Alþýðublaðið - 23.12.1937, Blaðsíða 3

FIMTUDAGINN 23. DES. 1031.
ALÍ*f SUBKASI®
Madrld sveltur, en vdrn itenn*
ar er Jafn einbeitt o§ áður.
Fólkið er reiðubúið að þola allt: sult, sjúkdóma
og sjálfan dauðann, — aðeins ekki fasismann!
ÞANNIG LITA MÖRG HOS 1 MADRID OT 1 DAG.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
BITSTJÓRIi
F. R. VALDEMARSSON
AFOREIÐSLA':
ALÞYÐUHUSINO
(Inngar.fnu frá Hverfispötuj.
SÍIVIAR : 4900 — 4606.
4900: Afgreiðtia, auglýslngar.
4901: Ritstjórn (innlendar fréttir).
4902: Ritstjóri.
d03: Vilhj. S.Vilhjólmsson (heima)
4904: F. R. Valdemarsson (heima)
4905: Alpýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
ALÞfEnJPBEMTSMBUAM
Þinglokin.
—O—
INGINU er nú lokið og er
því rétt að gera sér grein
íyrir því, hvern árangnr það hef-
ir borið og hváð fram hefir foom-
ið sem sýnir stjðrnmálahorfuirn-
urnjar í landinu. Alþýðuiblaðið
mun síðar ským frá afgreiðsiu
einstakra1 mála og skulu þau því
ekki raikin hér.
liegar þingið kom saman var
allt í óvissui með stjórnarfarið
í landinu. Það var þegar vitáð, að
innan Fraansóknarflokks'nis voru
til menn, a. m. k. formaður
flokksins, ‘siem óskuðu eftir al-
gerðri stefnul>reyringu í stjórn-
miáluim landisins, óskuðu eftir því
að saimvinnia tækisit um stjórniar-
myndun milli Fraimsóknia'rflokks-
ius o.g Sjálfstæ-ðisflokfosins. —
Fyrrihluti þingsins fór að mestu
í átök intian Framsóknarflo'kksiinis
uan þáð hvort upp skyldi tekin
þessi stefna eða haldið áfram
saimvinnunni við Alþýðuflokkiinn.
Það kom 1 ljós, að mikill mieiri
hluti þinigmanna Fmim'sófonaT-
fiokksins óskaði ekki eftir s'aim-
vinmu við íháldið og formaðut
fiokksins varð í algeröum minni-
hluta með stefnu sína.
Störf þingsins hafa því í fiestum
atríðum byggst á þeim málefna-
samningi, sem stjórnaTflofofoarmr
gierðu sín á milli uim afgredðsiu
ntála á þessu þingi.
A1 þýðuflokkuirinn hafði bent á,
að stærstu verkefni þiingsins væru
vi'ðreisn sjávarútvegsins og þar
með aukning atviinnunnar og
ráðstafainir gegn hinni
vaxandi dýrtíð. Sú laUsn, sem
féfokst í þessum máliuim, verður
efoki talin fullnægjaindi, en á
mestu ríður, hvernig framikvæmld-
irnar verða og fraimhiáldið á
næsta þingi. Alþýðfufiokku'rínn
benti á það í þingbyrjun, að á
fjárlögum væri ekki gert ráð fyr-
ir neinu framlagi til viðrieálsnjájJ
sjávarútviegimum eða til hjálpar
bæja- og sveitafélögum.
Þetta þing hefir lagt friaím
meira fé til útgeröarirmar og létt
af henini meiri byrðuim heldur
en nokkuð annað þing. Saímþyfot
hafa verið lög um verðeftiriiit og
heimi'ld tí.1 að draga úr óhóflegri
verðhækkun með ákvöröuin há-
marksverðs á nauðsynlegum vör-
lum. MMlvægar ráðsta'fanir hafa
y;erið gerðar tiil þess að draga úr
fján’þörf bæjarfélaganna og ýnis-
ar .leiðréttíngar hafa verið gerð-
ar á lögunum um alþýðutrygging-
ar.
—o—■
En .saga þingsins er ekki nema
- iiálfsögð þó s>kýrt sé M sam-
þykttum þeini, sem gerðar hafa
verið á þinginu.
Þeir sem vi'ldu bandalag íhalds
og Framsókmar, náðu að vísu
ekki þeím tíilgangi, hvaið snertir
stjórnarsaimdnnuna, en þei'r hafa
saant eiíki veriið aðgerðaiausir. —
Þáð toom m. ai. greinfflega í Ijós
í ræðum fionnanns Sjáffstæðis-
fltokksins, Ólaffis Thoiis, við eld-
húsdagsuimræðuirnar. Hann játaði
þar, að hann og Jónais Jónsisioni
fonnáður Framsóknarfilokksinis
hefiðu gert með sér bandailag í
einui stærsta máli þingisáms og
hann vænti sér af þvi bamdaliagi.
Fraim till þessa tíma hefíir fhald-
ið gert sér vonir uim að taka
vðldin með aðstoð Bændafiokks-
ins; þær voniir brugðust fyrir fult
og alt í sumar við kosningaimar;
sfðan hefir ólafiur Thiors legið
knékrjúpandi fyrir fonmanni
FraTnsóknarflolkksms, og hann
hefir ekfoi farið í árangurslausa
bónorðsför.
í vor tókst fámennri kiíku' inn-
án FramisóknarflokfosinB meÖ aö-
stioÖ Landsbankaus aÖ béygja
FramsóknarfliOikkinn til þe&s að
halda hlífisskiidi yfir Kveldúlfs-
fíuikkinu enn í eitt ár. Síðan hefir
Kvéldúlfur tapað stórfé. Þessir
menn óttast að brátt muni foorna
að skuldadögunum. Þeir óttast þá
meðábyrgð, sem þeir hafa á sig,
tefoið vegna fjárgöæfra Kveid-
úlfs. Nú á ann á ný að gera til-
radn til að rétta við hið sfould-
Uga fyrirtæki og láta sjómeinn
og aðra útgerðanmenm b'orga
brúsann. Þetta er hin rétta slkýr-
ing á tilræði íhaldsins og J. J.
við s íldarverksmi ðjur rikiístiinss. Á>
bak við stendur Laindsbankinn,
Magnús Sigurðssion, Jón Ámaison,
Ólafur Thiors og J. J.
í þiessu ef tíl vill stærsta máli
þiingsins hefir J. J. tekiist að
heygja mestan hluta flofoksins
til fylgis við sig. AÖ vísu var
hœttulegaista ákvæðiö, um aö
verksmiðjurnar mættu í engu til-
Mli kaupa síld föstu veröi, tekið
út úr frumvarpiinu, en J. J. hótaði
því að Laindsbankinn sfoyildi taka
ráðin afi þinginu, ef það i’ildí
ekki láta að vilja hans.
1 þingfiofoim er þvi franitíö ís-
lenzkra stjómmála óráðin gáta.
Veröur hún mótuð af bandiaOiagi
hinnar spiilltu Kveldúifs- og
Landsbankaíklíku við hinn gamla
and,stæðing íhaldsins, J. J., sem
inú hefír gefist upp á þvi, að
berjast fyrir hugsjóinum sínuim
eða hefir gíleymt þeiim?
Eða bera þingmenn Fraimsófon-
arflokfosins gæfu til að ■stamdast
blíðmæli ihaldsiins og neita að
láta draga sig niður í það dýkí
fjárglæfra og spillingaT, sem for-
maður þeirra vill leiða þá út í?
Þessum spurningum er ósvaTað
ennþá. Þjóðin verður aið vera
völ á verði gegn þeim laiuinráð-
um, sem nú er verið að brugga
henni.
Jólabók Æskunnar
er nýkomin út, flytur m. a.
kvæöi eftir Margréti Jónsdóttur,
Land jólatrjánna, æfíntýri með
myndum, Hermannabörn, saga
frá Suöur-Jótlandi, eftír Gimnar
M. Magnúss, Óvinur, aaga úr
sænska sfoerjagarðinum, Aðal-
steinn Sigmundsaon þýddi.
Arbeiderbladiet í Oslo
birti nýlega eftirfarandi
lýsingu fréttaritara sína í
Madrid á ástandinu í
hinni umsetnu höfuðborg
Spánar:
Madrid er allt annað en aðlað-
andi fyrir ferðamenn í dag. En
hún er lærdómsríkt dæmi um
hinar samvizkulausu hemaðarað-
ferðir fasistanna. Það má segja
svo að öil borgin sé innan tak-
marka vígvallarins; þau hús eru
teljandi, sem ekki bera rneiri
eða minni merki stríðsina Götu-
vígi ern með stuttum millibilum
um alla borgina, drengimir Iieika
skotgrafastríð á götunum í hlé-
unum milli stórskotaliðsárásanna,
og fallbyssudrunurnar utan við
borgina heyrast allan liðlangan
daginn.
Hvern einasta dag fara manns-
líf forgörðum inni í miðri borg-
inni fyrir fallbyssukúlum fasist-
anna, en fólkið er hætt aö kippa
sér upp við það. Það segir aö-
eins, að þeim, sem fyrir kúlunum
hafa orðið, hefði verið nær að
sneiða fram hjá þeim götum, sem
reynslan hefir sýnt að eru í
mestri hættu fyrir stórskotahríð-
inni'. En hvern einasta dag er
Gran Via, aðalgata bæjarins, full
af fólki. Það getur ekki vanið
sig áf því að safiniast þar saiman.
Ömuriegast er þó að sjá fólkið
búa svo að segja augliti til aug-
litís við dauðann —J í húsum þar
sem ekkí er eftir ein einasta heil
rúða, svalirnar hafa verið skotn-
ar niður, og fallbyssukúlurnar
hafa rifið heil stykki úr hús-
veggjunum. Veikluleg böm og
mæður, sem ieru lítið annað en
skinin beinin, ganga út og inn
um dymar á þessum húsum, sem
hafa verið hieimkyinni þeirra í
mörg ár, og þótt þau séu nú að
hálfu leyti í rústum, eru þau treg
til þess að yfirgefa þau; enginn
veit, hvað við tekur.
Madridbúum þykir líka vænt
um bæinn sinn og vilja mjög
óígjaman fara burt úr honurn.
Þeir vita líka, að annars staðar
yrðu þeir upp á aðra komnir og
að öllum líkindum skoðaðir sem
eins konar sníkjudýr. Þá vilja
þeir heldur svelta heilu og hálfu
hungri og hprfast í augu við
dauðann heima í Madrid.
Ástandið í borginni er ægilegt.
Ég hefi síðan ég kom hingað haft
mörg tækifæri til þess að kynna
mér húsnæðisskilyrði fólksins.
Sænska hjálpamefndin hafði um
það leyti, sem ég kom, fengið
nokkuð áf matvæium, sem hún
úthlutaði í samráði við rauða
forioisisínn og yfirvöld borgarinn-
ar á meðal barnafliestu fjöl-
skyldnanna. Það vom aðallega
fjölskyldur, sem áður höfðu verið
í borgarhlutum, sem nú eru hálf-
eyðilagðir afi stórskotahríðinni,
o'ig komið ha'fði verið fyrir í rólegri
hverfum. Á tveimur dögum hieim-
isóttuim við um áttatíu fjötekyld-
ur, flestar með fleiri en fjórum
börnum. Það er mér hiein ráð-
gáta, hvernig þetta fólk fer yfir-
leitt að draga fram lífið. Það eru
engar ýkjur, að engin þessara
fjölskyldna átti svo mikið sem
einn matarbita til. Engin þeirra
vissi fyrir frnrn um komu okkar,
margar þeirra heimsóttum við á
venjulegum matmálstíma, ien á-
standið var alls staðar það sama.
Ein fjötekylda átti að vera
móðir með sex börn. En þegar
við komum, var eitt barnið ný-
lega dáið af næringarskorti.
Mánaðargamalt reifabarn lá á
dýnu með hálfbrostin augu —
vonandi hefir það líka dáið áður
en margir dagar liðu. Sjö til átta
ára gamall telpukrakki lá í rúm-
inu af íSlUiliti, óig örvæntingin skein
út úr stóru, dökku augunum
hennar. Þrír dnenghnokkar voru
á flakki i herberginu og réðust
af ógurlegri áfiergju á mjölpok.
ann, sem við komum með.
Alls staðar mátti sjá skinhorað-
ar konur, sem ráfuðu hvíldar-
laust um göturnar með markaðs-
pokana sína eða klútana, sem
þær eru vanar að bera innkaupin
í; þær eru svo að segja allan sál-
arhringinn á ferðinni til þess að
leita að einhvierju handa heim-
ilunum að borða. Á iiverri nóttu
koma matvælaflutningar tíl borg-
arinnar, en þeir nægja aldiei
nándar nærri til þess að seðja
hina mörgu munna..
Þegar maður kemur inn í mið-
bæinn leftir slíka göngu á milli
hungrandi heimila, og sér glað-
væra unglinga, bæði pilta og
stúlkur, O'g troðfull kaffihús, þar
sem menn diekka vemouth og
masa saman eins og áður, á mað-
ur bágt með að trúa, að þetta sé
sama borgin og sama fólkið. Sé
maður seint úti á kvöldin, má
alls staðar sjá ástfaingin kærustu-
pör leita athvarfs í skuggum
götuvígjanna fyrir forvitnum aug-
um fólksins. Og þegar komið er
limin í bíóin í Madrid og hlustaö
og horft á það líf og fjör, sem
þar er, myndi fliestum finnast það
ótrúlegt, að slíkt fólk ætti á
hverju augnabliki á hættu, að
sprengikúlum fasistanna byrjaði
að rigna yfir það.
Við útlendingarnir gleymum
því líka sjálfir furðu fljótt Frá
svölunum á húsinu, sem ég bý í,
blasir háskólahverfið við mér.
Stórskotahríðinni slotar ekíki svo
mikið sem eina klúkkustund allan
daginn, og öðru hvoru sér mað-
ur steinflísarnar fljúga upp í loft-
ið, þar sem sprengikúlan hefir
fallið. Stöku siinnum bregður fyrir
bjarma yfir miðbænum — það
em fallbyssukúlur, sem springa
á símastöðinni. Á síðastliðnu ári
hafa ekki aðeinis hundruð heldur
þúsundir sprengikúlna hæft þessa
glæsilegu byggkigu, en hún gnæf-
ír þó enn yfir bæinn, og síma-
miðstöðiin er í fullum gangi niðri
í kjallaranum. Allir sjá, hve til-
gangslausar slikar eyðileggingar-
tilraunir eru. Eftir nokkra daga
er maður orðinn forlagatrúarmað-
ur eins og Madridbúar sjálfir og
jafnkaldur fyrir fallbyssukúlun-
um eins og þeir.
En nú bætist vetrarkuldinn við
alla aðra vosbúð. Mér heflrsjálf-
um aldrei verið eins kalt heima
í Noregi og þessa tvo síðustu
daga í CMadrid, og ég veit sann-
ast að segja ekki, hvernig fólk-
ið fér að halda á sér hifiaí í sund-
urskotnnm húsum með rúðulaus-
um gluggum, ga'.opnum fyrir snjó
og vindi. Samt sem áður fullyrða
Madridbúar, að þeir séu betur
búnir undtr þennan vetur en
þann síðastliðna. Þeir segja, að
fólkið hafi meira af hlýjum fðt-
um, skipulagið sé betra og ag-
inn meiri á meðal borgarbúanna.
Broddborgararnir og fasistarnir
hafa fyrir löngu hypjað sig á
brott, og eftir em aðieins vinnandi
menn og konur, vön við skort
og hert af þjáningum borgara-
styrjaldarinnar. Mannslíf fara
forgörðum hvern einasta dag fyr-
ir stórskotahríð og loftárásum
fasistanna; en þeir, sem eftir lifa,
halda vörninni áfram með þeim
einheitta ásetningi, að halda
Madrid, hvað sem það kostar, og
Láta fasismanum blæða til ólífis
úti fyrir borgarhliðum hennar.
Skrlfs.ofa Mæðrastyrksmefndar,
Þingholtsstræti 18, er opin dag-
lega kl. 2—6, og aúk þess 'i\
m/á'nuidögum og fimtudöguim kl.
6—8 síðdegis.
Gucaþjónusta
verður í Mýrarhúsaskóla á Sei-
tjannarnesi á jólatíiag kl. 2. Ragn-
ar Benediktsson stud. theo.l. pré-
dikar.
Siumarllði Giuðmundsson
Barðastrandapóisituir varð sjö-
ugur 22. þ. m. Hann hefír unn
40 ára skeið verið póstuir á leið-
inni miilli Krófcsfjarðáirniess og
Bildudalis og lient þar oft í mikl-
um þnekraUnum — einkum með-
an ár voru óbrúaðar á jiessari
ldð. Sumarliði er vel em og
gegrmr ennþó starfi sínu. (FO.).
„Kronprins 01av“,
hið nýja skip Sameinaða, fór
í fyrstu ferð sína á mánud. með
um 100 gesti. Við toomuna til
Oslo fór ólafur koniungseifni út í
s'kipið. Madaen verzlunarnáðiherr'ri
fluttí ræðu fyrir minni Dan-
merkur. Skipið hefir rúm fyrir
5300 farþega og fer milli O&lo og
Ka'upmainnahafniar á 16 klst. —
Alt farþegarúm er fyrir fxiaim
pantað næstu vikur. (NRP.—FB.)
J Jólaborðdreglar
Jólamunndúkar
Jólaumbúðapappír
Jölaumbúðagarn
Jólapappadiskar
Jólamerkimiðar
Jólapokaarkir
Jólakort
með umslögum.
Mar fjölbreitt úrval.
Rltfangadetld
Verzlunin Bjðrn Kristjánsson.
Jðlagjafír fyrir bornin
Talningaspjöld
Kúlumyndir
Myndaleir Litakassar
ABC
Myndabækur Litabækur
Ludo
Ritfangadeild
Verzlnnin Bjðrn Kristjánsson.