Helgarpósturinn - 16.01.1981, Blaðsíða 7

Jie/garpásturinn
É> EINVÍGI
i drykkjunni innbyröis segir
ekkert til um þaö hvaö mikiö er
um fylleri.
Sigmar: Nei, ég bara tel, aö
höft og bönn leiöi ekki til minni
drykkju.
Halldór: Ég hygg, aö
heilbrigöisstofnun Sameinuöu
þjóöanna byggi á þvi sem best er
hægt aö vita um þessi mál. Hún
hefur nú i fyrsta lagi taliö höfuö
nauösyn aö sporna viö áfengis-
neyslu, og hún hefur heitið á öll
sin aöildarriki aö vinna aö þvi.
Hún hefur bent á leiöir til þess, og
þar á meðal er að gera meiri
hömlur á sölu á áfengisveitingum
og hafa hátt verð á áfengi.
Sigmar: Heilbrigöisstofnun
Sameinuöu þjóöanna hefur sent
frá sér gifurleg ósköp af upplýs-
ingum. Og ég held aö þaö hafi
verið skýrsla frá 1973, sem ég
rakst á, þar sem þeir benda
sérstaklega á hinar óliku hefðir i
áfengisneyslu i hinum óliku lönd-
um. Ég vildi i þessu sambandi
nefna, aö ég get ekki skilið hvers
vegna b jór er ekki seldur hér, þótt
ég hafi heyrt ýmis rök. Tökum
dæmi. Hér selur rikið brennivin.
Hinsvegar fara fjölmargir
fslendingar til útlanda. Þeir
kynnast bjór, mörgum finnst
kannski sá mjöður þægilegri en
sterkari drykkir. Þaö er alveg
sama hvað rikisvaldiö gerir. Ef
það er almennur vilji manna, þá
fá þeir sinn bjór. Hér er bruggað i
eldhúsum og á baöherbergjum,
og auk þess ef þú ert flugmaður
eða sjómaður, þá máttu kaupa
bjór. Þar af leiðandi liggja miklar
birgöir af heimabruggi á heimil-
um, og það er ekkert aögengi-
legra en einmitt heimabruggiö.
Þaö er akkúrat þetta sem skeöur i
Sviþjóð, á Gautaborgarsvæðinu.
Þar svinhækka þeir áfengiö hvaö
eftir annaö og banna bruggun.
Hvað skeður? Heimabruggið
eykst.
Halldór: Já, nú hafa Sviar
bannað heimabruggun. En i
sambandi viö bjórinn vil ég benda
á eitt atriði, sem ég tel aö sé
höfuðatriöi. Ljósi punkturinn i
drykkjumálum okkar er sá, að
almenningur telur áfengisneyslu
á vinnutima og vinnustað ekki
viðeigandi, ekki heppilega. En i
öllum bjórlöndum er bjór drukk-
inn á vinnustöðum á vinnutima.
Sigmar: Þetta er ekki rétt,
Halldór, vegna þess, aö ég starf-
aöi i Sviþjóö á vinnustað, þar sem
öll áfengisneysla var stranglega
bönnuð. Ég áll t, aö þaö hafi ekki
veriö minna áfengisböl þar en á
þeim vinnustað þar sem ég starfa
núna.
Halldór: Haföi bannið einhver
áhrif á þetta?
Sigmar: Ég starfaði þarna i tvö
ár, og ég varð ekki var við nein
teljandi vandræöi.
Halldór: Þá geta bönn haft
þýðingu. Ég taldi það nú vera.
Sigmar: Það veröur náttúrlega
að setja bönn i þjóðfélaginu, til
dæmis gegn þvi aö ganga á móti
rauöu ljósi i umferðinni og annaö
þviumlikt. En hinsvegar veröur
aö athuga, þegar farið er að bera
saman ísland og Þýskaland, að
þar er vin- og bjórneysla svo
samtengd neyslu matar. Ég hef
komið inn á vinnustað i
Frakklandi þar sem hver og einn
er með bakka, og svo fékkstu
rauðvinsglas. Þetta er svo
samofið.
Halldór: Ætli Mendes-France
hafi ekki fallið, og stjórn hans af
þvi að hann beitti sér fyrir þvi, aö
skólabörn fengju mjólk i staðinn
fyrir rauðvin?
— Telur þú, Halldór, aö það
eigi að banna áfengi?
Halldór: Ég tel, aö áfengi sé
þess eölis meöal vinuefnanna, aö
þaö sé engu minni ástæöa til að
banna það heldur en til dæmis
hass og ýmislegt fleira. Hins-
vegar veit ég, að meirihluti
tslendinga vill eins og sakir
standa vera frjáls að þvi að neyta
þess. Og viö veröum náttúrlega
aö beygja okkur fyrir þvi. Ég sé
ekki neina rökvillu i þvi, aö úr þvi
þjóöin á annað borö vill hafa
þetta, aö rikiö selji það. Enda
veitir rikinu ekki af aö hafa þessa
tekjustofna að einhverju leyti til
að mæta öllum þeim útgjöldum
sem það veröur aö bera vegna
þess aö drukkiö er i landinu.
Sigmar:Ég tel nú, aö rikiö ætti
’ Fösfudagur 16. janúar 1981
ekki aö selja áfengi, þaö væri
hægt aö ná þeim tekjum inn á
annan hátt. Auk þess tel ég aö
þeir sem kaupa áfengi,og það er
nú stór hluti þjóðarinnar sem
gerir það án nokkurra hörmunga,
eigi að hafa sama rétt og aðrir
neytendur i þjóðfélaginu. En
það má vel vera, að það væri
skást, ef áfengi hefði aldrei komið
til sögunnar. En Halldór, má ég
spyrja þig einnar spurningar?
Hvernig stendur á þvi, að
bindindishreyfingin skuli vera
svo veik eins og raun ber vitni?
Haildór: Ja, hvernig ætli standi
á þvi? Þetta er i stórum dráttum
sama þróun og hefur verið I öðr-
um löndum, drykkjuskapur hefur
aukist, menn oröið fráhverfandi
bindindi. Til dæmis i Noregi og
Sviþjóö, eins og hér á landi, beittd
verkalýðshreyfingin sér fyrir
bindindi framan af Öldinni. Ég sé
nú ekki aö það sé mikið eftir af
þvi hjá verkalýðshreyfingunni
hér, frekar heldur en annars-
staðar. En þaö er komið aftur-
hvarf núna i Noregi og Sviþjóö.
Ekki mikið innan verkalýös-
hreyfingarinnar, en svona
almennt.
Sigmar :Það sagði mér kennari
i skóla úti á landi, aö þar hafi
verið farin herferö i skólanum til
aö fá unglingana til aö hætta aö
reykja. Þau tóku þvi yfirleitt vel.
Hinsvegar var erfiðara aö fá þau
til að hætta aö bragða áfengi.
Þetta er mjög merkilegt.
Halldór: Það er náttúrlega einn
munur þarna á. Reykingar eru
fastur daglegur vani. Hitt á bara
að vera til hátiðabrigða.
Sigmar: Ég tel, að þessir litlu
vinveitingastaðir i Reykjavik,
hafi verið til mikilla bóta. Ég
minnist þess, að þegar maöur var
aö fara á böll eins og i Þórscafé,
meðan vinveitingar voru þar
ekki, þá var fólk að smygla þessu
inn i örvæntingu. Annaö er, aö
þegar áfengi er hækkaö gifurlega,
sýnir það sig, að fólk situr heima
og drekkur eins mikið og það get-
ur mögulega i sig látiö, vegna
þess hvaö áfengiö er oröiö dýrt á
veitingahúsunum og fer meira og
minna ofurölvi á þessa staöi.
Vissulega ber aö hafa aðgát i
þessum efnum, eins og varðandi
akstur, en hinsvegar hafa þessi
bönn og hækkanir eiginlega
eingöngu haft skaðleg áhrif.
Halldór: Mér skilst, aö i seinni
tið hafi áfengisverö verið látiö
fylgja kaupiagi.
Sigmar: Ég var einmitt að
fletta þessu upp einhverntimann
og mér skilst aö áfengi sé á svip-
uðu veröi, en ætli það sé ekki
vegna þess aö fjárhagur manna
almennt hefur versnað. Og þegar
fólk frá þessum löndum kemur til
dæmis til Kanarieyja, þar sem
vin er ódýrt, er það eins og beljur
þegar þeim er hleypt út á vorin.
Drykkjan er svo óstjórnleg, að
Norömenn, Danir og Sviar uröu
að setja á fót sérstakan spitala til
að taka á móti fólki sem var búið
að drekka sig i hel hálfpartinn.
Hinsvegar sýnir það sig, að
Bandarikjamenn og fólk sem
kemur frá öðrum löndum þar sem
áfengisverð er ekki eins svinslega
hátt hefur ekki þessi vandamál.
— Það er sagt, að tiu prósent
þeirra, er smakka áfengi, veröi
áfengissjúklingar. Er áfengið svo
mikils viröi fyrir hin 90 prósent-
in, að það sé réttlætanlegt að
fórna þessum tiu?
Halldór: Þeir láta sig einu
varöa þessi tiu prósent og segja:
Þeir koma okkur ekki viö, þeir
veröa aö hafa sinn stjórnarskrár-
lega rétt til að fara til helvitis! En
önnur tiu prósent þeirra sem
áfengi venjast, i vestrænum lönd-
um, drekka sér til skaða á ýmsan
hátt. Tjóniö og vandræöin og
bölvunin eru ekki eingöngu bund-
in viö alkóhólismann. Viö vitum
um hóp ungra manna, sem hefur
fariö sjálfum sér og öðrum aö
voða, löngu áður en þeir urðu
alkóhólistar. Kannski á fyrsta
fylleriinu sofna menn útaf utan-
dyra og vakna ekki aftur.
Sigmar: Mér skilst, að einn
helsti menningarsjúkdómurinn
sé, að menn éta sig i hel, svo ég
minnist ekki á reykingarnar. Þaö
er þvi miöur erfitt aö stjórna þvi
meö boöum og bönnum, aö menn
haldi I sér lifinu. Ég held, aö
hérna þurfi annað i baráttunni við
áfengið en einhliða áróður og
hækkanir. Það er fyrst og fremst
fræösla, sem þarf, og gera ungu
fólki kleift að skemmta sér án
áfengis.
— Sigmar minntist á, að hann
teldi bindindishreyfinguna orðna
veika. Hvernig á hún að starfa til
þess að ná árangri?
Halldór:Hún verður náttúrlega
að starfa sem bindindishreyfing,
hún er ekki bindindishreyfing
annars. Ungmennafélagshreyf-
ingin var sterk á timabili. Hvers
vegna er hún það ekki ennþá?
Hún var bindindishreyfing fram-
an af. Ungmennafélag Islands tók
algjörlega upp skuldbindingar-
heit templara og gerði að sinni
skuldbindingu.
Sigmar: Sú hreyfing sem hefur
gengiö einna best i baráttunni við
Bakkus konung á siðustu árum er
SAA, fyrrverandi drykkjumenn.
Það eru menn sem hafa kynnst
þessu böli, og þeir hafa unnið
alveg gifurlegt starf. Og mér
finnst það athyglisvert, að þessir
menn eru öfgalausir, og margir
hverjir á móti þessum sifelldu
boðum og bönnum, sem templ-
arar eru að boða.
llalldór: Mér finnst það ekki
allskostar gott þegar SÁA-menn
eru aö lýsa þvi yfir, að þeir telji
það sitt ævilán, aö þeir séu
alkóhólistar. Og ég veit ekkihvort
það er þetta sérstaka öfga- og
ofstækisleysi er það sem
við höfum óskað eftir. Nú má vel
vera, að ýmsir menn hafi
7
þroskast á ýmsan hátt i sambandi
við sinn drykkjuskap og
afturhvarf frá honum, og það er
náttúrlega ágætt i sjálfu sér. En
að það sé nauðsynlegt að liggja i
stjórnlausu fyllerii árum saman
til þess að geta fengið svona
almennan félagslegan þroska og
kunna að meta samhjálp og
góðvild og samstarf. Það kannast
ég ekki við. ,
Sigmar: Ég held nú, Halldór,
að þú hafir eitthvaö misskilið þá.
Ég hef ekki heyrt þetta af þeirra
vörum. En ég legg bara enn einu
sinni áherslu á, að þau höft sem
eru i þessum efnum verði tekin til
rækilegrar endurskoöunar.
Þak hf. auglýsir
Þak sumarhús
Hefjið tímanlega undirbúning fyrir næsta sumar og kaupið ÞAK sumarhús
nú til uppsetningar næsta vor. Athugið okkar hagkvæmu skilmála.
Hringið strax í dag og fáið nánari upplýsingar.
Heimasímar. Heiðar 72019, Gunnar 53931.
ÞAKHF
Sími 53473
Vidkynnum
Tonna-Tak
límið sem límir alltað þvíallt!
FJÖLHÆFT NOTAGILDI.
Tonna Takið (cyanoacrylate)
festist án þvingunar við flest öll efni
s.s. gler, málma, keramik, postulín,
gúmmí, eik, gerviefni, teflon o.fl.
Lítið magn tryggir bestan árangur,
einn dropi nægir í flestum tilfellum.
EFNAEIGINLEIKAR.
Sérstakir eiginleikar Tonna
Taksins byggjast á nýrri hugmynd
varðandi efnasamsetningu þess.
FÆST í BYGGINGA- OG JÁRN-
VÖRUVERSLUNUM UM LAND ALLT.
Það er tilbúið til notkunar sam-
stundis án undanfarandi blöndunar
og umstangs. Allt límið er í einni
handhægri túpu sem
tilvalið er að eiga heima j
við eða á vinnustað.
HEILDSÖLUBIRGÐIR:^í?í!!®
TÆKNIMIÐSTÖÐIN HF
S. 76600