Alþýðublaðið - 03.01.1927, Blaðsíða 3

aLEÝÐUBLAÐIÐ
3
sóma út á við, þegar þa'ð með
klaufatilburðum er að herma eft-
ir spjátrungslegasta glamrara-
blaðinu í Kaupmannahöfn, „Poli-
tiken“. En það skilur ef til vill,
þegar það sér, að góðir íhalds-
menn eru saddir.
Elmreiðin
hefir frá því, er hún fyrst fór að
koma út og í tíð allra ritstjóranna,
verið mjög vinsæl með aimenn-
ingi og það að maklegiegleikum.
Það kann þess vegna að þykja
hótfyndni að vera að hafa orð á
því, að síðasta heftið (okt.—dez.
1926) er með þeim allra megurstu
heftum, sem út hafa komið af rit-
inu. En þó er það satt. Er fyrst
kvæði eftir Einar Benediktsson,
„Elivogar“, óskiljanlegur - rnold-
viðrismökkur, en skáld eins og
Einar, sem um langa æfi hefir
lausið í þjóð sína fjársjóðum góðs
og rauðs ljóðagulls, minkar ekk-
ert við það, þó að það hendi hann
að vera „biankur“ eitt skifti eða
fleiri. „Sálarlíf kvenna“ er út-
dráttur úr riti Ginu Ferrero um
það efni eftir frú Aðalbjörgu Sig-
urðardóttur. Er það mjög eftir-
tektarverður dómur konu um
konur, og kann margt í honum að
vera rétt. En ályktun sú, sem frú
Aðalbjörg dregur um hagkvæmi
þess, að kvenmenn taki þátt í
stjórnmálum af lýsingu frú Fer-
rero, sýnist hæpin. Ef skapgerð
kvenna væri eins og frú Ferrero
lýsir, mætti miklu frekar ætla þær
óhæfar til að fást við stjórnmál;
karlmenn myndu hlunnfara þær
og þær engu fá ráðið. En reynsl-
an sýnir,' að kvenmenn, sem feng-
ið hafa færi á að fást við stjórn-
mái, hafa þar hagað sér á sama
hátt og karlmenn, og ekkert bor-
ið þar á þeim eiginiegleikum,
sem greinin vill láta þær hafa.
Þær hafa þvert á móti reynst á-
hrifameiri og slyngari karlmönn-
um um margt á því sviði, en
mist að engu leyti hina góði eig-
jnlegleika kVlenna fyjír það.
„Fiskiróður fyrir fjörutíu árum“
eftir Odd Oddsson er bezta skrifiþ
1 heftinu bæði skemtilegt og fróð-
legt með tveim ágætum teikning-
um eftir Finn málara Jónsson. Um
lagið „Þú ert —“ eftir Þórarinn
jGuðmundsson yviejbða þlef/r íað
dæma, sem bera skyn á slíkt. Um
„Beinagrindina“, smásögu eftir Ra-
bindranath Tagore er óhætt að
segja, að það sé ekki fyrir hana,
sem hann náði hsimsfrægð. Kvæð-
iskorn, „Sem engan grunar", eftir
Ólinu Andrésdóttur, gerir svo
sem hvorki til né frá. Ólína er nú
„móðins“ á sama hátt og Sig-
urður Nordal er og Guðmundur
Finnbogason var. Það er háska-
legt fyrir menn að verða „móð-
ins“; það stelur af þeim dóm-
greind, af því að verkum þeirra
er íalt af tekið vel, meðan þeir
eru „móðins“, — tízkan heimt-
ar það. En eftirtímanum verður
oft litið nokkuð öðrum augum á
það, sem áður var tízka; menn
þurfa ekki annað en að líta á
mannamyndir frá 1890 og vita,
hvað mönnum lízt á búningana.
Þá er „Jólanæturkvæði" eftir Guð-
mund Friðjónsson og svo „Lækn-
ingaundrin í Lourdes“ eftir rit-
stjórann. Þau leggur hann óðara
undir andatrúna. Segist hann vera
sannfærður um undrin „meðal
annars af því, að svipað hafi
gerst annars staðar og það enda
hér heima“. Eigi hann með því
við lækningakuklið, sem verið
var með hér laust eftir aldamót-
in, þá er hann mjög lítilþægur urn
sönnunargögn. Þá er „fundabók
Fjölnisfélagsins“, sem Matthías
þjóðmynjavörður gefur út; hún er
staklega leiðinleg og ófróðleg að
öðru en því, að hún sýnir mynd
af mönnum, sem eru sískrafandi
og lengi skrafandi um merkilegt
og ómerkilegt, aðallega hið síðar
nefnda. Beri maður málæði þeirra
saman við framtak Jóns Sigurðs-
sonar, er auðskilið, hvers vegna
það var hann, en ekki þeir, sem
bar uppi baráttuna á öldinni sem
leið. Svo eru ritdómar, og kastar
þar eiginlega tólfunum. Það er
ekki í ritdómum ritstjórans né
Guðm. G. Hagalins og ekki held-
jur í ritdómi Snæbjarnar Jónssonar
um tvær skozkar orðabækur, þó
að það sé alveg óskiljanlegt, því
eigi að ritdæma þær í íslenzku
tímariti. En það eru ritdómar Jóns
Helgasonar og þö aðallegá annar,
— um „Hugur og tunga“ eftir
Alex. Jöhannesson, sem verða að
ásteytingarsteini. Það mun ekki
vera hægt að ásaka ritstjórann;
hann hefir beðið Jón um ritdóm-
ana í því trausti, að þeir yrðu
sæmilegir, en hefði þó mátt muna
tvo alveg ósæmiiega ritdóma
Jóns, annan um Faust-þýðingu
Bjarna frá Vogi og hinn um
„Kvæðasafn“ Bókmentafélagsins.
Nú eru í Eimreiðinni tveir rit-
dómar eftir þennan mann, annar
um IV. bindi af „Menn og mentir“
eftir P. E. Ó. og hinn um „Hugur
og tunga“, og eru þeir að þvi
leyti svipaðir, að þeir eru báðir
meinhlutdrægir, svo að hver mað-
ur fær séð það. Þó er það nokkuð
sitt með hverjum hætti. J. H. er
báðum höfundum ósammála um
aðalniðurstöður þeirra, en að því,
er til P. E. Ó. kemur, talar hann um
þaðundirrós ótæps hóls,en umA.
J. flennir hann þetta út með lítt
lofsamlegum og naglalegum orða-
tiltækjum svo sem til að sýna,
hvert endemi A. J. sé. Þegar A. J.
í ógáti hefir eignað Birni Hall-
dórssyni dönsku þýðingar í orða-
bók hans, — auðvitað veit A. J.,
að þær eru eftir Rask —, flýtir
J. H. sér að negla það heldm"
fast, en þegar P. E. Ól., þvert ofan
í allar skammstöfunarvenjur þeirra
daga leysir S. E. S. upp í s(íra)
E(inar) S(igurðsson) í staðinn fyr-
ir S(igfús) E(gils)s[on], þá kemst
J. H. ekki lengra en að telja réttu
upplausnina „sennilegri“. Það er
ekki um aö villast, að J. H.
beitir þá mismunandi tökum, Al-
exander og Pál, og kemur það
þnn beíur í Ijós í heildardómlnum.
Rit Alexanders „líkist hálfunnum
samtíningi", og á hann engar
þakkir skilið. En-P. E. Ó. óskar J. H.
til heilla með þetta þrekvirki,
„sem mjög eykur þekkingu á
bókmentum siðaskiftaaldar“, en
tekur þó fram, að bókmentasaga
sé ritið ekki, og ekki heldur saga
í venjulegum skilningi, en hvað
er það þá? Það segir J. H. ekki,
en hitt segir hann (bls. 375—76),
hvað ritið að hans dómi hefði átt
að vera, en sé ekki. Ekkert af
þessu er sagt í dómsskyni um
rit P. E. Ól„ heldur til að sýna, að
á hans riti tekur J. H. með silki-
hönskum, en á riti A. J. með
iberum hnefum. En svo óhöndu-
lega er þetta gert, að allir mega
sjá, enda stingur það mjög í stúf
við það álit, sem A. J. nýtur er-
lendis. Það er á allra vitorði, og
tnenn tala um það sín á milli í
hálfum hljóðum, að hér sé fræði-
mannaklíka í landi, sem reyni að
taka að sér einkasölu á mannviti
og þekkingu. Þessir rnenn rit-
dæma hver annan með hósíanna-
ópum, en þola engan mann, sem
ékki er í þessari samábyrgð; það
er nokkurs konar andleg svart-
liðastefna. Hún er alveg óþolandi,
en auðvitað endar það með því,
að klíkan springur í loft upp eins
og alt slíkt.
Ps.
Um tiagima og veginxr.
Næturlæknir
er í nótt Maggi Magnús, Hvg.
30, sími 410.
Við afgreiðslu Alþýðublaðsins
er tekinn frá þessum áramótum
Guðmundur Einarsson, Bjargar-
stíg 3, heimasími 1862, og með
honum Guðmundur Ó. Guðmunds-
son, Þórsgötu 2, heimasími 732.
Togararnir.
„Gyllir“ kom af veiðum í nótt
með 900 kassa og fór síðan til
Englands með aflann.
Brunaboðar
Öllum Reykvikingum er nauð-
synlegt að vita og muna, hvar
næsti brunaboði er við húsið, sem
þeir eiga heima í. Ef í kviknar
er of seint að þurfa þá að svip-
ast eftir honum í óvissu.
Heil suf ar sf r éttir.
(Ef.ir simtali í morgun við land-
lækninn.) Enn er „kikhóstinn“
kominn á tvö heimili hér i borg-
inni auk þeirra, sem áður hefir
verið getið. Hafa samtals 9 sjúk-
lingar fengið hann, síðan hann
fluttist hingað nú. Að öðru leyti
er gott heilsufar í borginni og
„influenzan“ hér mjög að réna.
Á Sauðárkróki eru orðnir alls 29
taugaveikisjúklingar; en veikin
hefir ekki útbreiðst nú um hríð,
og er útlit fyrir, að hún sé stöðv-
uð. Einnig lítur út fyrir, að „kik-
hóstinn" sé að réna í Blönduóss-
héraði, enda eru litlar samgöngur
þar nyrðra um þetta leyti árs, og
bæirnir, sem veikin barst á í
Skagafirði, voru þegar einangr-
aðir.
Strok úr gæsluvarðhaldi.
Maður, sem settur hafði verið
í gæzluvarðhald í Árnessýslu
vegna rannsóknar út af brunanum
á Stokkseyri, strauk úr því á
fimtudaginn var. Eftirför var þeg-
ar hafin, og fanst maðurinn í
heyhúsi á Kolviðarhóli á gamla-
ársdag. — Vitanlega sannar strok
þetta hvorki til né frá um sekt
mannsins. Vist í varðhaldi á ís-
landi er ekki svo skemtileg, að
fanga geti ekki fundist hún ein
næg ástæða til að reyna að kom-
ast burtu.
Þenna dag
árið 1832 fæddist sálmaskáldið
Pétur Guðmundsson, prestur i
Grímsey.
i r .va-
Sólmyrkvi
er í dag, en sést ekki hér á
landi. Það er hringmyrkvi.
Nýtt tungl
kemur í kvöld kl. 7,28 mín. Það
er í almanakinu kallað jólatungl.
„íslands Adressbog 1927“
er nú komin út, með sama sniði
og fyrr.
Veðrið.
Frost 7—16 stig. Kaldast á
Grímsstöðum. 8 stiga frost í
Reykjavík. Norðlæg átt. Snarpur
vindur hér um slóðir og víðast
nokkuð hvast. Þurt veður. Loft-
vægislægð fyrir suðaustan land.
Otlit: Allhvöss norðan- og norð-
austan-átt, hvössust á Suðaustur-
landi. Hríðarveður á Austurlandi.
Dálítil snjókoma í dag á Vest-
fjörðum og Norðurlandi. Orkomu-
laust á Suðvesturlandi alt til
Breiðafjarðar.
Alpýðumaður
er sammála „Mgbl.“ um, að
heppilegt hafi verið að líkja jafn-
aðarstefnunni við vorboðana, t. d.
lækinn, er hann brýzt úr klaka-
dróma, — sérstaklega, þegar þess.
er gætt, að hún verður stundum
að brjóta sér veg í gegn um eins
konar „Mgbls.“-jarðveg, svo sem
aur og „ógróna jörð“.
Frá ísafirði.
ísafirði, FB., 31 dez.
„Inflúenza" gengur hér og er
fremur væg, en margir eru veikir.
— Afli er góður i Djúpinu, þeg-
ar gefur á sjó, en gæftir eru mjög
stopular. — Hávarður ísfirðing-
ur“ fór til Englands í fyrra dag.
með rúml. 1090 kassa. V.