Alþýðublaðið - 05.05.1937, Blaðsíða 3

MIÐVIKUDÁGINN 5. MAÍ 103?
ÁEÞÝBOBL’ASfl
f£~
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RIT6TJÓRI1
F. R, VALDEMARSSON
AFÓREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangnr frá Hverfiggðtu).
SÍMARi 4090 — 4906,
4900: Afgreiösla, ouglýsingar.
4901: Ritstjórn (inniendar fréttir).
4902: Ritstjóri.
4003: Viihj. S. Vilhjálmssan (hetma)
4904: F. R. Valdemarsson (helma)
4005: Ritstjórn.
4006: Afgreiðsla.
ALÞÝÖUPRENTSMffiJAN
Ef Breiðfylkiiaii
sigraði?
AÐ mun mála sannast, að
sá ma'ður sé vart fundinn,
|sem í ífullri alvöru lætur sér til
hiugar koma, a8 BreiÖfylkingin
geti unnið kosningarnar 20. júní
og ber tvent til. Fyrst það: Allir
vita, að Alþýðuflokkurinn hefir
með jákvæðri og raunhæfri stjórn
málastarfsemi stóraukið fylgi sitt,
á kjörtímabilinu, og annað það,
að bændur, sem fylgt hafa
Bænda- eða Sjálfstæðisflokknum
að málum, láta ekki selja sig
sem vörur eða fénað, þó hinir þjóð
legu menn, Thors og Briem, geri
samninga þar um, og þeir munu
hundruðum saman ganga til kosn
inga meb stjórnarflokkunum.
En eigi að síður er það ómaks-
ins vert, að gera sér grein fyrir
því, hvað mundi gerast, ef Breið-
fylkingin næði hér völdurn.
Eins og allir vita og einn þeirra,
sem selja átti, Eiður bóndi á
Þúfnavöllum, hefir rækilega lýst
í blaði Bændaflokksins sálaða á
Akureyri, er það klíka heildsala og
stórútgerðarmanna, sem stjómaði
Sjálfstæðisflokknum, meðan í-
baldið hét því nafni, og nú stjórn
ar Breiðfylkingunni.
Hverjar eru nú kröfur þessara
manna?
Almenn kauplækkun er krafa
þeirra allra, gengisiæ'kkun krafa
þeirra flestra. Hvorttveggja þýð-
ir eitt og hið sama: Byrðar kregp
unnar yfir á herðar verkafólksins
við sjó og í sveit.
Öll verzlun í hendur stórkaup-
manna og ótakmörkuð yfirráð.
þeirra yfir henni.
Öll framleiöslutæki í hendur
einstaklinga og þar á meðal
Síldarverksmiðjur ríkisins.
Milljónaef tirgjaf ir til handa
Kveldúlfi og annara álíka fyrir-
tækja.
Þetta eru sýnishorn af kröfum
Breiðfylkingarinnar; þetta eru
sýnishorn af því, sem koma
mundi, ef hún sigraði. En það
er fleira, sem koma mundi.
í einu af blöðum Breiðfylking-
arinnar standa þessi orð:
„Og það er þessi æska, sem
nú sameinast í þjóðfylking gegn
rauðu öflunum í landinu, gegn
aðfluttum öfga,stefinim og sál-
sjúkum ofsækjandi valdhöfum.
Og þessari æsku er það Ijóst,
að framtíð þjóðar vorrar fjár-
hagslega og menningarlega er
undir því komin, að hinum sér-
drægu valdhöfum verði hrundið
af stóli. Henni er þaó ljóst, að ef
Jpessar lýðræðislegu kosningar,
sem nú eru skamt undan, megna
ekki að hrinda hinu grímuklædda
einræði af stóli, þá muni hér
hefjast bræðravíg, sem muni
lykta með því, að ómetanleg
ínenningareinkenni þjóðar vorrar
munu glatast.“
Ef stjórnarflokkarnir sigra,
eiga að hefjast hér „bræðravíg“,
segir Breiðfylkingin. Þá á skríll
frá „betri borgara“ heimilum í
Reykjavík að berja á mönnum á
næturþeii, ef þeir fara einir sam-
an á götum úti.
En hvað þá, ef Breiðfylkingin
sigraði?
Þá væri fíjótlegt, að klæða
slagsmálaskrílinn í lögreglubún-
ing og láta hann að hætti þýzkra
S. S. og S. A.-manna berja dug-
lega á friðsömum borgurum, þá
'þyrfti ekki að óttast dómstólana,
ekki ummæli blaðanna, ekki hóp-
fundi verkamanna, því dómstól-
arnir væru í höndum ofbeldis-
mannanna, blöð andstæðinganna
ekki til og verkalýðsfélögin lögð
í rústir.
Þetta er það, sem koma mundi,
ef Breiðfylkingin sigraði.
Ave Matia
nefnist mynd, sem Garnla Bíó
sýnir núna. Aðalhlutverkin leika
hinn heimsfrægi tenórsöngvari
Gigli og KSte von Nagy.
D YRSTU skriflegu kaup
*- gjaldssamningar sem gerðir
hafa verið milli verkakvenna og
atvinnurekenda í Vestmannaeyj-
um voru undirskrifaðir 1. maí
milli Verkakvennafélagsins Snót
og Útvegsbændafélags Vest-
mlannaeyja.
Samkvæmt samningnum hækk-
ar kaup verkakvenna um 10 aura
á tímann við þurfisk og við fisk-
þvott er allmikil hækkun, 10—
35 aurar á hundraðið.
í nætur- og helgidagavinnu er
nú ákveðið hærra kaup, en áður
var enginn greinarmunur gerður
á því.
Með samningnunt er einnig á-
kveðið, að 1. maí sé fridagur
og er það i fyrsta skifti í sögu
verkaiýðshreyfingarinnar í Vest-
mannaeyjum.
Jón Sigurðsson erindreki Al-
þýðusambandsins hefir dvalið í
Vestmannaeyjum undanfarið og
hefir hann átt stóran þátt í því
að svo góðir samningar fengust.
Verkalýðshreyfingin í Vest-
mannaeyjum er mjög sundruð
fyrir atbeina kommúnistafor-
sprakkanna og hefir það staðið
mjög í vegi fyrir því, að árangur
næðist af tilraunum verkalýðsins
til að bæta kjör sín. Væri hægt
að vinna stórvirki í verkalýðs-
málum í Vestmannaeyjum ef
verkaiýðurinn sameinaðist ein-
huga undir merkjum allsherjar-
samtakanna.
Sem dæmi um ástandið, skal
þess getið, að Verkamannafélag-
ið Drifandi hefir enga samninga
við atvinnurekendur og þó að
það hafi sett taxta.er greitt mjög
misjafnt kaup og taxtabrot al-
geng og margir verkamenn fá
ekki greitt kaup sitt í peningum
heldur verða þeir að taka það út
í vörum í verzlurtum kaupmanna.
Yfirleitt má segjá, að verka-
lýðsfélögin í Eyjum, sem stjórn-
að er af kommúnistum séu 20
unni annarsstaðar á landinu.
I hergagBaverksmiðj
m Breta á stcIOs-
árunoiD.
ELíSABET BALDVINSDÖTTIR
C RÚ ELÍSABET BALDVINS-
DÓTTIR frá Seyðisfirði ætl-
ar að flytja fyrirlestur á upp-
stigningardag kl. 4 í Alþýðuhús-
inu við Hverfisgötu um dvöl sína
og starf í hergagnaverksmiðjum
Breta á stríðsárunum.
Frú Elísabet vann í hergagna-
verksmiðjum um lengri tíma, ým-
ist við framleiðslu' sprengja og
skotvopna eða sem bílstjóri; og
var hún ein fyrsta konan úr
starfsliði verksmiðjanna, sem
gerðist bifreiðarstjóri.
Fyrirlestur frú Elísabetar er
mjög athyglisverður og skemti-
legur. Lýsir hún vinnunni í þess-
um morðtólaverksmiðjum, hínu
stranga eftirliti, hræðslu fólksins
við loftárásir o. s. frv. Hún segir
frá æfintýrum sínum, sem sum
eru „spennandi", og mun hún
vera eina islenzka konan, sem
vann í hergagnaverksmiðjum á
ófriðarárunum.
Aðgöngumiðar að fyrirlestrin-
um fást hjá Eymundsen, í hljóð-
færahúsintt og við innganginn, ef
nokkuð verður óselt.
„Enginn ísfenclingur
hefir reist sjálfum sér eins
fagran minnisvarða og Héðinn
Valdimarsson,'1 sagði miðaldra
kona, sem stóð við hlið mér á
leikvelli Verkamannabústaðanna,
er Héðinn Valdimarsson var að
halda ræðu sína þar 1. maí. —
„Þetta er ai\æg rétt hjá þér,“
sagði maður, sem stóð hjá okkur.
„Við eigum Héðni og Ajl þyðu-
filokknum margt gott að þakka.
Héðinn er Jíka hataðar af íhald-
inu, og við vitum bezt hvers-
vegna það er.“ — Þessi maður
og þessi kona eiga bæði heirna í
Verkamannabústöðunum. — Þau
hafa fengið reynsiuna af bar-
áttu Aiþýðuflokksins og kunna
að meta árangurinn af henni. A.
Hitjer — Mussolini — óliafur
Thors.
Nazistar voru nokkrir sainan í
Hressingarskálanum í Austur-
stræti á laugardaginn. 1 fyrst-
unni vioru þeir friðsamir, en alt
í einu fóru þeir að deila um Jivor
væri meiri, Hitler eða Mussiolini,
og deilan óx, þar til þeir stóðu
upp og gáfu hvor öðrum utajn-
undir. Héldu þeir því áfrajm um
stund, log var annar búinn að fá
glóðarauga, en hinn blóðugar
varir. Einn íélagi þeirra reyndi
að stilla þá með þessum lorðunl:
„Verið þið ekki að þessu, strák-
ar, þið getið þó alt af verið
samniála. um að vera með Óla
Thors!“ B.
Notlð einimgls
Lyktarlaus. Afburða dirjúgur og
fljótvirkur.
Dívanar, fjaðjnadýnur, striga-
dýnur iog dívanviðgeötðir á
Freyjugötu 8.
aðelns l0ftur
Góð og ódýr 2ja til 3ja her-
bergja íbúð með eldhúsi á 65 kr.
A. v. á.
Ullarprjónatuskur, alutnlnlum,
elr, kopar, blý og tin keypt i
Vesturgötu 22. SSml 356S.
Til Keflavíknr
daglegar ferðir
Agœtar bitrelðar
Agœtlr bifreiðastjðrar
Pantið sæti með minnst 1 kl.st, fyrirvara.
Blfrelðastðð
Stelndórs
Sími 1580, 4 línur.
Verkakonnr f Vesðmanna-
eylum fá kanphœkknn meO
ikrlf egnm samnlngnm.
Kommúnistar standa i vegi
fyrlr eðlilegri þróun samtakanna
I árum á eftir verkalýðshneyfing-
(Frh-I
Á s. 1. ári bárust Sildarútvegs-
nefnd umsóknir um veiðileyfi til
söltuuar frá 141 útgerðarmanni
og félögum fyrir samtals 189 skip,
þar af 149 herpinótaskip. Af
snurpinótiaskipunum voru 20 tog-
arar iog auk þiess m.s. Eldborg,
sem hefir svipuð veiðiskilyrði tog
togari. Reknetabátar sóttu 40 og
áuk þess mörg herpinótaskip, sem
siðiar föru á reknietaveiðar. Eig-
endum lallra þessara skipa var
vieltt söltunar tog veiðileyfi gegn
ákveðnum skilyrðium. Geta ttná
þess, iað samkvæmt söltunar- og
véiðiskýrslum'hafa 146 skip með
herpinætur lagt afla sinn á land,
én aftur á mótí. 196 reknetabátar
iog því 156 bæzt við þá tölu, sem
um veiðileyfi sóttu. Stafar þetta
einna mest af því, að allir litlu
bátamir, sem voru 2 iog| 3 samani
um ieina nót, hættu herpinóta-
veiðum, þegar síld tregðaðist og
fóru á reknet.
Um löggildingu sem síldarút-
flytjendur höfðti sótt 72 menn til
ákveðins tíma, en alls voru lög-
giltix útflytjendur 63.
Vegna þiess hve síldarsöltun
var dreifð, var nauðsynlegt fyr-
ir Síldarútvegsnefnd að hafa
trúnaðarmann á hverjum söltun-
arstað. Auk þess hafði nefndin
skrifstofu á Akureyri. Saltað var
á Norðurlandi frá Raufarhöfn og
vestur á Ingólfsfjörð og auk þess
IMB •Stt á Awtnrlandi og fta-
Síldarútvegurinn 1936.
firði. Auk hínna föstu trúnaðar-
manna sendi nefndin í eftirlits-
ferðir við og við til Húnaflóa
og víðar, bæði til að líta eftir
söltun og eins til að athuga fitu-
magn síldarinnar og átu sildar-
innar.
Starfssvið trúnaðarmanna er
aðallega fólgið í því, að síma
daglega til skrifstofunnar á
Siglufirði söltun og nöfn veiði-
skipa og sjá um að útflutningur
fari ekki fram án leyfis nefnd-
arinnar. Skrifstofan á Siglufirði
hafði söfnun söltunarskýrslna á
staðnum, svo og söltunareftirlit
við alla söltun daglega. Skýrslu-
söfnun þessi er afar nauðsynleg
og áríðandi að hún sé vel og
náikvæmlega af hendi ieyst, svo
jalt af sé hægt að vita hve mikið
er til af síld á hverjum tíma og
eins hitt, hversu mikið hvert skip
aflar.
Nefndin lét rannsaka fitumagn
á sílid frá því snemma i júními^n-
uði, en 13. júlí var síldin orðin
söltunarhæf og var þá söltun
leyfð, til bráðabirgða 200 tunnur
á skip. 18. júlí voru saltaðar alls
10310 tunniur, 19. júlí 8114 tuhn-
ur, 20. júlí 10 012 tunnuir, 21. júlj
9263 tunnur, 23. júlí 9263 tunnuir,
Bn avo dr«öur úr söltun aftur
Eftir Einn Jónsson, formann stjórnar
ríkisuerksmiðfanna.
þar til 4. ágúst. Þá er saltað
mest á einum degi yfir vertíð-
ina 14 530 tunnur, 5. ágúst 10670
tunnur og 6. ágúst 11942 tunnur.
Smádregur svo úr söltun aftur
þangað til seinni partinn í ágúst,
að reknetaveiðar eru hafnar fyrir
alvöru, og er þá saltað 2000 til
5000 tunnur á dag. Á einuin sölt-
unarstað var langmest saltað á-
einuin degi á Siglufirði 4. ágúst,
9588 tunnur og 18. júlí 9011 tunn-
úr. Alls var saltað á vertíðinni
á öllu landinu 249 058 tuninur. —
Skiftist söltunin þannig á söltun-
arstaðina:
Eyjafjörður 40465 tunnur.
Hólmavík 7 867
Húsavík 5 543 “ —
Ingólfsfjörður 13 655
Reykjafjörður 11286
Sauðárkrókur 1295
Siglufjörður 131 137
Skagaströnd 8197
Vestfirðir 670
Raufarhöfn 1 041
Austfirðir 162
Suðurland 27 501
Eftir verkunaraðferðuin skiftist
þðtta þannig;
Matjessíld heiltunnur 47 759
hálftunnur 31621
Hér í er talin Faxa-sér-
verkun 1367
Saltsíld 121778
hausskorin 16146
Krydd- og sykursöltuð síld 32 777
Aðrar söltunaraðferðir 6826
Faxasaltsíld 21710
Aflinn skiftist þannig milli rek-
netabáta og herpinótaskipa:
146 096 tunnur herpinótasild og
67 084 tunnur reknetasíld.
Eins og árið áður hafði nefnd-
in einkasölu á matjessíld til út-
landa og leitaði fyrir sér um
sölu á þeirri síld eftir megni.
I marzmánuði sendi nefndin Vil-
hjálm Þór kaupfélagsstjóra á Ak-
ureyri til Ameríku, og tókst hon-
um að ná mjög hagkvæmum
samningum um sölu á 15 000
tunnum af matjessílcl til Banda-
ríkjanna með hærra verbi heidur
en þekst hafði þangað áður og
fáanlegt var annars staðar.
Þá sendi nefndin þá Öskar
Jónsson síldarútvegsnefndarmann
og Jón Ásgeirsson síldarsaltanda
til Póllahds og Þýzkalands til
að leita fyrir sér um fyrirfriam-
samninga. Gerðu þeir ásamt Fritz
Kjartanssym fyrirframsamninga
um sölu á samtals 24 000 tunnum
af síld þangaÖ. Þá var fyrirfram
selt til annara landa 1600 tunnur
af matjessíld. í Þýzkalandi náð-
ist ekki samkomulag um verS
og því voru ekki fyrirfjramsámn-
ingar gerðir um sölu á sild
þangað.
Matjessíldarsöltun hófst 17.
júlí. Mest saltað á einum degi
3350 tunnur, 20. júlí, og 3252 ín.
4. ágúst. Síðasta matjessíldars'.ölt-
un Norðanlands 26. sept. Fyrvta
afskipun á matjessíki fór fram
23. júlí og síðasta afskipun 2.
marz 1937. Afskipun til einstakra
landa skiftist þannig':
Þýzkaland 22 559 .tunnur
Pólland 20 643
Bandaríkín 9 928
Belgía 1263 —
Svíþjóð 1776
Önnur iönd 1 030
Verð matjessildar útfluttrar
alls kr. 1137 467,59. Vi>rð fob. til
saltenda kr. 33,73 á hcíiltunnu og
fyrir 2 hálftunnur kr. 36,73. Auk
þess var greitt séístaltt verð fyrir
þá síldr sem flokkuð var á Ame-
rlkumarkað og söltuð eftir 20.
ágúst. Fór það' eftir gæðum síld-

arinnar,, 34,39 kr. fyrir heiltunnu,
en 40 tíl 44,90 fyrir tvær hálf-
íunnur án umbúða.
Þá vil ég vfkja nokkrum orðum
að síldarsölturxinni yið Faxaflóa.
Vegwa hiins mikla veiðibrestá við
Norðurlancl á ári'nu 1935, var sölt-
uð allmikiil sild við Faxaflóa og
seldist hún mjög háu verði. Mun
þetta hafa vakiö vonir útgerðar-
manna við Faxaflóa um, að sild-
arsöltiin gæti orðið arðbær þar,
jafnvel þó nóg veiddist af síld
við Norðurland. Þegar í ap,éíL-
■byrjun sóttu nokkrir útgerðar-
iTi.íuin við Faxiaflóa um veiðileyfi.
'SUdarútvegsnefnd svaráði þeirri
beiðríi þegar þannig, að um slíkt
gæíi hún iekki tekið ákvörðun fyr
en sýnilegt væri, hvernig síldar-
söltunin yíð Norðurliand gangi.
tÞegiár herpinotr'veiðin vib Norð-
mftehd fór að tregast um miðj-
;á;n ;ágúst og verö á, saitsíhl hækk-
^töi iítið leitt í bili, ,urðu ^röfur
swianilenzkra útgerðarmanna ntu
soltun ;á síld allháværar, e»da
líká ýtt imdir þær kröfur af ýms-
um. 'Á þeasu'in tímja yar þó fyrir-
sjáanfegí, ibæði af því hve mikið
viar saltaö þá þegar og vegna
himna ágæfu rekneuneiöa >og
þess hversu rnöfg skip stunduðu
þær veiðar, og svo hinna miMu
veiða Norðmanna utan við land-
helgi, sað frálieitt var að láta salta
síld svo nokkru næmi við Fa,xa-
3Sóa, þar s.em nóg var .til af síld
(Frh. á 4. .SÍÖU,)