Alþýðublaðið - 16.03.1927, Blaðsíða 2
ALÞ. ÝÐUBLAÐIÐ
2
]ALÞÝÐUBLAÐIÐ
< kemur út á hverjum virkum degi.
1 Afgreiðsla í Alpýðuhúsinu við
< Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd.
! til kl. 7 síðd.
ISkrifstofa á sama stað opin kl.
9V3—10Va árd. og kl. 8—9 síðd.
Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294
< (skrifstofan).
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
hver mm. eindálka.
Prent smiðja: Alpýðuprentsmiðjan
(í sama húsi, sömu símar).
Kaupgjald verkakvemia
Árlega farast tugir, jafnvel
hundruð sjómanna á bezta aldri
við íslandsstrendur. Systur, mæð-
ur og eiginkonur þessara manna
missa fyrfrvinnu sína.
Hvað verður um pær?
Margar peirra leita til útgerð-
armannanna um atvinnu, fara í
fiskvinnu, — reyna þannig að
foalda uppi heimilum sínum.
Hyer eru þá kjörin, sem út-
gerðarmenn bjóða þessum kon-
um og öðrum, er þessa atvinnu
stunda? —
í fyrra vetur lánaðist verkakon-
um eftir mjög harðsnúna mót-
spyrnu atvinnurekenda að ná
samningum um 80 aura kaup um
klukkustund í dagvinnu. Svo
mögnuð var mótspyrna atvinnu-
rekenda, að það kostaði alt að
hálísmánaðar verkfalli að ná
samningi þessurn, og var þó sam-
ið um 10 aurum lægra kaup um
tímann en verið hafði árið áður.
I haust, er leið, var svo útrunn-
inn samningstíminn. Gripu þá út-
gerðarmenn óðara tækifærið og
lækkuðu kaupið niður í 60, 55
eða 50 aura um tímann. Hver út-
gerðarmaður setti það kaup, sem
lund hans bauð honum, á sinni
stöð, samdi við stúlkurnar hverja
fyrir sig eða borgaði umtalslaust
það, sem honum sýndist.
Mega verkakonur af þessu sjá,
hver kjör útgerðarmenn myndu
bjóða þeim, ef þeir væru jafnan
látnir einráðir um kaupið, ef eng-
inn íélagsskapur væri ti', er gætti
hagi.muna verkakvenna sérstak-
lega.
AUan þennan tíma hefir staðið
í sífeldu sámningaþófi milli
stjórnar verkakvennafélagsins og
stjórnar „Félags ís'enzkra botn-
vörpuskipaeigenda". Nú er sýnt,
að þóf þetta verður með öllu
árangurslaust
Meðan ekki var vonlaust með
öllu um, að samningax kynnu að
nást á friðsamlegan hátt, hlífð-
ist stjörn verkakvcnnafélagsins
við að ganga ti! hins ítrasta og
stöðva vinnu.
Orslitatilþoð útgerðarmanna var
65 aura kaup um klukkustund.
Þegar verkakvennafélagið vildi
ekki möglunarlaust og í auðmýkt
taka þessu tilboði, ákváðu þeir að
greiða að eins 60 aura um klukku-
stund.
Þessi kjör telja útgerðarmenn
að sæmi verkakonum, konum, sem
margar hverjar hafa mist fyrir-
vinnu sína í þjónustu þeirra.
Rétt er að athugá hlutföllin
milli þessa kaups og þess, sem
verið hefir undanfarin ár.
Árið 1925 var kaupið kr. 0,90
um klukkustund, árið 1926 kr. 0,80
um klst. og nú kr. 0,60 um klst.
Kaupið hefir þannig lækkað úr
90 niður í 60 aura eða um full-
an þriðjung á 2 árum. Kaup karl-
manna hefir á sama tíma lækkað
úr 140 niður í 120 aura eða um
h. u. b. 14o/o.
Samanburður á kaupi karla og
kvenna þrjú síðustu ár lítur þann-
ig út: Ár 1925 var kaup karla
kr. 1,40 um tímann, en kvenna
90 aurar eða um s/4 hlutar karl-
mannakaupsins. Árið 1926 var
kaup karla óbreytt, en kaup
kvenna lækkaði niður í 80 aura
eða fjóra sjöundu hluta. Nú er
kaup karla kr. 1,20, en kaup
kvenna vilja atvinnureke.ndur á-
kveða 60 aura eða að eins helm-
ing karlmannakaupsins.
Hvergi á landinu er kaup
verkakvenna mér vitanlega lægra
en 65 aurar, og víðast hvar mun
það vera um tveir þriðju hlutar
karlmannakaups á sama stað.
Hvað segja verkakonur um
þetta ?
Spurull.
Meðri deíld.
Þar var stýfingarfrumvarpið
fyrst til frh. 1. umr. I því er,
eins og í fyrra, gert ráð fyrir
gengisleitamefnd, er bundin sé
þagnarskyldu. . Sé hún samansett
af 5 mönnum á þann máta, að
fjármálaráðherra skipar einn,
bankarnir hafa ráð sinn á hvor-
um manni, stjórn Félags ísl. botn-
vörpuskipaeigenda tilnefnir einn
og stjórn Sambands isl. samvinnu-
félaga þann fimta. Héðinn Valdi-
marsson benti á, að hverju slík
samsetning stefndi. Nú hefir Jón
Þorláksson játað, að hann hafi
reynt að draga úr hækkun krón-
unnar. Þess vegna væri því alls
ekki traystandi, að hann veldi
ekki manninn í sama tilgangi. ís-
landsbanki hefir reyní að halda
krónunni í óeðlilega lágu gengi.
Þá er fulltrúi stórútgerðarinnar,
fiskútflytjenda. Hví eiga þeir að
eiga mann í þeirri nefnd, en ekkí
verkalýðurinn eða Alþýðusam-
band Islands né heldur innflutn-
ingíkaupmenn? Mikill meiri hluti
þjóðarinnar vill ekki, að krónan
lækki. Hitt réði af líkindum, hver
útkoman yrði, ef nefnd, sem
þannig er sett saman, ssm nú
•var lýst, yrði fengið fullkomið
.vald til gengisskráningar. Tr. Þ.
hafði ymprað á því til vara, ef
frv. félli, að bæta sérstökum lán-
takendum upp það, sem þeir tapi
á hækkun krónunnar. (Ræktunar-
sjóðslán og e. t. v. einhvsr fleiri.)
Héðinn kvað rangt að veita slík-
ar handahófsuppbætur. Sérstakir
lántakendur ættu ekki frekar
kröfu til þeirra en aðrir, lántak-
endur úr Ræktunarsjóðnum ekki
fremur en þeir, sem fengið hefðu
lán t. d. hjá einstökum mönnum.
Kvaðst hann verða á móti gengis-
frv. þeirra Tr. Þ. við síðari um-
ræðurnar, en yrði fyrir kurteisi
sakir með því, að það fengi að
fara til 2. umr. Það var sami
formálinn og Tr. Þ. hafði áður
haft þegar hann greiddi stjórnar-
skrárfrv. H. V. atkv. til 2. umr.
Frv. var vísað til 2. umr. með 20
atkv. gegn 6 og til fjárhagsn.
Sveitarstjórnarlagafrv. var vísað
til 3. umr. — Frv. um breytingu
á fiskimatslögunum var nokkuð
rætt (2. umr.), en umræðunni síð-
an frestað að ósk atv.m.ráðherr-
ans. Var orsökin br.-till. frá P.
Ott. I stað þess að hafa einn
landsyfixmatsmann, eins og frv.
fer fram á, vill hann, að yfir-
matsmennirnir komi saroan á fund
einu sinni á ári til að ræða um
endurbætur og samræmingu á
matinu og að ákveðið sé í lög-
unum, að þeir færi við og við
til Miðjarðarhafslandanna [útveg-
un nýrra markaða nefnir hann
ekki], til þess að kynna sér kröf-
ur neytendanna um verkun og
meðferð fiskjarins. Deildu þeir
Pétur og Ól. Th. um, hvor leiðin
væri betri, Péturs eða frv. Vitn-
aði Pétur m. a. til Kristjáns
Bergssonar, forseta Fiskifélagsins,
sem væri á sínu máli, en Ól. Th.
til sjálfs sín, formanns Félags ísl.
botnvörpuskipaeigenda, og var
auðheyrt, að með þeim saman-
burði þóttist hann skáka Pétri
með Kr. B. á borðinu.
Fátækralögin.
Það frv. kom þá til 3. umr.,
og átti hún að halda áfram í
dag. Héðinn Valdimarsson flytur
merkilega breytingartillögu við
frv., víðtæka réttarbót bæði fyrir
gjaldendur og styrkþega, þá, að
ríkíð uerdi alt sameiginlegt fram-
fœrslufélag. Hver sá, er hefir ís-
lenzkan ríkisborgararétt, hafi
framfærslurétt I dvalarsveit sinni,
eða í þeirri sveit, er hann kýs
sér að dvelja í, ef hann er send-
ur hingað heim frá öðru landi til
framfærslu. Á þenna hátt falla
m. a. íáíækraflutningar niður af
sjálfu sér. Þá eru ákvæði um,
hversu jafna skuli fátækragjöldin
(eða útsvörin í því skyni) á
landinu, ,svo að sú tilviljun, í
hvaða hreppi gjaldandi á heima,
ráði ekki fátækraskatti hans. 1 lok
hvers reikningsárs eða eigi sið-
ar en 1. íebrúar næsta ár sendi
hver sveitarstjórn stjórnarráðinu
.yfirlit yfir framfærslukostnað í
þeirri sveit á árinu, sannað með
hægum skilríkjum. Síðan lætur
stjórnarráðið reikna út hlutfallið
á milli fátækraútgjalda, er orðið
Jiafa í hverjum hreppi um sig, og
gjaldþols hreppsbúa, og sé gjald-
þo’ið fundið með því að fara að
hálíu leyti eftir samanlögðu skatt-
mati fasteigna í hreppnum í hlut-
falli við skattmat allra fasteigna
á landinu, en að hálfu leyti eftir
samanlagðri fjárhæð skuldlausra
eigna og tekna af eign og at-
vinnu í sveitinni í hlutfalli við
tilsvarandi fjárhæðir á öllu land-
inu samanlagðar. Síðan sé gjalda-
mismunurinn jaínaður þannig, að
þeir hreppar, sem greitt hafa
meira en þeim bar hlutfallslega
eftir efnum og ástæðum, fái mis-
muninn endurgreiddan, en þeim,
sem greitt hafa minna en þeim
bar eftir sömu reglu, sé gert að
greiða mismuninn. Skal þeim inn-
heimtum og endurgreiðslum fyrfr
liðið ár lokið fyrir byrjun næsta
júlímánaðar. Benti Héðinn á þá
staðreynd, að-sumir hreppar hafa
orðið mjög illa úti vegna fátækra-
gjalda, en aðrir sloppið léttilega,
án þess að stjórnum hreppanna
væri sá munur að kenna eða
þakka. — Á þenna hátt myndu
fátækralögin styttast að miklum
mun og verða greiðari í notkun.
"• Tillögur þær, er Héðinn fluttl
við 2. umr. þessa frv. til þess
að heimta rétt styrkþega þeim.
til handa, voru birtar hér í blað-
inu 3. og 5. þ. m. Tillögur hans
um, að eigi megi skilja hjón sam-
visturn, þó að ■' styrkþegar séu,
nema með leyfi þeirra sjálfra, né
taka börn frá foreldrum án sam-
þykkis foreldranná, nema þau fari
illa með börnin eða heimili þeirra
geti talist siðspillandi fyrir þau,.
eiga eftir að koma til atkvæða-
Héðinn gat þess í gær, að þó að
börn geti átt gott á vandalausu
heimili, sem sveitarstjórn kemur
þeim fyrir á, þá er það tiltölulega
sjaldan, að þau njóti þar slíkrar
ástúðar sem börn gera hjá góÖ-
um foreldrum. — Einnig flytur
Héðinn nú breytingartill. um, að
styrkur veittur sextugum manni,
eða vegna ómegðar þeim karl-
manni, er á f jögur eða fleiri heim-
ilisföst börn, eða konu, er hef-
ir tvö eða ileiri börn heimilis-
föst, eða vegna slysa éða heilsu-
leysis styrkþega sjálfs, er sann-
ar með vottorði læknis, að hann
hafi af þeim sökum verið ófær
til vinnu í þrjá mánuði í senn eða
Ifengur, skuli ekld ta'inn sveitar-
styrkur. Þ. e. styrkþegi haldi rétt-
indum sínum, en ef styrkurinn
er ekki geíinn eftir, telst hann
að eins vera lán. — Svéitarstjórn
skuii jalnan heimilt að gefa upp
þeginn sveitarstyrk hvenær sem
er í stað þess, að í frv. stjórn-
arinnar er heimildin bundin því
skryrði, að maðurinn ha'i ekki
íengið styrk á tveimur siðustu ár-
unum áður. Benti H. V. á, að það
yrði hvatning manni, sem geíin
væri upp sveitarskuld, að reyna
á e'tir að komast hjá að þurfa
sveitarstyrks á ný. — Þá leggur
Héðinn til, að það ákvæði falli úr
lögunum, að tekin sé æfiferils-
skýrsla af mcnnum, sem styrkur
er veittur. Er það óþarft ákvæði.
'en þeim til leiðinda. — Loks legg-
ur H. V. til, að felt verði úr