Alþýðublaðið - 17.02.1927, Síða 2

e
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
\ALÞÝÐUBLAÐIÐ
< kemur út á hverjum virkum degi.
J Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við
j Hverfisgötu 8 opin írá kl. 9 árd.
5 til kl. 7 siðd.
| Skrifstofa á sama stað opin kl.
|9i/s—10Va árd- °S kl- 8-9 síðd-
Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294
(skrifstofan).
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
J hver mm. eindálka.
Í Prentsmiðja: Alþýðuprentsmiðjan
J (í sama húsi, sömu símar).
< __________________ _______
Jarðabætur 1925
í Reykjavík og Gullbringu- og
Kjósar-sýslu námu alls hér um
bil 62 j)ús. dagsverkum.
Túnasiéttur voru um 11,6 ha.
Túnauki (bylt land) — 104 —
Matjurtagarðar —1 3,3 —
Gaddavírsgirðingar (5-
þættar) 54 km.
Vírnetsgirðingar 36 —
HnausrEési 31,5 —
Grjótræsi 3,5 —
Jarðabæíurnar hafa verið unn-
var hjá 248 einstaklingum og
tveim bæjarfélögurn.
Prir menn hafa sléttað í túni
meira en dagsláttu hver.
Sextán menn hafa aukið tún
sín um meira en hektar hver.
Thor Jénsen heíir aukið tún sín
um 421/2 hektar.
Rúmur helmingur nýrra mat-
'jurtagarða er hjá Bjarna Ásgeirs-
syni á Reykjum.
Bæjarsjóður Hafnarfjarðar héf
ir gert girðingu um beitiland sitt
í Hafnarfjarðarhrauni, 25,2 km.
langa.
Sunnan við Hafnarfjarðargirð-
Ihguna heíir Bjarni Bjarnason,
skólastjóri í Hafnarfirðtj girt 13,5
km. Sú girðing verður um 16 km.,
þegar hún er búin.
Þá hefir Jóhannes Reykdai á
Setbergi við Hafnarfjörð girt um
6 km.
Á Korpúlfsstöðum og Lágafelli
voru gerðar 10 km. langar net-
girðingar.
Bæjarsjóður Reykjavíkur hefir
einri geri lokræsi, sem þurka rúma
50 hektara, en aðrir samtals um
12 hektara. .
Mjög lítið er enn gert að því að
þurka mýrar til túnræktar nema í
Reykjavík og Mosfellssveit. —
Frarnræsluþörf er þó mikil í allri
Kjósarsýslu.
Almenningur notar ekki hestafl-
ið við jarðræktina, en beygir bak
sítt við ristuspaða og skóflu.
Þetfa verdur að breytast á
skömmum tíma
Við höfum ekki efni á því aðj
halda lengur í dýrustu og léleg-
ustu vinnu’orögð, þar sem komiðj
verður við hestaverkfærum. Með
hestum og góðum jarðvinsluverk-
færum má vinna miklu ödýrara
en með gömlu aðferðinni. I ná-
grenni Reykjavíkur eru beztu skil-
yrði með afurðasölu; þó er rækt-
unin hjá mörgum í hálfgerðu
eymdarástandi.
Menn þurfa að fara að hugsa
sér rækíunina í dagsláttum eða
hektörum í stað nokkurra hundr-
aða fermetra árlega. Hér þarf
framsókn; íhaldið er dauðadóm-
ur á búskap bændanna. Það dug-
ir ekki eintóm nægjusemi með
‘yíirstandandi ástand. Bændurnir
þurfa svo margt og mikið aðf
gera, að þeir veroa að fá aukið
rekstrarfé til nýræktar og bygg-
inga og með betri kjörum en nú
fæsí.
Ef bændur standa sameinaðir
um framsókn í ræktun og áburð-
arhirðingu, þá munu þeir éinnig
geta fengið hagkvæm lán til
þeirra framkvæmda. Það er að
eins fyrir trúleysi bænda á sinn
eigin atvinnuveg, að veltufé bank-
anna heíir farið nær því alt til
sjávarútvegs og bygginga í kaup-
stöðum. Trúin flytur fjöll.
Sameinist því, bændur! til trú-
ar á landbúnaðinn, og hættið að
tala um, að ekki borgi sig að
búa cg búskapurinn geti ekki
borgað kaup, sem lifandi sé af.
Ræsið fram mýrarnar. Þið get-
jið gert það á veturna, þegar1 minst'
er að gera, með svo góðum ár-
angri, að ekki er meira en ein-
um fimta dýrara en að sumarlagi.
Plægið sjálíir á haustin með ykk-
ar eigin hestum, og heríið með
diskherfum á vorin, og sparið
ekki hestana. Hafið minst 3 hesta
fyrir 8 diska herfi. Hirðið áburð-
inn vei. Hann er oí dýrmætur til
þess að gufa upp í loftið eða
renna í burtu. Þið, sem þekkið
verkanir Noregs-saltpéturs eða
annara áburðartegunda, sem köfn-
unarefni er eingöngu í, ættuð að
sjá, að þið fleygið stórfé árlega
með því að hirða illa húsdýra-
áburð ykkar.
Ef þið gerið þetta og margt
fleira til umbóta, sem oflangt yrði
hér upp að telja, afkastið þið
meiru sjáliir, og þið munuð þá
einnig geta greitt verkamönnum
ykkar jafn-vel og aðrar atvinnu-
greinir.
Kristófer Grímsson.
Undanimgumar
Og
ihaldsstjórniii.
Eitt af frumvörpum þeim, sem
íhaldsstjórnin ber nú fram á
þessu þingi, er heimild til undan-
þágu frá lögum um atvinnu við
siglingar. Sérstaklega eiga undan-
þágurnar við skipstjóra og stýri-
menn. Ýmsar sögur hafa gengið
um það, hvers vegna frumvarp
þetta er fram komið, og mun
engin ein ástæða vera fyrir hendi.
Með iögum um atvinnu við sigl-
ingar frá 1922 var undanþágu-
heimildin feld úr gildi eftir til-
lögum stéttarfélags skipstjóra og
stýrimanna hér í Reykjavík. Var
sú skoðun ahnenn, að engin á-
stæða væri til að veiia slíkar und-
anþágur, því að fjöldi manna með
skipstjóra- og stýrimanns-réttind-
um væru ávalt fyrir hendi, ef til
þeirra þyrfti að taka. Skoðun
þessi er óbreytt enn. Skipstjórar
og stýrimenn hafa því innan síns
félagsskapar lagt ríka áherzlu á,
að eftirlit væri haft með lögum
þessúm.
Á síðast liðnu ári kvisast það,
að nokkrir fiskiformenn á Vest-
urlaridi, sem höfðu rétt til skip-
stjórnar á minni fiskiskipum, vilji
fá réttindi til að stýra fiskigufu-
skipurn, 100 smálesta og stærri.
Áður riokkurn varði, höfðu þrír
af umsækjendunum þegar fengið
uridánþágur hjá atvinnumálaráð-
herra þvert ofan í gildandi lög.
Nefnd manna af hálfu skipstjóra
var kjörin á fund hans. Eftir all-
langar umræður lofar ráðherra að
veita ekki fleiri ■ undanþágur, en
misbrestur þykir hafa orðið á
þeim loforðum, því að margir
kunnugir halda því fram, að tvær
undanþágur hafi verið veittar síð-
an. Nú þykir skiþstjórum og stýri-
mönnum skörin færast upp í
bekkinn, þegar svo stjórnin kem-
ur á eftir til þingsins og biður
um heimild með lögum til að geta
framvegis véitt undanþágur, sem
hún áður hefir gert í heimildar-
leysi og þvert ofan í vilja stétt-
arinnar.
Það er margra manna mál, að
undanþágur þessar verði nokkuð
kostnaðarsamar þeim mönnum,
sem sækja, ef til vill engu ódýr-
ari en skólanám. Hér er að mynd-
ast atvinnugrein fyrir einhverja
miliiliði millí stjórnar og umsækj-
enda, sem í raun og veru virðist
algerlega óþörf, eins og löggjöf-
inni er háttað nú, en gæti ef til
vill glæðst, ef undanþáguheimild-
in kæmist í gegn.
Ríkið heldur 'uppi dýrum skóla
fyrir formannaefni. Fjöldi manna
hefir notið kenslu, og miklu fleiri
en notið geta atvinnu af þeim
lærdómi. Hví þá ekki að spara
ríkinu kostnað við þetta skólahald
og hætta við allan sjófræðilær-
dóm? Það virðist helzt vera stefna
íhaldsstjórnarinnar með undan-
þágunum. Allir þeir menn, sem
nú hafa cðlast réttindi til atvinnu
við siglingar, eru með undanþág-
unum misrétti beittir, en þeir eru
itil í tuga- ef ekki hundraða-tali.
Hvað getur þá vakað fyrir íhalds-
stjórninni? spyrja nienn.
Ein virðist vera lausn á því
máli: Sú, að gera einhverjum
stjórnmálavini greiða til að hafa
í sinni hendi, ef svo ber undir,
valdið til að skipa í rúm skip-
stjóranna' á sama hátt og útgerð-
armaður þykist geta ráðið í rúm
háseta, ef kaupdeila er á ferð-
inni. Skipstjóri á með undanþág-
unni alla sína náð hjá stjóminni,
hvorí honum er atvinnan trygg
eða ekki. Þetta er Mussolinis-að-
ferð.
Þietta er í raun og veru ekki
sennileg tilgáta, en byggist þó á
líkmn. Fyrir nokkru stóð í þrefi
á milli vélstjóra og útgetðar-
manna um kaupið. Þeir mega.:
segja upp stöðu sinni, þó þeir geri
ekki verkfall, eins og þeir orða
það(!). Þá var vandi á ferðum.
Samkvæmt lögum verða íslenzk-
ir ríkisborgarar að gegna þessum
starfa. Engan útlending mátti
nota, — engin undanþáguheimild
fyrir stjórnina. Skipin voru vél-
stjóralaus. Þannig var skraf
manna. Kaupþref þetta var nú til
lykta leitt, og aldrei sló í harð-
bakka. En ef til slíks hefði kom-
ið, þá var undanþáguheimild góð.
En hvað sem öllum getgátum
og skrafi manna líður, þá er það
meiningarlaust af þinginu að veita
stjórninni slíka undanþáguheimild
sem þessa. Slíkt myndi verða.
hrapallega misnotað í flestum til-
fellum og skapa glundroða og
ringulreið á þessu sviði, enda
virðist algerður öþarfi að draga
úr þeim undirbúningstíma og
fræðslu, sem íslenzkum skipstjóra-
efnum er nú ætlað undir starf
sitt. Kröfur tímans heimta meiri
þekkingu, meiri menningu, og við
erum ekki komnir fram úr nær-
liggjandi öðrum þjóðum enn þá.
En hjá íhaldsstjórn virðist kjör-
orðið vera: Aftur á bak.
Prófmadur.
Stjörnarskrárfrumvarp
Héðins Valdimarssonar.
Samkvæmt því skal kosninga-
réttur landsmanna og kjörgengi
til alþingis vera frá 21 árs aldri,
og varði sveitarstyrkur ekki missi
réttarins. Búsetuskilyrði sé eitt ár
í stað 5. Alþingi sé háð í einni
deild, og skulu allir þingmenn
landskjörnir. Tala þeirra fækki
niður í 25. Varamenn séu jafn-
margir. Séu þeir allir kosnir hlut-
bundnum kosningum. Þjóðarat-
kvæði fari fram um hvert það
þingmál, sem 3 500 jjkjósendur,
senda skriflega ósk um það um,
og skal þjóðaratkvæðið gilda
jafnt og ný alþingissamþykt væri.
„Þjóðaratkvæði er nú í stjórnar-
skrám sumra lýðfrjálsustu land-
anna, svo sem Sviss, og þykir
gefast mjög vel.“ Allir samningar
við önnur ríki skulu opinberlega
birtir. Það kemur í veg fyrir, að
stjórn ríkisins geti gert neina
slíka samninga án vitunflar þjóð-
arinnar, og er slíkur varnagli sleg-
inn í stjórnartkrám ýmsra ann-
ara ríkja. Þá eru og ákvæði um
algerða friðhelgi þingmanna, svo
að þingið Ixafi ekki heimild til að
framselja þá undir málshöfðun,,
— þó að þeir segi sannleika, sem
einhverjum þykir beizkur. Þegar
alþingi samþykkir lög um eignar-
námsbeitingu í almenningsþágu,
ákveði það sjálft endurgjaldið í
stað þess, að nú fer greiðslan
eftir mati. Þannig gangi almenn-
ingsheill ótvírætt fyrir einkahagn-
aði. — I nefndir, er alþingi sldp-
ar til að rannsaka mikilvæg mál,