Plógur - 01.06.1907, Qupperneq 4

44
PLÓGUR.
vatni getur orðið þynst Vsoo úr
mikron. Hvað þýðir þetta? Það,
að minsta kosti hljóti að vera
til svo smágerðar agnir í olíu-
dropanum, sem eru ekki þykkri
á þá hliðina, sem niður snýr í
olíuhúðinni á vatninu, en Vboo
úr mikron. Hver þessi ögn er
svo smá, að 125 af þeim í sam-
einingu væru sýnilegar i beztu
smásjá, því aðeins úr milcron
er í smásjá sýnilegur.
Ljósfræðinni hefir fleygt mjög
fram á síðari árum. Þar í felst
þekkingin á hinum ýmsu ósýni-
legu geislategundum (t. d. Iíatode-
geislar, X-geislar, fglgigeisl-
ar'). Með aðstoð þessara
geisla hefir mönnum tekist að
rannsaka margt og mikið, þar
á meðal að ákveða hraða og
stærð frumagnanna, og yrði það
oflangt mál hér, að skýra frá
því hvernig vísindin beita þess-
um ósýnilegu geislategundum í
sambandi við ljósgeislana fyrir
sig. Aðeins þetta síðast:
Geislafræðin bendir á að þver-
mál hinna ýmsu frumvægja sé
frá V1000—Vio.ooo úr mikron. Og
eftir því hafa lilotið að vera 2—
20 olíufrumvægi á þykt í olíu-
húðinni á vatninu, sem fyr er
nefnt. En hvað verða þá frum-
agnirnar margar? Það allra
smærsta, sem vísindamenn tala
nú um er Korpuskgl, 1 korpus-
kýl er ^/iooo úr 1 vatnsefnis-
frumögn. Þetta er nú síðasti
liðurinn í frumagnakenningu nú- I
tímans, cn með því þetta er lítt
sannað — um korpuskýl o. s.
frv. — læt eg staðar numið.
VI.
Á heiðsldru vetrarkvöldi sjá-
um við óteljandi stjörnur blika
á himninum. Við vitum mæta-
vel, að þessar stjörnur eru engir
gyltir naglahausar í blárri,
hvelfdri, útþaninni, ógagnsærri
himinvoð, eins og sumir mið-
aldaspekingay héldu, heldur
stórir himinhnettir. Sumir þess-
ara hnatta bera litla birtu og
eru varla sjáanlegir; en aðrir
eru stærri og hera .skæra birtu.
Venus, liin fagra kvöld- og morg-
unstjarna ber oss t. d. skæra
birtu og lýsir mest allra stjarna.
En Marz blikar rauðum bjarma.
Vetrarbrautin lítur út fyrir ber-
um augum eins og gulleit þoku-
slæða, dreifð um himinhvolfið
frá vestri til austurs, eða því
sem næst. £f vér skoðum vetr-
arbrautina í góðum sjónauka,
sést að hún er engin þokuslæða,
heldur samsafn af ótal smá-
stjörnum. Og langt úti í geimn-
um sjást ótal Ijósgular þokur.
í sjónauka má sjá að margar
þeirra eru einnig samsafn af
aragrúa himinhnatta. Svo verð-
um vér að hugsa oss að al-
heimsgeimurinn, rúmið mikla,
sé ótakmarkaður, endalaus og
alt fylt með himinhnöttum eilíf-
um hnattagrúa. Nú halda hnett-
irnir sig í hópum í geimnum,