Alþýðublaðið - 19.09.1927, Blaðsíða 5

19. september 1S27.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
5,
Fylgiblað, helgað málefnum ungra jafnaðarmanna.
Hvað vilja ungir jafnaðarmenn?
Saga ja fnaða rmannahreyfi ngar-
innar hér á landi er ekki löng.
Fyrir tæpum þrjátíu árum heyrö-
ist fyrst gjalla í lúðrum verklýös-
hreyfingarinnar. Lúðurþeytararnir
voru fáir, og fáir veittu tónum
þeirra athygli. Saga brautryðjenda
er alt af eftirtektarverð. Hún er
sagan um fórnir og misskilning,
saga látlausrar baráttu gegn
svefni og aldaranda, saga elds og
ákafa og saga píslarvættis. Þann-
ig var og saga þeirra, er fyrstir
báru hingað frelsisanda og bræðrá-
iagshugsjónir jaínaðarstefnunn-
ar. Þeir börðust drengilega, veittu
viðnám, hvar sem var, en voru
hæddir, og andi íhaldsseminnar
kastaði |ieim út í yztu myrkur
almenningsálitsins. Sumir þeirra
voru hraktir stað úr staö. Bjarg-
ræði var þeim bannað, og þeir
voru sviftir atvinnu sinni. Hat-
röimnustu aiidstæðingaT jreirra
söfnuðu glóðum elds að höfðum
þeirra og sóttu svo að þeim af
grimd svíðingsins.
Um sarna leyti og þessir menn
háðu baráttu sína sló árgali jafn-
aðarstefnunnar hér á landi hörpu
sína. Það vár Þorsteinn Erlings-
son. Hann söng fagurt og hvelt.
Islendingar hlustuðu á hann með
óttablandinni hrifningu. Þeir
höfðu aldrei heyrt sungið á þann
veg, og þeir óttuðust dirfskuna
og forðuðust „ofstækisnmnninn“.
Þeir misskildu hann, óg þó söng
hann svo, að allir hefðu skilið, ef
hugsunarhátturinn hefði ekki ver-
ið kreptur íhaldsknefum gamalla
kenninga. Þorsteinn söng, svo að
kvað við í fjöllunum. Hann söng
um framtíöarlönd jainafiarstefn-
unnar:
■' . t
„Ég sé þessa fjarlægu fagnaðar-
stund,
er fólkið af hæðunum brunax
og horfir þar loks yfir hauður
og sund
og heilsar þér, ástkæra, lang-
þreyða grund,
og ópið i dölunum dunar."
Hann söng dauða og dóm yfir
afturhald og kúgun:
„Ef þú hatar herra þann,
sem harðfjötrar þig
og kúgar til að elska ekkert
annað en sig,
en kaupir hrós af hræddum þræl-
um,] hvar sem hann fer,
þá skal- ég iíka’ af heilum huga
hata með þér,“
og
„Því köngar að siðustu komast
í mát
og keisarar náblæjum falda'
og guðirnir reka sinn brothætta
bát
ó blindsker í hafdjúpi alda.“
Hann söng biturt um sofandi-
fjöldann, svo biturt, að marga
sveið undan. Svo segir hann um
auðvald og undirlægjuhátt fólks-
ins:
„En gaktu raklditt, gamla ljón!
Þér gerir enginn nokkúrt tjón.
Þín hjörð er næsta Jitið breytt
I raun og veru þarf hún þig,
að þrælka, kjassa og éta sig.
Hvað á hún til að óttast þá
og elta og sleikja, er þú ert frá ?
Því þolá dýrin þrælaslög
að þau eru bæði trygg og rög.“
Slíkir söng\rar glæddu eld í
brjóstuni upprennandi kynslóðar.
Hún skildi Þorstein, þött sú eldri
gæti það ekki. Hann söng Jíka
söngva um æskuna:
„Ef æskan vill réttá þér örvandi
hönd,
þá ertu á framtíðarvegi,"
og hið gullfallega kvæði „Bökin
mín" opnaði æskulýðnum ný við-
fangsefni. Hann fór að rannsaka
sjálfan sig. Æskumennirnir fóru
að lesa „bókina sína“ og fundu
á hverju blaði eihhverja lygi. En
saga Þorsteins varð eins og sögur
annara brautryðjenda: Hann var
fyrirlitinn af valdhöfum og „betri“
borgurum, og auðsveip alþýðan,
er hann unni svo heitt, benti á
hann og hvæsti: „trúleysingi!“
En þótt Þorsteinn sjálfur sæi
ekki þær frelsisvonir rætast, er
hann hafði vakið með þjöð sinni,
þá lifðu þær samt í brjóstum
æskumannanna, og nú er sú kyn-
slóð, er skildi Þorstein, að kom-
ast til ára og farin að bindast
samtökum til eflingar þeirri hug-
sjón, er hann hafði sungið um.
Þessar frelsisöldur stíga hærra
og hærra. Þær teygja fannhvitan
haddinn upp yíir sveitir og bæi,
og hugsjónir jafnaðarstefnunnar
eru að taka eldskímina ‘ hjá ís-
lenzku þjóðinni.
Árið 1916 stofnaði islenzkur
verkalýður flokk með sér, svo að
hann gæti verið sterkari og viss-
ari í baráttunni gegn óvinunum,
auðvaldi og afturhaldí. Það eru
að eins ellefu ár síðan, en bar-
áttan hefir staðið lengur, þótt hún
hafi hins vegar byrjað fyrst fyrir
alvöru með stofnun Alþýðuflokks-
ins. Á hverju ári styrkist Alþýðu-
flokkurinn. Alþý’ðan skilur betur
og betur, hvað er henni fyrir
beztu. Hún skilur, að hún er vald,
og að enginn er af gitdi útvalinn
til að stjórna henni. Hún hefir
legið á hnjánum fyrir penniga-
mönnunum og sýnst þeir vera
guðiT, en nú eT him að rísa á
fætur, og þá sér hún, að þeir
eru ekfci hærri en hún, — að þeir
eru engir guðir, heldur menn eins
og hún, — að eins menn og ekfc-
ert annað. Og alþýðan finnur til
máttar síns og eT farin að beita
þeim mætti, ekki fyrir aðra, held-
ur einnig fyrix sjálfa sig. Jafnað-
arstefnan hefir náð tökum á hugs-
unum hennar, og hún er gegnum
sýrð af skoðunum og hugsjónum
stefnunnar. Verkamennirnir tala
um jafnaðarstefnuna við vinnu
sina, og á verkamannalieirniInnurn
er um litið annað talað en hana.
Verkamanna-æskulýðurinn er
alinn upp við hugsjónir jafnaðar-
stefminnar. Hann vill starfa fyrir
þær, og söngvar Þorsteins Erl-
ingssonar hvetja hann til ’ dáða
og drengskaparverka í þágu
stefnunnar. Æskan skilur það, að
jafnaðarstefnan er menningar-
stefna nútímans, og að henni er
þvi skylt að Ijá henni fylgi sitt.
Litil eða engin samtök hafa ver-
ið til meðal æskumanna, er hylia
hugsjónir verklýðshreyfingarinnar,
og því hefir. starfsemi þeirra gætt
minna en annars hefði orðið. Þetta
hafa htnir ábugasömustu skOið, og
þetta skilja í raun og veru allir
ungir jafnaðarmenn, þótt fram-
kvæmdir í J)á átt að bæta úr því
hafi vantað þar til nú nýlega,
að nokfcrir ungir menn stigu
fyrsta skrefið í áttiína.
8. nóvember síðast liðinn var
stofnað hér í bæmum „Félag ungra
jafnaðarmanna“. 40 unglingjar,
stúlkur. og piltar, stofnuðu það,
og á hverjum degi benast stjóm-
inni fyrirspumir frá ungu og
áhugasömu fólki um félagið og
beiðnir um að gerast félagar og
taka þátt í starfinu. Hér er á
ferðinni alveg ný æskulýðshreyf-
ing, — hreyfing, sem með timan-
um mun vekja meiri athygli á sér
en marga grunar í dag, og um
hana mun sjálfsagt standa mikill
styrr.
Á stofnfundinum vorri samþykt
lög og ályktun um tilgang félags-
ins. Undirstöðuatriði þessa félags-
skapar er
að menta og fræða æskulýð-
inn um hagfræðikenningar jafn-
aðarstefnnnnar og á hvað hátt
heppilegast er að starfa að
framkvaemd stefnunnar, svo að
í samræmi sé við islenzkar
aðstæður og pjóðfélagslíf.
Eins og vant er að vera um þá
æskumenn, sem taka þátt í ein
hverri hrcyfingu, þá eru ungir
jafnaðarmenn hugstórir og ætla
sér að komast hratt yfir í starf-
semi sinni. Þeir finna sem er, að
margt þarf aö laga, og að marg-
ar meinsemdir eru í þjóðfélagi
voru, sem nauðsynlega þarf að
sfcera í burtu. Þeir starfa í fullu
samræmi við „Alþýðusamband ís-
lands“ að hinum almennu áhuga-
málum þess, eoi mörg mál heyra
fyrst og fremst undir féiag þeirra,
og munu þeir á þvi sviði hefja
látlausa baráttu fyrir því að fá
þær umbætur og gera þá byltingu,
sem til bóta þarf.
Ungir jafnaðarmenn gera ýmsar
kröfur, og þeir munu hlífðarlaust
hrinda þeim fram hvar sem er
og við hvem sem er.
Ungir jafnaðarmenn vilja fyrst
og fremst sameina allan íslenzkan
æskulýð til öflugrar baráttu fyr-
ir þroskun og framförum alþýð-
innnar í samræmi við hagfræði- og
bræðralags-kenningar jafnaðar-
stefnunnar.
Þeir munu berjast fyrir því með
oddi og egg, að aðstaöa æsku-
lýðsins í þjóðfélaginu verði bætt
Þess vegna bera þeir fram ýms-
ar kröfur æskulýðnum til réttar-
bóta, ög væri valdhöfunum ráð-
legast að taka þær til rækilegr-
ar íhugunar, svo að þeir þurfj
ekki siðar meir að skammast sín
og roðna yfir íhaldi sínu við fram-
sókn æskunnar til bættra lífsskil-
vrða fyrir sig og fjöldann.
Þessar kröfur eru :
(io: Tuttugu og eins árs kosn-
ingarréttur verði nú þegar leidd-
ur í lög,
dö: Öll mentunarlöggjöf verði
rækilega endurskoðuð og bætt á
þann hátt, að mentun verði aukin,
að öllum, sem hæfileika
hafa til náms, verði gert færi á
að nema, hvort sem þeir eru af
ríku eða fátæku foreldri komnir,
— að frelsi nemenda i opinberum
skólum og yfirleitt í öllum skól-
um sé ekki á minsta hátt heft,
—- að gamlar, úreltar kenslubæk-
ur séu úr gildi numdar og aðrar
fcomi í staðinn, er séu í samræmí
við það fullkomnasta og sannasta,
sem vísindin vita nú, — að allir
skólar séu nú þegar rannsakaðir
og gengið írr skugga um, hvort
þeir eru hæfir til að kenna í
þeim, að öll íhaldssemi og
nurlaraháttur sé numinn á burtu
úr skóhipum, og kensluna hafi
ekki á hendi gamlir menn, sem
komnjr eru hálfa leið niður í grö'f-
ina og ekkert sjá nema gamlar
kreddur, er talin voru fullgild
sannindi fyrir fimmtíu árum.
ad: Lög um iðnaðarnám séu
færð í það hoTf, að sæmi sibaðrf
aðri þjóð, — að iðnnemum séu
greidd svo há laun, meðan á nám-
inu stendur, að þeif þurfi ekki
að svelta eða að öðrum kosti aö
liggja algerlega uppi á fátækum
foreldunu, eins og nú á sér stað.
ad: Öll ung]ingaþræ!kun sé
.hönnuð. Ef til vill furðar ýmsa á
þessari kröfu. En ef menn veita
nokkra athygli þvi, sem fvrir aug-
un ber, þá sjá þeir, að kraían er
ekki resit á sandi. Þrælkun sendi-
sveina i búðum er gifurleg og
þrældómur sendisveina og nem-
gnda í brauðgerðarhúsum er enn
þá meiri. Verður ekki nánara rætt>
um þetta að sinni, en það verður
gert síðar.
Þessar kröfur, sem ég hefi tekið
hér, munu verða efst á baugi í
starfsemi ungra jafmðarmanna.
En kröíur þeirra eru þó fleiri.
Til dæmis mun félagið láta sig