Alþýðublaðið - 05.03.1927, Blaðsíða 3

5. marz 1927
ALRÝDUBLAÐIÐ.,
3
Steptian. G. Steplianssoíi.
Þær fregnir berast nú vestan
um haf, aö Stephan G. Stephans-
son sé veikur, og í huga margra
hygg ég að kveði við þessi
spurning: Erum við að missa
hann? Vonandi dregur ekki svo
skjótt að því. Vonandi eigurn við
enn eftir að sjá einhverja línu frá
íslenzka böndanum; cinyrkjanum
vestur unríir Klettafjöllum, sem
kveðið heíir við plóginn svo shjalt,
að hljómar hðrpunnar hafa á syip-
stundu borist yíir 'slétiur Kanada
og Atlantsáia og bergmálað í is- ;
lands-fjöllum. Allir, sem íslenzka
tungu !e:a og Skilja, hata hlustað,
. ef ekki með velpóknun, þá
með andúð, því að Stephan G.
hefir yfirleitt ekki lagt |uð í vana
sinn að kvéðá um einskis verða
hluti. Jdann hefir ekki vííað fyrir
sér að ráðast að ' stórþjóðunum
og segja þejiif sköruléga til synd-
anna. Hann heíir rist þeim nap-
urt níð fyrir styrjaldaræði þeirra,
drottnunargimi. Andvinningasýki
og ekki sízt fyrir fals þeirra, lygi
og hræsni, er þeir hafa æst ein-
staklinga þjóðanna tii bróðurvíga
í nafni réttiætisins, guðs og fóst-
urjarðaiinnar. „Vígslóði" Stephans
G. er merkilegur vottur þess,
hvert stórmenni skáldið er. Þegar
Englendingar þyrluðu á styrjald-
arárunum upp moldviðrinu um
„verndun lítilmaghans", þá fengu
fléstir enskir þegnar eins konar
styrjaldar-„de’dríum“, íslendingar
í Canada sem aðrir. Það voru að
eins fáir, er ekki létu moldviðrið
blinda sig og neituðu að taka
undir hróp hínnn voldugu morð-
ingja. Stephan 'G. var einn ° af
þeim,*). en hann Iét sér ekki
nægja með að standa hjá þegj-
andi og hlutlaus. Skáldið kvaddi
sér hljóðs og þrumaði „Vígslóða“
yfir löndiím sínurn, 'Eyrir það
verk sitt hlaut hann and úo mikla
og jafnvel hatur margra vestan
hafs. Framtíðin mun kunua að
meta „Vígs!óða“ og 'blessa Step-
han G. fyrir hann, því að
„Þetta er að kunna vel til vígs
og vera lands síns hnoss.“
Mér kemúr nú til hugar 14.
júní siðast liðið suniar. Ég var að
leggja af staö írá Winniþeg á
leið heíih til íslands. Á járnbraut-
arstöðina voru kómnir nokkri;:
vinir mínir og kunningjar til að.
kveðja i> ig. Þar á •neö.al v:,r Step-
han G„ er þá var staddur í
Winniþf% í þeim erindum að léita
sér heiisubótar. Hann fylgdi mér
fast aÖ vagndyrunum, og siðusto
orðip, er hann sagði við mig, vora
þessi: „Ég bið að heiisálslandi."
Það ínæiti annars skriía langt
mái um þá merkiiegu Islendinga
fyjir vesínn haf, sem eklti létu skoi-
ast með fjöldanu.nþþ'egár hernaðár’-
aldan gekk þar yfir og jainvel
prestarnir fluttu „evangelíum“(!!!)
manndrápanna úr predikunarstöln-
jum. I þeim hópi 'voru auk Stephans
G. Sigur'ður Júl. Jóhannesson læknir
o. fL
\ ;
Hann vafði ekki kveðju sína í
neinn skáldlegan búning, en ég
mun aldrei gleyma, hvernig hann ,
eagði þessi orð. Mér virtist, sem
öl! sál hans fylgdi þeim. — Og
nú skiia ég kveðjunni.
Mér vöknaði um augu, er ég
stóð þarna og kvaddi skáldjöfur
íslenzku þjóðarinnar á gamals
aidri og farinn aö heilsu. Mér
ílúgu í huga orð hans sjálfs um
höfund enska söngsins, „Sweet
home“, þessi:
„Þann, er , Sweet home‘ sendi
sínu landi að gjöf,
lét það Tyrkjann í Tunis
tyrfa í gröf.“
Mér íanst það vansi íslenzkri
þjóð áð hafa eklri boðið þessum
mikla andans manni bústað hér
heima á fósturjörð hans og séð
svo i um, að hann gæti lifað hér
Iieirna það, sem eftir væri æíinn-
ar áhyggjulau u u daglégar þarj-
ir. Það heíði að eins verið lítill
viðitrkenhingarvottúr fyiir þann
'andans auð, er hann heíir að okk-
ur rétt í kvæðum sínum. Hið
guílíagra kvæði: ,Þótt þú lang-
förull legðir“, er eitt vert þeirra
gjalda. Að sönnu er Stephan G.
mikils metinn af meginþorra
hinnar íslenzku þjóðar, en seinna
mun hann þó meira metinn, er
víðiýni verður almennara. Myndi
þá ekki íslenzk þjóð harma það,
ef gröíin hans lægi vestur undir
Klettafjöllum. Myndi ekl i' sonun-
um sárna þao dáðleysi feðra sinna
að hafa ekki bbðið Stephani G.
Stephanssyni bústað í faðmi þess
lands, sem mótað hefir hug hans
og hjarta og átt hann allan þrátt
fyrir það, þótt hann kveði með
angurbíiðu útlagans: ,
„Ég á orðið einhvern veginn
ekkerí föðurland. —"
Eitthvað á þessá leið húgsoði
ég, um leið og lestin rann af stað
með mig út á sléttuna. Ég sá
Stephan G. standa eftir við hlið
góðvinar rníns, séra Rögnvalds
Péíurssonar, og hugur minn fylt-
ist af djúpri virðmgu fyrir þess-
um einkenniiega, stórfelda manni,
sem gat eftir erfiði dagsins stilt
hörpuna og sungið:
„Hver er ait of uppgeíinn
éiha 'nótí að kveða’ 'og vak'a?'*
. Andr- 's J, Strau r l nd
í Hull.
Frá Hull ganga 262. togarar.
Hafa á : íðm-tu 2 áf-um veríð smíð-
aður 31 nýrtogari ai nýjustu gerð,
og eru þeir flestir ætlaðir til ís-
and: - eða Gandvíkur-v'iiða. Núer,
að þvi er í len k- 'an dd ræðismað-
'urinn í Hiili skýrir utanríkisráðu-
neýtinu frá, í ráði .að gera,nýj-
an: afieriningarrtað fyrir Islánd ■-
togara, en á síðasta ári komu í:>
lenzkir togaiar 117 sinnum tii
íjull, s.vo að þetta myndi verða
mesti hagur fyrir þá, sein nú
myndu fá miklu grciðarí af-
greiðslu í ríull en hingað til.
Ma'at me" erÉBidl
eftir Jakob Jónsson, stud. theol.
„Maði’r nokkur ferðaðist frá Je-
rúsalem niður til' Jeríkó, og hann
iéll í bendur ræningjum, sem
f!ettu hann klæðum og börðu
hann og fóru síðan burt og létu
hann e ’tir hálfdauðan, En af hend-
ingu fór prestur nokkur niður veg
þennan, og er hann sá hann, gekk
hann iram h á. Sömuleiðis kom og
Levíti þar að og sá hann, en
gekk einnig fram hjá.“ (Lúk. 10.)
Maður nokkur erða t frá vöggu
lil grafar. Hann fellur í hendur
ofdrykkjunnar, sem sviftir hann
heiðri og manndómi og lætur
hann ejtir hálfdauðan En aí hend-
ingu fer annar maður þenna sama
veg, og er hann sér hann, gengur <
bann íram h/á. Sömuleiðis k mur
pú þar að og sérð hann. Gengur
pú einnig fram hjá?
Presturinn og Levíiinn, sem
Kristur segir frá, ýíðu ekki sár
veika marínsins. Þeir börðu hann
ekki; þeir heltu ekki salti í sár
hans, svo að þau sviðu enn meir.
peir gerðu honum ekki nokkurn
skapaðan hlut, nema — þeir
gengu fram hjá.
Stundum er talað um oídrykkju-
nreánina eina sem fjandmenn og
óvini bindindismálsins. Mönnun-
um >er þá skift þannig í flökka, að
annars vegar séu bindindismenn,
sem vilji alt vín og alt áfengi á
brott, en hins vegar ofdrykkju-
mei:n, sem séu beinir andstæð-
ingar og ekki nóg með það, held-
ur einu andstæðingarnir. Þetta er
í ráun og veru ekki nema hálf-
sögð sagan. Bindindi og drykkju-
skapur eru að vísu andstæður,
eins og heilbrígÖur maður og
veikur eru andstæður. En hve-
rær hejir sjúklingunum vefið skiþ-
að í beihan fjandmannaflokk
gagnvart þeim, sem hafa viljað
lækna þá? Ofdrykkjumennirnir
eru sjúkiingar, —, særðir menn,
sem liggja við veginn, — og okk-
ur hinum ber beinlínis skylda til
að bjarga þeim. Það er því ékki
nóg að bæta ekki víss vitandi á
ógæ.'u þéssara mauna. — Að
hor'ía aðgerðalaus á mann, sem
blæðir til ólíiis, er í rauninni ná-
kvæmlega það saina og að hafa
rekið hann í grgn. Að horfa ac-
gerdalaust á fjölda manna eyði-
leggja sig á áfengi er það sama
og að byrla þeim eitur.
Ég sagði, að oídrykkjumenn
væru sjúklingar, en nú er til
flokkur manna, sem drekkur vín
ogækki telur sig o'fdrykkjumenn,
— heidur hófdrykkjumenn. Óg
eftir því, sem ég kemst næst,
heiír orðið „hófdrykkjuinaður“
svo láiandi merkingu: Maður, sem
neýtir áíengis á þann hátt, að
haijn verður sér aldrei til skarnm-
ar og bakar ’nvorki sjálíum sér
né heimiii sínu tjón. Hann getur
drukkið, þegar hann vili’, og haín-
að staupinu, þegar hann vill, þvi
að hann heíir fullkomið vald yfir
löngun sinni.
Eftir skilgreiningu minni á hóf-
drykkjumönnum eru þeir1 ekki
sjúklingar. Þeir eru ekki oiðnir
þrælar ástríðunnar. Vilji þeirra
og skapgerð eru enn ólömuð, og
þeir eru eða eiga að vera að 'öllu
leyti sjálfræðir að athöfnum sín-
urn. Með öðrum orðum: þeir eru
heiibrigðir menn, og af því að
þeir eru heilbrigðir og sjálfráðir
að athöfnum sínum, verður krafist
ábyrgðar af þeim. Ef þeir sjá
böl ofdrykkjunnar, er það skylda
þeirra að vinna að útrýmingu
bennar. Annars falla þeir í sömu
fordæminguna og presturinn og
Levítinn. Ef þeir með stærilæti
og hroka ypta öxlum eða glotta,
er þeir sjá veikari bróður sinn
liggjandi í forinni, þá eru þeir
því ver farnir en hann, að þeir
hafa óhreinindm hið innra, þar sem
hann hefir þau utan á sér. Ef
einhver kallar sig hðfdrykkju-
mann, krefst ég þess, að hann sé
samherji rninn móti böli ofdrykkj-
unnar.
En margir þeirra manna, sem
kalla sig hófdrykkjumenn og
'halda í fúllri einlægni, að þeir séu
það, eru í raun og veru römm-
ustu ofdrykkjumenn. Það kallar
einn mikið, sem annar kailar lítiðt
Þorsteinn matgoggur hefir sjálf-
sagt kallað það hóf, er hann át
sig „út úr“ í veizlunni forðum.
Honum hefir fundist sá matur
mátulega mikill, sem okkur hin-
um hefði ógað við að mc/ka1 í okk-
ur. Þannig er því einnig farið
um margan vínmanninn, Farðu til
ýmsra manna, sem þú þekkir, og
spurðu þá, hvað þeim finnist
mátulegt að neyta mikiis víns.
Svörin munu óefað verðá geysi-
misjöfn. Einn myndi kann ske
segja, að sá inaður væri hófsmað-
ur,! sem drykki staup á hverjum
morgni og aldrei sæi neitt á. Ann-
ar myndi telja hann hófsmann,
þóti hann færi auk þess á „fyllirí“
einu sinni á mánuði.
______
l *
En þrátt fyrir góðan vilja og
raunverulegt vald yfir drykkju
sinni getur hófdrykkjumaðurinn
orðíð til stórkostíegrar bölvunar
íyrir samferðaménn sína á veg-
um jarðlífsins. Með dæmi sinu
hvetur hann aðra til drykkjunn-
ar, og ekki á hann þá víst, nema
þeir inenn eigi eftir að verða of-
drykkjunni að bráð. Þegar ég sé
mahn, sem hefir glatað lífi sínu
og eyðilagt hæfileika sína með
vínhautn, þá dettur mér stundum
í hug: Hvér gaf honum fyrsta
staupið?
Éinu sinni var fluga, sem settist
á bann á. vínglasi. Hún drakk einn
teig, og henni leið vel. Þá drakk
hún annan teig, bg henni leið enn
þájbetur. Loks drakk hún þriðja
teiginn, -- on þ'á dátt hún ofan í
glasið og drukknaði.
Svö fór um sjóferð þá; en eitt
er áreiðanlegt, að hefði hún aldrei