Helgarpósturinn - 16.01.1981, Blaðsíða 17

Alþýöuleikhúsiö í nýju húsnæði:
Frumsýnir tvö verkeftir Dario Fo
Alþýðuleikhúsmenn standa i
ströngu þessa dagana. Verift er að
leggja sfðustu hönd á breyt-
ingarnar, sem að undanförnu
hafa farið fram i Hafnarbiöi, þar
sem leikhúsið verður með starf-
semi sina næstu mánuðina,
a.m.k.
Fimm sætaraðir hafa veriö
rifnar upp svo stækka mætti
gamla sviöiö og gera það að 70
fermetra sviði, auk, þess sem
gerð hefur verið aðstaða fyrir
leikara, ljósamenn og leiktjalda-
geymsla. Hafa félagar Alþýðu-
leikhússins lagt nótt við dag til að
koma húsnæöinu i viðunandi horf
fyrir leikstarfsemi, og að sögn
Sigrúnar Valbergsdóttur, annars
leikhússtjóranna, er rekstrar-
grundvöllurhússins mun tryggari
en áður, þegar sýningar fóru að
mestu fram i Lindarbæ. Hafnar-
bió tekur rúmlega helmingi fleiri \
i sæti en Lindarbær og leyfir
þannig fjölmennari sýningar,
sem ekki voru mögulegar áður
sökum kostnaðar.
En það er ekki eingöngu verið
að smiða, þvi einnig standa yfir
æfingar á tveimur verkum, sem
verða frumsýnd undir lok þessa
mánaöar. Bæði verkin eru eftir
italska leikhúsmanninn Dario Fo,
sem reykviskir áhorfendur
þekkja nú orðið mæta vel.
Fyrri frumsýningin veröur
sunnudaginn 25. janúar og eru
það þrir einþáttungar, sem bera
yfirskriftina Kona. Leikstjórinn,
Guðrún Asmundsdóttir sagði i
samtali viö Helgarpóstinn, að
þessir þættir væru geysilega vel
skrifaöir, en þá skrifaði Fo 1 sam-
vinnu við konu sina, Fröncu
Rama. Sagði Guðrún, að það
kæmi vel fram að hún hafði verið
með honum, þvi fariö væri náið
inn i sálarlif kvenna.
Fyrsti þátturinn heitir Fótaferð
og þar leikur Sólveig Hauksdóttir
verkakonu. Áhorfendur fá að
kynnast lifi hennar i hnotskurn á
meðan hún leitar að lykli, sem
hún hefur lagt einhvers staðar frá
sér.
Annar þátturinn heitir Ein.
Edda Hólm leikur þar miðstéttar-
konu, sem er eina ,,fina frúin” i
þessum þáttum. Eiginmaður
hennar lokar hana inni, þegar
hann fer i vinnuna. I þættinum
sjáum við hvar hún er aö ræða út
um gluggann við konuna i næsta
húsi, þó mann fari kannski að
gruna, eftir þvi sem liður á þátt-
inn, að þessi nágrannakona gæti
verið hugarburður hennar. f
þessum þætti fjallar Dario Fo um
það, sem gerist þegar manneskja
hefur ekki nein samskipti við
aðra.
Þriðji þátturinn heitir Við höf-
um allar sömu sögu aö segja, og
er leikinn af Guðrúnu Gisladótt-
ur. Konan i þessum þætti er með-
vituð um stöðu sina og tiiveru.
Hún berst fyrir þvi að auka skiln-
ing karlmannsins á samskiptum
karla og kvenna og til þess, segir
hún bami sinu ævintýri. Fo notar
ævintýri þetta til að minna okkur
á hve ævintýrin, sem við segjum
börnum okkar geta verið
fordómafull.
Guðrún sagöi, að hún hafi aldrei
komist i skemmtilegra leikstjóra-
verkefni og hún þyrfti að hafa sig
alla við til að fylgja hugarflugi
höfundarins.
Aöspurð um hvort þetta verk
væri „innlegg i kvenna-
baráttuna”, sagði Guðrún að svo
væri. ,,Þvi meiri skilningur sem
er milli kynjanna á viðkvæmustu
hlutum, þvi meiri skilningur
verður á mannréttindum
almennt, ekki bara réttindum
kvenna,” sagði hún.
Leikmynd er gerð af Ivan
Török, leikhljóð og tónlist er i
umsjá Gunnars Reynis Sveins-
sonar og David Walters sér um
lýsinguna.
Siðara verkið, sem frumsýnt
verður eftir Dario Fo er
Stjórnleysinginn ferst ,,af slys-
förum” i leikstjórn Lárusar Ýmis
Óskarssonar.
Verk þetta er upphaflega skrif-
að sem debatverk á Italiu vegna
ákveöins atburðar, dauöa
stjórnleysingja, sem var i yfir-
heyrslu hjá lögreglunni vegna
sprengjutilræðis i Milanó I
desember 1969. Eftir þriggja
daga yfirheyrslur flaug hann út
um gluggann, og spurning er
hvernig fór hann út um glugg-
ann? Lögreglan gaf út þá tilkynn-
ingu, að hann hafi framið sjálfs-
morðog siðar komu ýmsar skýr-
ingar á þvi hvernig þetta gerðist.
Aðalpersóna leikritsins er
brjálæöingur, sem haldinn er
þeirri áráttu að vilja alltaf vera
Evrópubúarnir
Europeans) Bresk-indversk.
Argerð 1979. Handrit: Ruth
Prawer Jhabvala eftir skáld-
sögu Henry James. Leikstjóri:
James Ivory. Aðalhlutverk: Lee
Remick, Robin Ellis, Wesley
Addy.
,,Við verðum að fara aö öllu
með gát. Við eigum eftir að
veröa fyrir hinum undarlegustu
áhrifum”. Eitthvað á þessa leiö
kemst. aðorði íupphafihinn stif-
pressaði heimilisfaöir ættarset-
urs i Nýja-Englandi nitjándu
aldar sem er sögusvið bókar H .
James og myndar James Ivory.
Þá halda innreið sina i þetta
einkar siðfágaða og bælda fjöl-
skyldulif tveir evrópskir ætt-
ingjar i visitasiu og raska þeirri
svæfandi ró sem þar hefur rikt i
langan tima. Óneitanlega verð-
ur blessað fólkið fyrir einhverj-
um áhrifum, bæði gestgjafar og
gestir, en þegar upp er staöiö
virðast þau þó ekki ýkja meiri
en þau sem rekja má til einsog
staups af þurru sérrii.
James Ivory er sérstætt fyrir-
bæri i kvikmyndagerð,
Amerikani sem gert hefur flest-
ar myndir sinar á Indlandi I
samvinnu við Ruth Prawer
Jhabvala, sem einnig skrifar
handrit þessarar. Engin þess-
ara mynda hefur „slegiö I
gegn” viðskiptalega, en Ivory
nýtur virðingar fyrir þá þraut-
seigju að halda sinu striki.
Kunnasta mynd hans mun vera
„Savages” (Villimenn) en sið-
menning af óliku tagi virðist
Ivory hugleikið viðfangsefni.
1 Evrópubúunum er allt alveg
vaöandi i siðmenningu. A gamla
ættarsetrinu fara af stað ótal
ástarsögur sem flestar eiga þaö
hins vegar sammerkt aö i þeim
gerist akkúrat ekki neitt. Bless-
að fólkið er svo últrakúltiveraö
aö það þorir ekki að fara úr öllu
þessu blúndu og knipplinga-
verki. Stundum stendur maöur
sig aö þvi að óska þess aö fólkið
drifi sig i gufubað, eða á ærlegt
fylleri, bara til aö eitthvað færi
nú að gerast. En þvi miður: Það
talar ekki saman nema yfir
breiðan sófa eöa heilt pianó. 011
myndin er meira og minna bælt
Lee Remick fer vel meö hlut-
verk bældrar kniplingakonu I
The Europeans.
fjas,sem sumt verður i meðförum
Ivorys og leikara svolit-
ið fyndið fjas, en mestan part
bara fjas. A einum punkti verö-
ur öll þeSsi náttúrulausa bæling
svo þrúgandi og óbærileg fyrir
eina konuna, aö hún rýkur inn i
svefnherbergið sitt, fleygir sér i
rúmið og öskrar hátt og snjallt
oni sængina. Og sængin bælir
auðvitaö öskrið. Þetta var
fremur gott atriði. En þaö segir
sitt um myndina, að áhorfanda
hennar langar mest til að fara
að dæmi stúlkunnar.
Evrópubúarnir er vissulega
þaulhugsuð mynd. Hún er yfir-
máta listræn og myndræn og
falleg og fin. En hún er lika
dáldið leiðinleg.
—AÞ.
Lýst eftir gufubaði
Háskólabió,
mánudagsmynd:
( Th e
Lýst eftir biúndum
Tónabió: The Betsy
Bandarisk. Argerð 1979. Hand-
rit: William Bast. Walter Bern-
stein, eftir sögu Harold Robb-
ins. Leikstjóri: Daniel Petrie.
Aðalhlutverk: LaurenceOlivier,
Tommy Lee Jones, Robert Du-
vall, Lesley Anne Down, Katha-
rine Ross.
Vilji menn fá aðra hliö fjöl-
skyldulifs en býðst i mánudags-
mynd Háskólabiós þá er upplagt
að bregöa sér i Tónabió. Maöur
þarf sko ekki aö óska eftir gufu-
baöi þegar horft er á The Betsy.
Það væri frekar að maður ósk-
aði eftir dálitilli siðfágun Ev-
rópubúanna, — nokkrum blúnd-
um og knipplingum i staðinn
fyrir bera rassa.
Harold Robbins er elstur
amerisku snobbsorphöfundanna
og kallar einsog Arthur Hailey
og Sidney Sheldon hafa fylgt i
dollaraþakin spor hans. Viö-
fangsefni þessara manna eru
einatt lifsreynslusögur úr heimi
kapitaliskrar sam-
keppni — sögur af fólki sem
brýst til auðs og metorða, bar-
áttu þess til aö halda i völdin og
dollarana og stormasömu og
fremur subbulegu heimilislifi
þess. The Betsy er svona i nám-
unda við Hjól eða Bilaborgina
eftir Hailey og Fram yfir mið-
nætti eftir Sheldon, — fjallar
um valdastreitu i amerisku bif-
reiöaveldi og þá ógeðfelldu fjöl-
skyldu sem þvi stjórnar.
Nóg er af baktjaldamakkinu,
framhjáhaldinu, blóðskömm-
unum, morðum og sjálfs-
moröum og ööru þvi sem af-
þreyingariönaður kvikmynda
og skáldsagna þrifst á um
þessar mundir. Af þessu geta
menn haft lúmskt gaman, en
allt er hér óvenju svæsið og
sóðalegt. Framleiðsla myndar-
innar er auövitað faglega af
hendi leyst, og leikarar gera
stundum furðu vel viö þaö sið-
litla lið sem hún segir frá. En
það lyftir henni ekki af lágu
plani.
— AÞ.
Edda Hólm á æfingu I Konu eftir Dario Fo
aö leika einhver hlutverk. I
upphafi leiksins er hann handtek-
inn af lögreglunni og færöur til
yfirheyrslu. A lögreglustöðinni
fréttir hann, að væntanlegur sé
rannsókna rdómari vegna
stjórnleysingjamálsins. Sér hann
sér þá leik á borði og bregður sér I
enn eitt hlutverk. Veltir hann lög-
reglumönnunum siöan upp úr öll-
um þeim útgáfum, sem þeir hafa
komið meö vegna dauða
stjórnleysingjans.
Lárus Ýmir sagði, að leikritið
væri farsakennt, en reynt væri að
gefa þannig mynd af lögreglu-
mönnunum, að svona menn gæti
maður átt von á að hitta inni á
lögreglustöð og með þeim vildi
maður ekki vera einn i herbergi,
þó þeir séu ýktir og stíliseraöir.
„Til þess.verður maður að halda
þeim á einhverjum raunveruleg-
um grunni”. sagði LárusÝmir.
Leikenduri Stjómleysingjanum
eru Bjarni Ingvarsson, Arnar
Jónsson, Viðar Eggertsson, Björn
Karlsson. Elisabet Þórisdóttir
og Þráinn Karlsson.
Leikmynd er eftir Þórunni Sigriði
Þorgrímsdóttur.
Þjóðleikhúsið sviptir
Helgarpóstinn frumsýn-
ingarmiðum gagnrýnenda
Þjóðleikhúsið hefur tilkvnnt
Helgarpóstinum að blaðið sé
hérmeð svipt þeim frumsýning-
armiðum sem leiklistargagn-
rýnandi þess hefur hingað til
notið. Er þvi borið við að „regl-
ur hússins” heimili ekki að
„sama blaðið” fái tvö pör af
miðum. Alþýðublaðið hafi ný-
lega tekið upp reglubundin skrif
um leikhús og miðarnir muni
framvegis fara til þess. Rit-
stjórnHelgarpóstsins telur þetta
furðu sæta ef tekið er mið af þvi
hversu mikinn áhuga blaðið hef-
ur reynt aö sýna leikhúsi og
leiklist frá upphafi. Þessi
ákvöröun forráðamanna stofn-
unarinnar verður ekki skilin á
annan veg, en þann, að góðri
samvinnu blaðsins og leik-
hússins hvað snertir kynningu
og umfjöllun um starf þess sé
slitiö. Helgarpósturinn mun
hins vegar hér eftir sem hingað
til birta umsagnir gagnrýnenda
um sýningar leikhússins, þótt
fyrirgreiðslu þess sé lokiö.
Leiklistargagnrýnendur okkar
eru Jón Viðar Jónsson, Gunn-
laugur Ástgeirsson og Siguröur
Svavarsson.
— Ritstjórar.
„Tengist dægurþrasinu"
segir Jón Hjartarson um revíu sem hann
er að skrifa með Þórarni Eldjárn
„Revian byggist á atriðum,
sem tengjast daglega lifinu og
dægurþrasinu. Við tökum fyrir
það helsta, sem er að gerast I
samtimanum”, sagði Jón
Hjartarson leikari i samtali við
Helgarpóstinn, en siðan i haust
hefur Jón, ásamt Þórarni Eldjárn
unnið að gerð revlu fyrir Leik-
félag Reykjavikur. Hann vildi þó
ekki skýra nánar frá efninu.
Jón sagði, að revian, sem enn
hefur ekki hlotið nafn, væri langt
komin og myndu æfingar byrja
undir næstu mánaðamót, og
frumsýning yröi liklega i lok
mars.
Eins og I öörum revium verður
jöfnum höndum talað mál og
sungið. Tónlistin er „gripin af
götunni”, og verða það ýmis lög,
sem fólk þekkir, bæði gamlir og
nýir slagarar. Þá veröur kannski
einnig tónlist samin sérstaklega
fyrir uppfærsluna.
Leikstjóri reviunnar verður
Guðrún Asmundsdóttir, en ekki
hefur veriö skipaö i hlutverk.
,,Kvörtum ekki undan aösókn''
segir Tómas Zoega hjá
Leikfélagi Reykjavíkur
„Tölur, sem þarna eru bornar
saman éru ekki sambærilegar.
Aðsókn hér geturekki orðið meiri
en hún er vegna stærðar
hússins”, sagði Tómas Zoega,
framkvæmdastjóri Leikfélags
Reykjavikur, I samtali við
Helgarpóstinn, vegna fréttar sem
birtist i Morgunblaðinu á þriðju-
daginn um minnkandi aösókn að
leikhúsum borgarinnar.
Tómas sagði, aö frá þvi aö
Leikfélag Reykjavikur varö at-
vinnuleikhús fljótlega eftir 1960,
hafi sætanýting yfirleitt verið
95%, þannig að áhorfendafjöldi i
Iðnó gæti aldrei orðið meiri en
45—47 þúsund manns, af tækni-
legum ástæðum. Hins vegar færi
heildar áhorfendafjöldi mikið eft-
ir þvi hvort leikfélagið væri með
sýningar i Austurbæjarbiói.
Aðsókn færi þvi ekki minnkandi,
heidur væru umsvifin misjöfn,
þar sem ekki væri tæknilega
möguleiki að vera alltaf með sýn-
ingar I Austurbæjarblói.
„Viö getum ekki kvartað undan
litilli aðsókn, og þaö sem er af
þessum vetri, er hún I þeim toppi,
sem viö eigum aö venjast”, sagði
Tómas Zoega.