Tíðindi Prestafélags hins forna Hólastiftis - 01.01.1984, Side 24

28
TlÐINDI
Vallakirkja og Tjarnarkirkja veðurofsann af sér að mestu
leyti. Það sem þarna gerði gæfumuninn kann að hafa verið
það, að þær voru seinna byggðar og hið fyrra kirkjufok á
Upsum hefur ef til vill kennt mönnum þá lexíu að nauðsyn-
legt væri að festa þessi nýju hús sem rammbyggilegast á
grunninum.
Sú saga er sögð, að enda þótt Tjarnarkirkja, sem aðeins var
átta ára þegar aldamótarokið reið yfir, fyki ekki út í veður og
vind, þá skekktist hún eigi að síður allmikið og hallaðist mjög
til norðurs. En nokkru síðar gerði hvassviðri af norðri, sem
reisti hana aftur við og færði upp á grunninn. Þetta lætur í
eyrum eins og þjóðsaga eða jarteikn úr helgisögu, en geymir
þó eflaust einhvern sannleik. Og vissulega má líta á það sem
tákn, tákn þess að þessi kirkja eigi að vera hér, á þeim forn-
helga grunni þar sem kirkja hefur vafalítið staðið frá upphafi
kristins siðar í þessu landi, tákn þess að æðri máttarvöld vilji
að hún fái að halda velli.
Og ef til vill má benda á annað sem vitnar um að þessi
kirkja hafi aldrei bráðfeig verið. Yfir henni kunna að hafa
vofað hættur sem afdrifaríkari hefðu getað orðið en foráttu-
veður. Með þessu á ég við hættuna sem grandað hefur mörg-
um kirkjubyggingum á íslandi vegna tilhneigingarinnar til að
leggja kirkjur niður, eins og það er kallað, til að fækka kirkj-
um, byggja eina stóra og veglega í staðinn fyrir tvær eða
jafnvel þrjár litlar og óveglegar. Ástæðurnar til þessa eru
augljósar og skiljanlegar, eins og til dæmis fólksfækkunin í
sveitunum, sem sumsstaðar hefur haldið við landauðn, nefna
má og ný og fullkomin samgönguskilyrði og margt fleira
kemur til, og þó einkum það að mönnum hefur fundist
praktískara og nútímalegra að gera eina nýja og stóra kirkju
heldur en að halda við tveimur gömlum og litlum. Sums-
staðar hefur þessu verið hrundið í framkvæmd og þá jafnvel
með þeirri málamiðlun, að ný kirkja hefur verið byggð ein-
hversstaðar á milli tveggja gamalla, sem lagðar hafa verið
niður, kannski næstum því að segja úti á víðavangi eða ber-