Alþýðublaðið - 24.02.1927, Blaðsíða 2

2
alþýðublaðið
ALÞÝÐSJBLA^I^ [
kemur út & hverjum virkum degi. ►
Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við f
, Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. ►
J til kl. 7 síðd. [
J Skrifstofa á sama stað cpin kl. ►
j 9Va —10 Va árd. og kl. 8-— 9 síðd. t
j Slmar: 988 (afgreiðslan) og 1294 ►
J (skrifstofan). >
J Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á j;
J mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 >
J hver mm. eindálka. [
J Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan >
J (1 sama húsi, sömu simar). >
JMplstggi®
Meðri deild.
Eftir að fofséti hafði ,m. a. skýrt
frá mótmælum gegn færslu kjör-
dagsins, lagði J- Þorl'. í gær fram
stj.fry. um fjáraukalög fyrir 1926.
Frv. urn afstöðu foreldra til óskil-
getinna bama var umræðulaust
samp. og afgreitf tií e. d.
Efp£ delld.
Fyrsta málið var frv. urn rétt
erlendra manna til að stunda at-
vinnu á fslandi, til 3. umr. Var
það afgreitt umræðulaust og ó-
breytt til n. d. með 12 samhlj.
atkv. öðru málinu, frv. um við-
auka við námulög, og priðja mál-
inu, frv. um uppkvaðningu dóma
og úrskurða, var báðum vísað til
d. umr. með eindregnum meðmæl-
um aHsherjarnefndar. Fjórða mál-
ið var frv. Jóns Baldv. um éinka-
sölu á saltfiski, til 1. umr. Kvað
hann frv. oft hafa legið íyrir n.
d. og hefði verið par fálega tek-
ið. Söiusamlag pað, sem atvinnu-
rekendur hefðu kornið á væri ekiti
eins trygt og ríkiseinkasala. Það
væru stærri útgerðarmenn, sem'
einkasölu væru andvígir. Srnærri
útgerðarmenn, sem ekki gætu selt
beint sjálfir, væru henni flestir
fylgjandi, því að þeim hefði líkað
hún vei á stríðsárunum. Nú væri
um hreint lukkuspil að ræða um
söluna. Stóru ,„spekúlaníarnir“
læyptu upp og tefldu öllu á
fremsta h’unn til að ná sem hæsíu
vefði, en geymdu þá oft fislunn
of lengi, svo að á honum tapað-
ist, en töpin lentu á lánsstofn-
ununum og þeim, sem atvinnuna
stunda. Útflytjendur keppi hver
við annan og sendi fiskinn í um-
boðssölu til Spánar og ítalíu, og
úr því að þangað sé komið, sé
verðið á valdi umboðssalanna.
Samtök útgerðarmanna til að
koma skipun á framboðið sýni,
að þeir sjái, að þetta er ótækt.
1 félagsskapnum eru þó ekki
nándarnærri allir útgerðarmenn,
svo að auðséð er, að allsherjar-
samtökum verði ekki komið á
nema með lögum. En þar rísa
útgerðarmenn öndverðir af áhuga
fyrir „frjálsri verzlun", að þeir
láta. Islenzkir fiskkaupmenn hafa
klafabundið sig við Spán, svo að
Spánverjar ráði verði fiskjarins
og auk þess, eins og kunnugt er,
hvað er drukkið hér á landi. Frv.
geri það auðvelt að ráða framboði
á fiskinum; þá verði ágóðinn
minni og jafnari, og það leggi og
fé til að leita að nýjum markaði
fyrir fiskinn, svo að við séum ekki
handbendi Spánverja í þeim efn-
um. Stakk J. Baldv. svo upp á
því, að frv. væri vísað til sjáv-
arútvegsnefndar. Jóh. Jós. and-
mælti frv., kvað þá smærri ýt\-
gerðarmenn, sem væru með einka-
sölu, mundu vera það út úr vand-
ræðum. Það væri satt, að fisk-
salan væri áhættuspil og illa rek-
in. En það væri ekki hyggilegt að
setja einkasölu á aðalframleiðslu
landsins, þegar nágrannaþjóðirn-
ar seldu hana í „frjálsri verzlun“.
Hann kvaðst og myrkfælinn við
að demba áhættu, sem nú dreifð-
ist á margar hendur, allri yfir á
ríkið. Hann vildi fyrst láta sam-
tök útgerðarmanna reyna sig, áð-
ur en farið væri að grípa til
slíkra örþrifaráða, sem einkasal-
an væri. Kvaðst hann ekki vilja
eyða mörgum stundum í umr. um
málið og vildi láta fella það frá
riefnd. Jónas frá Hriflu var and-
vigur frv.; taidi hann svipað fyrir-
komulag og sett var um síldina
á síðasta þingi hagkvæmast. Jón
Baldv. hrakti andmæli Jóh. Jós.
Og Jórasar. Kvað hinn fyrr nefnda
ekki mega kalla sig renna gönu-
skeið, því að hann hafi tví- eða
þrí-snúist í síldarmáiinu á fám
clögum í fyrra. Greip Jóhann
Jósefsson fram i og bað um
sannanir, en J. Baldv. vísaði hon-
um á sína eigin samvizku. Skift-
ust þeir síðan enn á nokkrum
orðum, Jóh. Jós. og Jón Baldv.
Ingvar Pálmason kvað óforsvar-
anlegt, að athuga ekki gaumgæfi-
Iega slíkt n á!; þó menn gætu ekki
failist á frv., gætu nýjar leiðir
fundist með athugun málsins.
Hann heimtaði upplýsingar um
starf sendimannsins í Miðjarðar-
hafslöndunum. Ef hann fengi ekki
þær um hæl, myndi hann bera
fram fyrirspurn til síjórnarinnar
um það. Forsrh. tók því heldur
óstint, en lofaði þó upplýsingun-
um eftir að Ingvar hafði ítrekað
ósk síua betur. Var málinu síðan
vísað til 2. umr. með 7 atkv. : 6
að viðhöfðu nafnakalli og til sjáv-
arútvegsnefndar með 7 atkvæðum
gegn 4.
Síldarverksmiðja o. fl.
Magnús Kristjánsson flytur
þingsál.till. um, að sameinað al-
þingi skori á ríkisstjórnina að
láta á næsta sumri rannsaka, hvað
kosta muni að stofnsetja nýtízku
síldarbræðslustöð á Siglufirði, sem
geii unnið úr alt að tveim þúsund-
um tunna síldar á sólarhring, og
að gera ráðstaíanir til þess, að
nægilegt land með fulltryggum
lóðarréttindum verði fyrir hendi,
þegar til byggingar slíkrar stöðv-
ar kæmi. Ætlast hann til, að slík
bræðslustöð verði rekin með sam-
vinnusniði, og bendir á, að allar
síklarbræðsluverksmiðjurnar við
aðalveiðistöðvarnar séu nú eign
útlendinga og geti hætt störfum,
þegar minst varir.
Pétur Þórðarson flytur frv. um
nokkrar breytingar á landskiíta-
lögnnum og Sveinn í Firði annað
um þá breytingu á lögum frú 1913
um umboð þjóðjarða, að Múla-
sýsluumbcð sé undanþegið þeim,
þ. e. að hreppsstjórarnir verði þar
ekki umboðsmenn hver í sínum
hreppi, heldur verði eins og áður
eiiin ráðherraskipaður umboðs-
inaður, er fari með umboðið alt.
Sveinn hefir nú sjálfur þetta um-
boð.
Em íindanþágur frá lög-
um ton atvmmi við
siglingar iiauðsynlegar?
Eftir frumvárpi því, sem fram
er komið frá atvinnu- og sam-
göngu-málaráðuneytinu til alþing-
is nú, virðist, sem hér sé um
bráðnauðsynlegar breytingar að
qia nuuiAtu uin uiminSo; n ngæi
siglingar.
Ég leyfi mér að gera athuga-
semd við stjórnarathugasemdirn-
ar við frumvarj) þetta. Þar stend-
ur, að undaníarin ár hafi þráfald-
lega komið fyrir, að ekhi hafi ver-
ið unt að fá stýrimenn og skip-
stjóra — einkum á fiskiskip —,
sem hafi haft nægan ’siglingatíma
til þess að íullnægja kröfum
þeim, sem gerðar eru i lögunum
um atvi 'nu við siglingar. Hafi því
ráðuneytið oft orðið að gripa tii
þess að slá eitthvað af kröfun-
um, eínkum að því, er siglinga-
tímann snertir, þár eð annars oft
lieiði viljað til, að skip yrðu ekki
gerð út að sinni vegna skorts á
hæíum mönnum.
Ég leyfi mér að mótmæla því,
að nokkur vöntun sé á slíkum
mönnum, þar eð sannanlegí er,
að á flestöllum skipum bæði í
togara- og verzlunar-flota okkar
eru margir menn hásetar á hverju
skipi' bæði með fiskimanna- og
almennu stýrimanna-prófi úr sjó-
mannaskóla Réykjávíkur og með
nægan siglingatíma samkvæmt
núgildandi lögum um atvinnu við
siglingar áramt a’ilri sjómanns- og
íiskimlða-þekkingu. Slíka vizku
hlýtur því stjórnin að hafa frá
þeim, sem sækja fast þessar und-
anþágur, eða frá sínum sérfræði-
legu ráðunautum, sem hefir svo
vantað næ’gar upplýsingar, Og er
mjög Ieiðinlegt, að jaín-óáreiðan-
legar staðhæfingar skuli vera
reknar svo langt, að þær kom-
ist inn á alþingi.
í sigangaatvinnulögunum 1915
er 16. gr. þannig, að stjórnarráð-
finu er veitt heimild til þess að
veita. undanþágur frá siglinga-
timaákvæðinu, þó aldrei meir en
helming hins áskilda tíma. En í
lögur.um frá 1922 eða núgildandi
lögum er engin undanþáguheim-
ild til. En hvað gerist?
Síðast liðið sumar veitir at-
vinnumálaráðherra nokkrar und-
anþágur frá þessum lögum í
heimildarleysi, kemur síðan með
lagafrumvarp nú, sem hann legg-
ur fyrir alþingi, til þess að fá
heimiíd fyrir því, sem hann er
búinn að gera, og svo að hann
eða eftirmenn hans geti eftirleið-
is veitt fleiri, ef einhverjir óska
þess.
Ég ætla að athugá lítils háttar
greinarliði þá, sem vitnað er til
í frumvarpi þessu og Hklegast
er að undanþágufarganið myndi
snúast um. 10. gr. hljóðar um
skilyrði til að öðlast skipstjóra-
skirteini á fiskisMpum. b.-liður
hennar hljóðar svo: „hefir verið
stýrimaður í 18 mánuði á fiski-
skipi, sem er stærra en 60 rúm-
lestir eða verið skipstjóri (for-
maður) á skipi yfir 20 smálestir,
og af þeim tíma minst 12 mánuði,
stýrimaður á guíuskipi, ef um
gufuskip er að ræða.“
Þessum lið getur eklri komið tií
mála að veita undanþágu frá.
Tíminn er sannarlega ekki of
langur fyrir neinn sem stýrimann.
Hver getur tekið að sér að sanna,
að 9 mánaða stýrimenská sé næg
’trygging fyrir verklegri þekkingu,"
stjórnsemi og sjómensku útí í
skipi? Nei; mennirnir verða að
finna sig í því að vinna þann
tíma o| í þessari stöðu þann tíma,
sem lögin ákveða. Annað er rang-
læti gagnvart öðrum stéttarbræðr-
um þeirra, sem að eins hugsa um
að framiylgja landslögum. Og
svo gæti of stutfur reynslutími
þeirra svikið þá sjálfa í mörgum
tilíellum, húsbændur þeirra og
vátryggjendur skipa og farma.
c.-liður sömu greinar hljóðar
svo: „er fullveðja.“ Að nokkrum
manni skuli detta í hug að veita
undanþágu frá aldursskilyrði er
enn þá átakanlegra. Langt á að
ganga í lögleysinu, þegar skip-
stjóri þarf ekki að vera fullveðja.
Nú væri vert að athuga þetta:
Maður hefir siglt 24 mánuði há-
seti, fær undanþágu að komast
'inn á stýrimannaskólann með
þann siglingatíma í stað 36 mán-
aða, sem hann þarf að sigla sam-
kvæmt núgildandi lögum eftir 16
ára aldur. Sami maður lýkur fiski-
mannaprófi á 9 mánuðum, siglir
síðan sem stýrimaður í 9 mánuði,,
fær undanþágu frá lengri stýri-
mannssiglingu og öðlast skip-
stjóraskírteini. Þá er sami mað-
ur 191/2 árs gamall. Hver vili
sanna, að þessi máður sé búinn
að fá næga lífsreynslu á sjó-
menskubrautinni, svo að hann geti
tekið að sér skipstjórn? Slíkt væri
blátt áfram hlægilegur reynsíu-
tími stéttarinnar gagnvart þjóð og
alheimi.
Um b.-lið 12. gr„ e.-lið 14. gr.
og d.-lið 17. gr. er sama að segja
og b.-lið 10. gr. Þeir ræða allir
um siglingatíma, þó á öðru sviðí
sé, sem ekki kemur til mála a&
stytta eða breyta.
Sú eina breyting siglingaat-
vinnulaganna, sem sanngirni mæl-
ir með, er sú, að aftan við b.-liÖ
10. gr. komi: eða 20 mánuði ann-