Helgarpósturinn - 09.01.1981, Blaðsíða 8

L-helgar—
pósturinn—
Utgefandi: Blaðaútgáfan Vitaðsgjafi.
sem er dótturf yrirtæki Alþýðu-
blaðsins, en með sjálfstæða stjórn.
Framkvæmdastjóri: Jóhannes Guð-
mundsson.
Ritstjórar: Arni Þórarinsson, Björn
Vignir Sigurpálsson.
Biaðamenn: Guðjón Arngrimsson,
Guðlaugur Bergmundsson, Guðmund-
ur Arni Stefánsson og Þorgrimur
Gestsson.
utlit: Kristinn G. Harðarson.
Ljósmyndir: Jim Smart.
Auglýsinga- og sölustjóri: Höskuldur
Dungal.
Auglýsingar: Þóra Hafsteinsdóttir.
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdóttir.
Dreifingarstjóri: Sigurður Steinars-
son.
Ritstjórn og auglýsingar eru að
Siðumúla 11, Reykjavik. Simi 81866.
Afgreiðsla að Hverfisgötu 8—10. Sim-
ar: 81866, 81741, 14900 og 14906.
Prentun: Blaðaprent hf.
Askrift (með Alþýðublaðinu) er nýkr.
70,00 (gkr. 7000) á mánuði. Verð í
lausasölu er nýkr. 6,00 (600) eintakið.
Fjölmiðlar
i kreppu
Það er óhætt að segja að það
séu miklar sviptingar i blaða-
heiminum um þessar mundir.
Uppsögn annars ritstjóra Visis
liefur þótt tiðindum sæta og hún
kemurá samatimaog töluverðar
umræður hafa verið um erfiðan
fjarhag isiensku blaðanna, aiira
nema Morgunblaðsins.
Þvi hefur verið haldið
fram, að islenskur blaðamark-
aður væri löngu ofmettaður og
þyldi ekki allan þennan fjölda
dagblaða eins og rakið er i
Innlendri yfirsýn hér i blaðinu.
Uöngum hafa þau blöð sem teljast
hrein flokksblöð átt crfiðast
uppdráttar. Hins vegar eru minni
likur á að þau blöð verði lögð
niður en hin sem rekin eru að
mestu á viðskiptalegum grund-
velli. Kngu að siður má sýna fram
á, að á þeim blöðum sé ekki endi-
lega horft á gæði þeirra sem fjöl-
miðla heldur séu þetta miklu
fremur valdastofnanir — tæki til
áhrifa i Sjálfstæðisflokknum.
Undir slikum kringumstæðum
á fagleg blaðamennska oft erfitt
uppdráttar. ólafur Ragnarsson,
fyrrum ritstjóri Visis, telur lika i
Yfirheyrslu Helgarpóstsins i dag
•að sú áhersla sem hann lagði á
sjálfstæði ritstjórnar sé undirrót
uppsagnar hans. Ilann segir um
ágreining þann sem sagður er
hafa verið uppi milli hans og út-
gáfustjórnar Visis: ,,Ég hef stað-
ið fast á viðhorfum minum i
sambandi við starfsvið og stöðu
ritstjórnarinnar. Af minni hálfu
hefur ekki veriö um persónulegan
ágreining við einn eða neinn að
ræða.”
Kannski er það sjálfsblekking
hjá Ólafi að halda að hann komist
upp mcð slík viðhorf. Eða þvi
heldur amk. Þröstur Haraldsson
fram i fjölmiðlunarpistli hér i
blaðinu í dag, þar sem hann segir
að blaðamaður sem vilji vera
langlifur á sinum vinnustað.
Fostudagur 9. janúar 1981 hcal/jarnnczfl irinn
komist fljótlega að þvi aö hann
veröi að falla inn i ákveðinn
ramma og geti ekki skrifað hvað>
sem er, hvernig sem er. „Þessir
rammar geta átt sér pólitiskar og
efnahagslegar forsendur —
beggja blands er algengast”,
segir Þröstur en bætir þvi jafn-
framt við að margir blaðamenn
telji sér trú um aö blöð þeirra
stundi eitthvaö sem heitir „hlut-
laus fréttamennska” og aö þeir
búi við óskcrt tjáningarfrelsi.
„En meðan blaðamcnn eru upp-
fulliraf sjálfsblekkingu, og meira
og minnæóraunhæfir draumar um
völd og áhrif koma i veg fyrir aö
blaðamenn setji sér fagleg mark-
mið veröur hlegiö að okkur um
aldur og ævi,” bætir hann við.
Óskert tjáningarfrelsi hlýtur
engu að siður að vera takmark
islenskra biaöamanna. Slikt tak-
mark er ekki „óraunhæfur
draumur”, heldur lifsnauðsyn
fjölmiðlun sem á að standa undir
nafni. Skilyrði óskerts tjáningar-
frelsis i islenskri fjölmiölun setja
svip sinn á Helgarpóstinn i dag. t
viðtalinu við Ólaf Ragnarsson
kemur glögglega fram hversu
nauðsynlegt það er að tryggja rit-
stjórnum sjálfstæði frá ásælni
valdagirugra f járaflamanna,
sem telja sig með hlutabréfum
geta keypt sér opna leið inn i
fjölmiðlunina. t Innlendri yfirsýn
kemur einnig glögglega i ljós hve
veik staða islensku blaöanna er
fjarhagslega, — hversu mikið þau
ciga undir þvi að styggja ekki
umhverfi sitt, fjársterka aug-
lýsendur og áhrifamenn i
stjórnmálum og viðskiptalifi, og
ekki sist, hversu mikið þau eiga
undir þvi að rikisvaldið skapi
þeim lifvænlegri vaxtarskilyrði
en nú eru fyrir hendi.
í þessu efni reynir sannarlega á
samstöðu þeirra sem við f jölmiöi-
ana starfa, en á slika samstöðu
hefur verulega skort. Um þaö
höfum við nýleg dæmi. Sterk
staða islensku blaðanna er mikil-
vægari fyrir þjóðina er flesta
grunar. Gömul og ný dæmi úr
sögunni staðfesta að það er ekki
„sjálfsblekking”.
Stórmál frá liðnu ári
Aramót eru gjarnan sá timi er
menn lita til baka og skoða hvað
helst hefur gerst á þessu þrjú-
hundruösextiuogfimm daga
timabili sem liðið er frá siðustu
endurskoðun.
Og skrifari Eyjapósts er engin
undantekning frá þessari reglu.
Hann grandskoðar þetta allt
(einkum og sérilagi þó svunturn-
ar i tékkheftinu sinu og það er
langt frá þvi að vera skemmtileg
skoðun) og dregur svo sinar
ályktanir.
En að tékkheftinuslepptu þykir
skrifaranum eitt mál skera sig úr
öðrum sem fréttnæm hafa orðið á
árinu sem var að liða, Og það
er málið mikla um manninn sem
rekinn var úr landi fyrir þær
sakir meðal annars að eiga ekki
passa og sömuleiðis að neita að
taka viö fræðslu i þvi athæfi að
drepa samferðafólk sitt.
Atburðir sem þessir eru fátiðir
hér á landi, að þurfa að visa
mönnum burt héðan, hefur þó að
visu komið fyrir að gripa hefur
þurft til sliks, og hefur þá i flest-
um tilvikum verið um að ræða
diplómata erlendra rikja sem
staðnir hafa verið að þvi óguðlega
athæfi að keyra niður konur og
börn á gangbrautum höfuðborg-
arinnar, grunaðir um ölvun að
sögn.
Ekki mun þó dómsmálaráð-
herra fá slik mál til meðferðar,
heldur er farið með þau á
diplómska visu og viðkomandi
visað heim til föðurhúsanna, þar
sem hann getur fengið tilsögn i
þvi hvernig best er aö koma kon-
um og börnum fyrir kattarnef án
þess að nota til þess diplómata-
bifreið.
Raunar man skrifari Eyjapósts
ekki eftir öðrum tilvikum slikum
að mönnum hafi verið visað úr
landi en rússneska stráknum sem
Ólafur Friðriksson aumkaði sig
yfir hér um árið og svo Frans-
manninum sögufræga sem allt
ætlaði að gera vitlaust nú á jóla-
föstunni.
Háalvarlegt var það raunar, að
maðurinn skyldi koma vega-
bréfslaus inn i landið. (En
hvernig er það annars, er ekki
búið að afnema vegabréfsskyldu
milli Frans og Islands? Alla vega
fór skrifari Eyjapósts passalaus
til Frakklands fyrir ekki alllöngu,
lifði þar i vellystingum pragtug-
lega og var ekki visað úr landi.)
Þó var þetta nú ekkert með
passleysið hjá manninum, þegar i
ljós kom hvern mann hann hafði
að geyma innst inni. Þá fyrst
kastaði tólfunum og útilokað að
hýsa mann af sliku sauöahúsi hjá
afkomendum Sturlunga. Það kom
sumsé i ljós, aö maðurinn var
gersamlega afhuga þvi að vilja
læra aö drepa annað fólk sér til
lifsviðurværis. Þá var ekki nema
von að tsiendingum blöskraði
enda hefur sjónvarpið dyggilega
gengið fram i þvi að kenna mönn-
um þessa sérstæðu atvinnugrein
með mörgum dásamlegum þátt-
um sem hér verða ekki til tindir.
Dómsmálaráðherra var þvi
nauðugur einn kostur að ganga á
fund þess aðkomna og tilkynna
honum að þvi miður yrði hann að
hverfa ú r landi. Hefði hann verið
dópsali eða fjárglæframaður á
flótta frá Sinu heimalandi, hefði
að sjálfsögðu verið ööru máli að
gegna (enda höfum við fulla þörf
fyrir starfsorku slikra manna) en
þvi miður vanhagaöi tsland ekki
um menn sem ekki vildu slagta
fólki, það væru einmitt svoleiðis
menn sem okkur bráðlægi á að fá
inn i landið eins og viðhorfið væri
um þessar mundir i stjórnmál-
um og efnahagsmálum.
Auðvitað stóð þjóðin einhuga að
baki þessum aðgerðum dóms-
málaráðherra og fékk hann fjöld-
ann allan af traustsyfirlýsingum
frá landsmönnum. Var þar á
meðal yfirlýsing frá nemendum
Stýrimannaskólans, en þar munu
vera tveir lærifeður með sjóliðs-
foringjamenntun sem auðvitað
bera gott skynbragö á þann voða
er getur fylgt þvi ef menn ekki
vilja kála öðrum eftir fyrirskip-
unum stjórnvalda. Þá komu
einnig tveir galvaskir ungir menn
úr fjölbrautarskóla Breiöholts
með nokkur hundruð undirskriftir
til stuðnings ráöherra. Ef ekki
ibúar Breiðholts skilja þau
vandamál sem upp geta komið
þegar menn ekki vilja lemja hver
a öðrum hverjir skyldu þá fatta
það?
Þá má ekki gleyma þætti út-
gerðarmanna islenskra sem voru
að sjálfsögðu fljótir að sjá hver vá
væri fyrir dyrum ef þessum vand-
ræðamanni yrði heimiluð land-
vist. Hann væri vis með að fara til
sjós og gæti siðan farið að standa
upp i hárinu á Kristjáni Ragnars-
syni.
Enginn hefur þó minnst á þá
ástæöu sem skrifari Eyjapósts
þykir einna haldbærust til aö visa
Fransaranum úr landi. Fram
hefur komið að hann er iðnaðan
maður (eða að minnsta kosti
fúskari), hefur dundað við við-
gerðir á gluggum og öðru sliku.
Það sem einna alvarlegast er i
þvi máli, að dómi Eyjapósts, er
að hann var fenginn til að vinna
verk i höfuðborginni og mætti þar
á tilsettum tima, og það sem al-
varlegra er, hann lauk verkinu
lika á tilsettum tima. Þarna þykir
skrifara komin gróf árás á rétt is-
lenskra iðnaðarmanna og þá að-
stöðu sem þeir hafa árum saman
unnið sig upp i, að halda mönnum
volgum vikum og mánuðum
saman með loforðum og fyrir-
heitum um mætingu til vinnu og
sömuleiðis með rétt þeirra til að
ljúka verkinu á þeim tima sem
þeim hentar.
Þessi framkoma Fransmanns-
ins finnst skrifara gróf atlaga að
rétti islenskra iðnaðarmanna og
full ástæða til. að landssamtök
þeirra hefðu látið frá sér fara
yfirlýsingu til stuðnings ráðherra
um að vJsa manninum þegari stað
úr landi. Þá stangast viðhorf
Frakkans (sem ekki vill drepa
menn) algerlega á viö sjónarmið
iðnaðarmanna sem eru i þvi að
drepa hvern annan niður i formi
tilboða, undirboða og yfirboða.
Þvi ber að fagna þvi að ráð-
herra skuli hafa bein i nefi sinu til
að visa frá slikum óþurftargeml-
ingum, á sama hátt og við hljót-
um að fagnaþvi að á sinum tima
var héðan vísað stórhættulegum
útsendara bolsévismans i liki
rússnesks stráks sem áreiðanlega
hefur verið á snærum heims-
kommúnismans hingaö sendur til
höfuðs islensku lýðræði.
Nær væri að fá hingað Frans-
menn úr hernum, menn sem bæði
kunna og vilja lemja frá sér og
væri það vel athugandi fyrir
dómsmálaráðherra að reyna að
heyja sér nokkra slika til full-
tingis fyrir landsfundinn i vor.
Skyldi Geir þá voga sér að fara að
rifa kjaft?
HÁKARL
Albert og völvan
Garún, Garún
Djákna Alþýðubandalagsins,
Ólafi Grimssyni, gengur bölvan-
lega núá siðustu dögum, að halda
Garúnu nokkurri á dróg þing-
flokks sins, þar sem hann fer á
þeysireið með nýjar efnahágs-
ráðstafanir yfir forystumenn
launþegasamtaka og stjórnar-
andstöðuna.
Primadonnan, Guðrún Helga-
dóttir, stóðst ekki freistinguna
þegar spyrlar fjölmiðla beindu að
henni kastljósi sinu og minntu
hana á einstök ummæli i þeim
óstöðvandi fossi af yfirlýsingum,
sem jafnan frá henni koma.
Eyrun tolldu tæpast á samherj-
um Guörúnar i þingflokk Alla-
balla, þegar þeir heyröu yfirlýs-
ingar hennar um andstöðu við
efnahagslögin. Hún hafði tekið
þátt i þingflokksfundi hinn 30.
desember og átti þar sinn þátt i
þvl að móta kröfur og afstöðu
þingflokksins til efnahagslaganna
og enginn hafði fundið minnstu
merki þess, að hún ætlaði sér aö
snúast gegn rikisstjórninni i þvi
máli. Hún hafði að visu verið i
hinu versta skapi vegna Gerva-
soni-málsins og hafði ekki róast
viö yfirlýsingar, sem gengu efnis-
lega á þann veg, aö liöhlaupinn
Friðjón myndi láta það afskipta-
laust, þótt liöhiaupinn Petrekur
sneri aftur hingaö til lands, þegar
hann hefði fengið einhvers konar
persónuskilriki i Danaveldi, sem
allar likur séu á, að hann fái.
Andstæðingum Guðrúnar í
stjórnmálum kom þetta hins
vegar ekki aö óvart. Hún hefur
orð á sér fyrir ódrengilegar bar-
áttuaöferöir og að svifast einskis
þegar f æri gefst á þvi aö sýna sig i
sviðsljósinu.
Albert sparkar frá
rnarki
Gunnari Thoroddsen bárust
tiðindin um andstöðu Guörúnár
skömmu áður en hann skyidi
flytja þjóðinni ávarp sitt á
gamlársdag. Gunnar tók þeim
með róscmi. Hann gerði boð fyrir
aðra primadonnu, Albert knatt-
spyrnukappa og fékk honum til
lestrar þau, gögn, sem fylgja
skyldu fyrirhuguðum ráðstöf-
unum. Ekki beiddist Gunnar
stuönings. Hann er klókari en svo
og þekkir nú inn á hégómaskap
Alberts. Albert hefur um alllanga
hriö veriö að reyna aö skapa sér
sérstöðu I islenskum stjórn-
málum án þess aö hann hafi
fundið hinn hreina tón. Gunnar
vissi að Albert myndi aldrei taka
við skoðun meirihluta þingflokks
Sjálfstæöisflokksins á efnahags-
lögunum. Yrði þingflokkurinn á
móti lögunum, sem reyndar var
öruggt, þá yrði Albert með þeim.
Ef svo óliklega vildi til, að þing-
flokkurinn styddi lögin, þá yrði
Albert á móti þeim.
En með þvi að sýna Albert þann
trúnaö klukkutima, áður en ráð-
stafanirnar uröu opinberar að fá
honum gögnin, þá myndi Albert
launa þann virðingarvott á þann
hátt, sem dygöi til þess að lög-
unum væri tryggöur þingmeiri-
hluti.
Viðbrögð stjórnarand-
stöðunnar
Fyrstu viöbrögð stjórnarand-
stöðunnar gegn efnahagslögunum
misstu marks. Máliö snýst alls
ekki um það hvort Guðrún og A1
bert greiða atkvæði meö eða á
móti eða sitja hjá i Neðri-deild.
Þaö kemur allt i ljós og lögin eru
formlega gild, þangað til Alþingi
neitar að fallast á þau eða þingi
lýkur i vor.
Kjarni málsins er hins vegar
sá, hvort yfirleitt sé réttlætanlegt
að beita útgáfu bráöabirgðalaga
meðan þingmenn eru i jólaleyfi.
Vissulega hefur þaö oft verið
gert, en þaö er kominn timi til að
sliku ljúki. Þingmennirnir eru
flestir staddir i Reykjavik um
þessar mundir og þar hafa
undanfama daga verið haldnir
margir svo til fullskipaðir þing-
flokksfundir, þótt að visu hafi
vantað sólbrúnan skiöamann á
fundi Framsóknarþingmanna.
En þaö sýnir best álit rikis-
stjörnarleiðtoga síðustu ára á
ráösnilli samþingsmanna sinna,
að ekki hefur þótt taka þvi að
setja meiri háttar löggjöf um
efnahagsmál, nema senda þing-
menn I fri og gefa lögin út I formi
bráðabirgðalaga. Næst á að
senda þingiö heim fyrir páska til
þess aðhægt sé að setja ný bráða-
birgðalög áöur en næsta holskefla
riður yfir i efnahagsmálum.
Heimildin til útgáfu bráöabirgöa-
laga var upphaflega sett i
stjórnarskrána, þegar Alþingi
kom stutt og sjaldan til þingfunda
og ferðalög milli landshluta voru
miklum erfiðleikum bundin. Þá
var heldur ekki simi eða önnur
tæki til tafarlausra tjáskipta
manna á milli.
Ef á annað borð þingmönnum
er treystandi fyrir löggjafar-
starfi, þá átti auðvitað aö kalla þá
til reglulegra þingfunda milli
jóla- og nýárs og algreiða efna-
hagslögin þar með tilskildum
hætti.
Misnotkun bráðabirgðalaga
verður að ljúka. Slik lög eiga að
vera neyðarúrræði, sem einungis
sé beitt i styrjöld eða eftir stór-
kostlegarnáttúruhamfarir, þegar
þingiö er lamað. En til venjulegs
löggjafarstarfs á ekki aö nota
heimildina til útgáfu slikra laga.
Setning bráðabirgðalaga viö nú-
tima aðstæöurer i raun vantraust
á Alþingi. Ef taka á þingræöiö al-
varlega, þá verður Alþingi að
sitja allt árið með stuttum hléum
og það á svo til undantekningar-
laust að annast setningu laga, fen
ekki bara að staðfesta löggjafar-
starf framkvæmdavaldsins, sem
ræður eitt hálft árið.
Áhrif efnahagsráð-
stafananna
Tilgangur efnahagsráðstafan-
anna er að eyöa verðbólguáhrif-
um siðustu almennu kjarasamn-
inga. Fyrsta atriðið er mikilvæg-
ast en það er að draga 7 prósentu-
stig af verðbótum á laun hinn 1.
mars n.k., sem annars heföu
oröiö 14%. Jafnframt á að byggja
styrkan stiflugarð gegn verö-
hækkunum á vörum og þjónustu.
I vor ætlar svo forsætisráðherra
að ávarpa þjóðina á nýjan leik og
segja, að verðbólguvöxturinn haf i
minnkað stórlega, en tilað koma i
veg fyrir nýja flóöbylgju hækk-
ana þurfi enn frekari aðgerðir. t
þvi skyndi verða svo klipnar meö
bráöabirgðalögum ca. 6% af
launaverðbótum hinn 1. júni er
ella y rðu um 12% Ekki er fariö aö
hugsa til haustsins, en koma
timar, koma ráð og kannski
verður Steingrimur þá heima
Guðrún fær sinn Gervasoni og Al-
bert fær að leika hinn sterka
mann, sem engum er háöur, enda
spáir Jónas Kristjánsson, spá-
kona þvi að Albert
muni leysa vandamál Sjálf-
stæðisflokksins á landsfundi hans
i vor.
HÁKARL.