Plógur - 01.02.1907, Blaðsíða 5

PLÓGUR.
13
í mannlífinu er bæði til ást
og hatur, vinátta og óvinátta,
samdráttur og aðskilnaður milli
tveggja aðila. Vináttan er
misjafnlega föst og innileg. Við
nánari athugun virðist svo, að
vinátta og hatur, sameining og
aðskilnaður sé allsherjar lögmál
í náttúrunni og að bæði tilorðn-
ing og framþróun lífsins byggist
mjög á þessum grundvelli.
Kvikasilfrið og brennisteinninn
sameinuðust hvort öðru og
bjuggu saman í vinfengi, eins
konar hjónabandi. »Maður og
kona eru eitt«! Þessi efni verða
líka eitt, en þau breyttust og
mistu sjálfstæði sitt. Zinnóber-
efnið táknar hjónaband efnanna.
En alt er fallvalt og breytilegt
í heimi vorum. Hjónaböndin
eru oft rofin. Þannig var og
þetta efnafræðislega hjónaband
ekki óleysanlegt, þvíaðeinn góð-
an dag bar nýjan gest að garði.
Gesturinn hét járn. Brennisteinn-
inn breiddi faðm sinn móti því
um leið og þeim hitnaði báðum
um hjartaræturnar. En járnið
var fjarskyldara brennisteinum
en kvikasilfrinu, og hafði það
því meiri aðdrátt til hans. —
Brennisteinninn sagði þegar skil-
ið við gamla vininn sinn, og
sat þá kvikasilfrið eilt eftir tneð
sárt ennið. En er þá víst,
að þetta nýstofnaða vináttu-
samband milli brennisteinsins
og járnsins sé óleysanlegt? Nei,
það helzt að eins á meðan
annan kunningja ber ekki að
garði, setn fjarskyldari er brenni-
steininum en járnið er. Það er
sem sé eðli allra efna, að
sameinast bezt ijarskyldustu efn-
um. Og er þetta nú ekki liöf-
uðreglan í mannlífinu, að fjar-
skyldar manneskjur hafi meiri
aðdrátt hver að annari en þær,
sem skyldar eru?
Það er þá aðallega hitinn,
sem sameinar og aðskilur efnin
í náttúrunni. Ástheitar tilfinn-
ingar valda einnig sameimngu
og aðskilnaði í mannlífinu. Er
ekki svo oftast? Víst er það,
að þegar einhver elskar heitt og
hatar af öllum mætti, þá er ekki
hjartað afskiftalaust; blóðhitinn
er þá í vissum skilningi meiri.
En sé farið lengra út í þetta
mál. er hætt við að lenda í
verstu ógöngum.
Allir lilutir eru, eins og bent
hefir verið á, annaðhvort fastir,
rennandi eða loftkynjaðir.
Fastir eru hlutirnir, þegar
mikið afl þarf til þess að að-
skilja eða lireyfa frumvægi þeirra,
draga þau hvert frá öðru eða
þjappa þeim saman. Það, sem
heldur frumvægjum fastara sam-
an, er kallað loðunarafl. Mis-
sterkt er þetta afl, t. d. sterkara
í kolamolanum en í sápunni.—
Tökum nýjan stálvír og slítum
hann í sundur. Það afl, sem
þarf til þess, er nákvæmlega
jafnmikið og það afl, sem öll
þau frumvægi hafa, sem eru í