Tíðindi Prestafélags hins forna Hólastiftis - 01.01.1984, Síða 23

PRESTAFÉLAGS HINS FORNA HÓLASTIFTIS
27
komst skriður á málið, og árið 1861 var vegleg kirkja risin þar
af grunni, og stendur sú kirkja enn og standa mun.
Þarna höfðu þá gerst athyglisverð tíðindi hér í sveitinni. Á
einum áratug, 1850-60, höfðu þrjár af fjórum torfkirkjum
hnigið til foldar og timburkirkjur leyst þær af hólmi. Hið
sama gerðist hinsvegar ekki um Tjarnarkirkju í þessari lotu.
Ástæðan til þess var áreiðanlega sú, að torfkirkjan þar var
yngri en hinar, byggð 1852-53, eða eftir að flestir söfnuðir
voru hættir að reisa torfkirkjur og nokkrum árum eftir að
timburkirkjan var byggð á Urðum. Varla var von að menn
rykju strax í að rífa svo nýlega kirkju þótt torfkirkja væri. En
þar kom þó von bráðar að menn vildu ekki una við torfkirkj-
una og hið sama gerðist hér og á hinum kirkjustöðunum. Um
1890 fór söfnuður og prestur hér, sem þá var séra Kristján
Eldjárn Þórarinsson, að hugsa til að byggja nýja kirkju, árið
1891 var torfkirkjan rifin, þótt ekki væri hún orðin fertug, og
síðan af mikilli atorku byggð timburkirkja, sem vígð var á
hvítasunnudag 5. júní 1892, kirkjan sem við erum nú stödd í,
níræð á þessu sumri.
Þar með var lokið torfkirknaöld í þessari sveit og sú þróun
um garð gengin, sem í stórum dráttum hafði átt sér stað um
allt land á sama tímaskeiði. Mér hefur fundist ástæða til að
rifja þessa sögu upp við þetta tækifæri, þótt ég ætlaði mér
reyndar ekki að flytja hér fyrirlestur um kirkjurnar í Svarfað-
ardal. Og þegar ég mæli þessi orð vil ég minnast þess með
þakklátum huga, að Valdimar V. Snævarr tók á sínum tíma
saman ritgerðir um þrjár kirknanna, þar sem miklu ítarlegar
er um byggingarsögu þeirra fjallað. I þeim er meðal annars
talsverður fróðleikur sem Valdimar hafði eftir gömlum
mönnum, sem nú eru látnir, fróðleikur sem ekki er annars-
staðar að finna, og slíkt er mikils virði þótt aðalheimildir séu í
opinberum gögnum. Vel sé Valdimar fyrir þessa miklu rækt-
arsemi hans.
Það er þess virði að veita því athygli, að þegar Urðakirkja
og Upsakirkja fuku og eyðilögðust í aldamótarokinu, þá stóðu