki er það alt af svo. Búmans
hæfileikarnir geta máské verið mestir
hjá fátækasta bóndanum, en minstir
hjá heim ríkasta. Hitt er annað mál,
hvað almennast muni vera.
Helztu búmanshæfileikarnir eru
spatnadur, hagsýni og rdddeildarsemi,
Þetta má kalla einu nafni hagspeki.
Eftir þessu er þá hagspekin mönn-
um meira eða minna meðsköpuð, þar
sem allir hafa til að bera meira eða
minna af sparsemi, hagsýni og ráð-
deildarsemi. Þeim mismun, sem er á
heimspekislegum hæfileikum, má við
bjarga með hagspekisfræðslu. Því
hagspekin er sjálfstæð fræðigrein. En
því betri hæfileika, sem maðurinn hef-
ur til hagspekisnáms, eða réttara sagt,
því meiri hagspekingur sem hann er
frá náttúrunnar hendi, þess meiri not
hefir 'hann af hagspekisnámi sínu í
lífinu. Hagspekin er sú list, eða hvað-
eg á nú að kalla það, sem aldrei
er fulllærð Reynslan og lífskjörin
kenna manni hana bezt.
Menn eru aldrei nógu vel við því
búnir að haga sér eftir þeim og þeim
tilfellum, eða þeim atvikum og kring-
umstæðum, sem fyrir koma, því alt-
af kenmr nýtt og nýtt frarn í lífinu.
Breytingarnar f mannlífinu, og ráS'
viðburðanna, sem á hverjum io ár-
um eru stórkostlegar, þær hafa mik-
il áhrif á hagspekina. Nýatriðikoma
fram, sem áður ekki voru þekt, og
önnur hverfa burt úr sögunni sem
menn hafa þekt frá blautu barnsbeini.
og þekt nánara en það, sem kemur
í staðinn. En þrátt fyrir þetta, sem
hér er tekið fram, er hagspekisfræðslan
fyrir bændur afarnauðsynleg, því hún
skerpir dómgreindina, leiðir hagspekis
hæfileika mansins í réttari átt, breytir
skoðun manna á ýmsu, sem áður
voru bundnar við hleypidóma og
venjur.
Við alla búnaðarskóla erlendis er
hagspeki (ökonomi) kend og jafnvel
sumstaðar við alþýðuskóla. Hér á
landi er ekki mikið hugsað um slíkan
fróðleik, Of lítið um þesskonar
fræðslu á búnaðarskólunum. Búnaðar-
hagtræði er kend við Ólafsdalsskólann,.
fyrirlestur eftir skólastjórann þar, en
hvort nokkur búnaðarhagfræði er kend
við hina búnaðarskólana, veit eg ó
gjörla. En þótt nú svo væri, að
búnaðarhagfræði sé kend við alla skól-
ana í líkingu við það sem er 1 Ólafs-
dal, þar sem eg þekki til, þá er það
ónóg, því þótt búnaðarhagfræði Torfa
sé áðætt rit, sem vænta má frá slík-