Alþýðublaðið - 23.02.1927, Blaðsíða 2

s
alþýðublaðið
] ALÞÝÐUBLAÐIÐ [
< kemur út á hverjum virkum degi. ►
3 ■■■ , ■ ►
5 Afgreiðsla í Alpýðuhúsinu við E
3 Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. ►
J til kl. 7 síðd.
< Skrifstofa á sama stað opin kl. £
3 QVa-lOVa árd. og kl. 8-9 síðd. [
3 Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294 ►
3 (skriistofan). I
< Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á ►
< mánuði. Augiýsingaverð kr. 0,15 í
j hver mm. eindálka. [
3 Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan t
< (í sama húsi, sömu símar). f
Hermdarverk í vændum.
Ætlar alpingi að svifta verkalýð-
inn kosningarrétti til alpingis og
hindra með pvi vöxt Aipýðuflokks-
ins ?
Enn er komið fram frumv-arp
um færslu kjördagsins frá fyrsta
vctrardegi til X. júli. Á pinginu
1924 koin fram sams konar frum-
varp, en komst pá ekki í glegn um
þingið fyrir eindregin mótnræli
alpýðu úr nærfelt öllum kaup-
túnum landsins. Ég fylgdist vel
með pessu máli pá og kyntist því,
hve geisimikill mótprói var á móti
þessu frumvarpi, enda skyldi pað
engan undra, par sem vitanlegt
er, að næði þessi breyling fram
að ganga, þá er mikíll hluíi vctka-
lýðsins í landinu bókstaffega
sviftur atkvæðisrétíi. Þarf ekki
annað en minna á, að á þessum
tíma árs eru sjómenn og verka-
fólk víðs vegar um alt land f jarri
heimilum sínum og fjöldi manna
á sjó og á landi svo settur, að
þeim er óinögulegt að sækja kjör-
fund, og þótt það fengi að kjósa
annars staðar en h^ima, þjá er
það lítil bót, af þvi að fjöldí
manna er æfiníega svo settur við
atvinnu sína, að hann getur hvergi
kosið.
Annars er það skrítið réttlæti
hjá flutningsmönnum þessa frum-
varps, að ætla að bæta úr þeim
tálmunum, sem orðið geta ein-
stöku ár á vegi bændanna við að
sækja kjörfund með því að svifta
miklu fleiri kjósendur möguleik-
anum tii að geía kosið. Allir vita
það, að fyrsta vetrardag er það
örsjaldan, að veður hamli fólki til
sveita að sækja kjörfund. Það er
meira að segjá víst, að annatími,
eins og er 1. júlí, hindrar miklu
fleiri hér sunnan lands í sveit-
unum frá að komast á kjörfund.
Eða halda menn t .d., að vinnu-
fólk eigi alls staðar greiðan að-
gang að því að fara á kjörstað?
Ég segi nei, og ég veit, að fjöldi
af húsbændum í sveit á vterra með
að komast að heiman 1. júlí en
fyrsta vetrardag.
Það er engin tilviljun, að kjör-
dagurinn var á sínum tíma flutt-
ur á fyrsta vetrardag. Það var
einmitt gert méð 'það eitt íyrir
augum, að sem allra flestir gætu
notað kosningaréttinn, og til þess
er ætlast bæði í kosningalögun-
um og stjórnarskránni, að öllum
kjósendum sé tryggður sá réttur.
En nú koma þingmenn, sem ekki
virðast sjá út fyrir asklok síns
eigins kjördæmis, og heimta kjör-
daginn færðan á þann tíma árs-
ins, sem fæstir geta haft tæki-
færi til að nota óskoraðan at-
kvæðisrétt sinn. Nei, góðir háls-
ar! Þótt þið þingmenn skákið oft
í því skjóli, að fólkið í landinu
hafi Iítt auga með gerðum ykk-
ar, þá er það fullvíst, að þegar
svo langt er gengið í að beita
fólkið hreinu ranglæti og ‘ódreng-
skap, þá vaknar það vissulegaí
Það þýðir ekkert að koma með
það, að í 3—4 sýslum á Norðúr-
landi geti 5. eða 10. hvert ár
komið hríð, svo að ófært verði á
kjörstað. Það réttlætist ekki með
því að gera enn þá miklu fleir-
um ómögulegt að kjósa.
Það er hins vegar sjálfsagt að
fyrirbygggja það, að fólk rnissi af
að kjósa vegna illveðurs, og það
er hægt án þess að skerða rétt
annara. Það eru til þess margar
ieiðir, sem þingmenn ættu að geta
séð eða fara heim ella og fá
aðra skýrari í staðinn. Má benda
á nokkrar, t. d. fjölgun kjörstaða í
þeim sveitum, sem eru í hættu,
hvað þetta áhrærir, kosningu
næsta góðan dag eftir venjulegan
kjördag, sérstakan kjördag fyrir
þær sýsiur, sem dæmi hafa sýnt,
að veður eða færð hefir hamlað,
einn kjördag fyrir sveitir og ann-
an fyrir kaupstaði og sjávarþorp,
sem hafa fleiri ibúa en t: d. 100.
Sjálfsagt mætti finna nógar leiðir,
ef viljinn er góður og ásetningur-
inn sá, að láta alla njóta sem
fylst réttar síns. En ef færa á
kjördaginn til þéss eins að níðast
á einni stétt, eins og frumvarp
þeirra þingmanna Norðmýlinga
fer fram á, þá eru ótal Ijón á
veginum. Og eitt er sjálfsagt: Fái
ekki réttlætið að ríkja í þessu
máli, verður alþýða að taka til
sinna raða og beita hverju pví
meðali, sem dugir til að hindra,
að ranglœtið nái fram að ganga.
Vei.þeim þjóðfulltrúum, sem vís-
vitandi vilja fremja ranglæti!
Felix Guðmundsson.
Danska sílómin og verkamenn.
Khöfn, 5. febr. 1927.
Fáum mun hafa dulist það við’
síðustu kosningar hér, að kæpiust
vinstri menn til valda, yrði verka-
mönnum ekki hlíft hvað laun
þeirra snerti og þau hlunnindi,
sem ríkið veitir til styrktar þeim,
svo sem vinnuleysissjóði þeirra
(þeim hefi ég lýst hér áður), elli-
styrktarsjóði og sjúkrahússkostn-
að, enda er nú líka komið á dag-
inn, hvað stjómin ætlar sér í
þeim málum.
Til þess að spara útgjöld ríkis-
sjóðs og fylla upp í skörðin eftir
Landmandsbanka-hrunið, leggur
stjórnin nú fyrir þingið að lækka
laun allra embættismanna ríkis-
ins, og það er ekki neitt sm,á-
ræði, sem þar er um að ræða
Er áætlað, að sú lækkun nemi 28
—29 milljónum króna fyrsta árið
eða nú þegar í aprílmánuði. 'Þessi
lækkun kemur þó harðast niður á
ógiftum mönnum í þjónustu rík-
isins, þannig, að laun þeirra lækka
um 700—750 kr. á ári. Hinir sömu
höfðu 2000—2400 kr. á ári. Þessu
lík er öll lækkunin eftir frum-
varpi stjórnarinnar. Allan styrk
til sjúkrasjóða, ellistyrktar og
sjúkrahúsa á líka að skera niður
að miklum mun, 5—6 millj. kr.
Nái þetta fram að ganga, verður
það óbætanlegur hnekldr fyrir
sjúkrasjóði, sem þegar eiga í vök
að verjast og fult í fangi með að
svara skyklum sínum. Ellistyrkur-
inn er sízt of hár, eins og hann
er nú, og má því ekkert missa.
2—3 millj. kr. á þeim lið yrði
mörgum þungur hnekkir. Styrk-
ur þessi er nú 45—60 kr. á mán-
uði og þolir því ekki mikla lækk-
un.
Að lækka styrkinn til átvinnu-
leysissjóðanna hefir vitanleg^
meiri örbirgð í för með sér, eins
og nú er ástatt. En það er enga
náð að finna fyrjr augum stjórn-
arinnar. Hún er miskunnarlaus í
niðurskurði sínum. Til hermála á
þó ekki að spara nema 15 núllj.
kr.,. og er mjög ósennilegt, að
hægri menn veiti þeim sparnaði
lið sitt.
Vitanlega spyrna jafnaðarmenn
á móti broddunum eins lengi og
hægt er, en hægri-' og vinstri-
menn þafa nægan meirihluta til
að koma þessu fram, geti þeir
orðið á eitt sáttir. Mjög er þó
hæpið, að hægri menn gleypi við
þessum sparnaði þegjandi og
hljóðalaust, og kemur það fyrst
á daginn, þegar lengra liður á
mánuðinn.
Enginn skyldi þó láta sér koma'
á óvart, að stjórnarskifti gætu
orðið áður en skógurinn laufgast
í vor. En ekki er vert að spá
neinu um það, hverjir þá tækju
við taumunum, og yrðu það hægri
menn, yrðu. skiftin lítið betri. Um
jafnaðarmahna-ráðuneyti er ekki
að tala, nema þá því að eins, að
nýjar kosningar færu fram, en
sennilega óskar núverandi meiri-
hluti þess ekki.
Þorf. Kr.
Alpingi.
Bann gegn næturvinnu.
Amnar af fulltrúum alþýðunnar
á alþingi, Héðinn Valdimarsson,
flytur frv. um, að bönnuð sé öll
næturvinna við fermingu og af-
fermingu skipa og báta í Reykja-
vík og Hafnarfirði frá kl. 10 að
kvöldi til 6 að morgni, nema lög-
reglustjóri veiti í einstök skifti
skriflega undanþágu, er gildi að
eins næturlangt, og því að eins
að hrýna og óhjákvæmilega nauð-
syn beri til. Skal hann halda skrá
yfir slík leyfi og geta þar ástæð-
unnar til undanþágunnar. Brot
gegn lögunum varði 500—5000 kr.
sektum, er afgreiðslumaður greiði.
Svo segir í greinargerð frv.:
„Frumvarp þetta er svo að
segja orðrétt eftir frumvarpi, er
flutt var á þingi 1925 af þáverandí
2. þm. Reykv. (J. Bald.), en féll
þá með litlum atkvæðamun. Þó
er sú breyting á gerð, að lögin
skuli gilda alt árið, í stað þess,
að í frumvarpi því var undan
tekinn tíminn frá 1. maí til 1.
óktóber, og er þessi breyting gerð
með það fyrir augum, að þótt
næturvinna sé sjaldgæf við ferm-
ingu og affermingu skipa i
Reykjavík og Hafnarfirði á þessu
tímabili, er hún þó jafnvel enn ó-
þarfari þá heldur en að vetri til.
Verklýðsfélögin í Reykjavík og
Hafnarfirði leggja mikla áherzlu á
að fá lög, er banni þessa nætur-
vinnu. Að minsta kosti í Reykja-
vík hefir verið reynt að fá sams
konar ákvæði inn í vinnusamn-
inga, en ekki tekist; þótt útgerð-
armenn segðust vilja leggja næt-
urvinnuna niður. Þá er eftir lög-
gjafarleiðin, enda eðlilegra, að
um slíka óþarfa misbeitingu á
heilsu verkamanna sé ákveðið
með lögum, heldur en þeir þurfi
að greiða fyrir þess konar samn-
ingsákvæði með lækkun á kaup-
gjaldi hinn tíma sólarhringsins."
Meií-i deild.
í fundarbyrjun í gær var skýrt
frá mótmælum frá fimm verklýðs-
félögum gegn færslu kjördagsins,
og eru þau birt á öðrum stað í
blaðinu.
Lækkun vaxta.
Þingsáltill. þar um var til einn-
ar umr. í n. d. Hafði Magnús
Toxfason orð fyrir flutnings-
mönnum. Rakti hann nokkuð
hagnað þann, er landsmönnum
yrði af lækkun vaxta, en bætti
við þeirri ástæðu til þess, að hann
flytti tillögu þessa, að hann vildi
þar með að sínu leyti verða við
tilmælum Jóns Þorlákssonar, sem
hann hefði gert til þingmanna í
fjárlagaræðu sinni, að hjálpa
stjórninni ti! að rétta við fjár-
haginn. Kvaö hann fjármálaráð-
herra hafa yfrið vald til að koma
fiam þessari vaxtalækkun eins og
nú stæði á um afstöðu bánkanna
til ríkisins. Ekki var Jón ÞorL-
samþykknr því. Kvaðst hann og
dttast, að bankarnir mistu þá fé,
sem þeim væri fengið til ávöxt-
unar, ef þeir lækkuðu vextina, en
M .T. sagði, að þá myndu þeir
einmitt fá betri og vissari við-
skiftamenn. Kvað hann það sann-
ast að nokkru nú á Landsbankan-
um á móts við íslandsbanka.
Ræddu þeir m. a. ipn, hjá hverri
kristinni þjóð bankavextirnir væru
hæstir, hvort heldur Islendingum
eða Englendingum. — Ekki skýrði
J. Þorl., hvernig hann ætlaði að
lækkun útlánsvayAa myndi draga
innlánsfé frá bönkunum. Hefir
♦
hann og naumast meint pað. Hitt