Helgarpósturinn - 13.02.1981, Blaðsíða 8

________________________Föstudagur 13. febrúar 1981 hnltJF*rpn<ZÍI irinn
Konurí
karlaveldi
LJielgai--------------------
pósturínn—
utgefandi: Blaðaútgáfan Vítaðsgiafi,
sem er dótturf yrirtæki Alþýðu-
blaðsins, en með sjálfstæða stjórn.
Framkvæmdastjóri: Jóhannes Guð-
mundsson.
Ritstjórar: Arni Þárarinsson, Björn
Vignir Sigurpálsson.
Blaöamenn: Guðjón Arngrímsson,
Guðlaugur Bergmundsson, Guðmund-
ur Árni Stefánsson og Þorgrímur
Gestsson.
utlit: Kristinn G. Harðarson.
Ljósmyndir: Jim Smart.
Auglýsinga- og sölustjóri: Höskuldur
Dungal.
Auglýsingar: Þóra Hafsteinsdóttir.
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdóttir.
Dreifingarstjóri: Sigurður Steinars-
son.
Ritstjórn og auglýsingar eru að
Síðumúla 11, Reykjavik. Sími 81866.
Afgreiðsla að Hverfisgötu 8—10. Sim
ar: 81866, 81741, 14900 og 14906.
Prentun: Blaðaprent hf.
Askrift (með Alþýðublaðinu) er nýkr.
70,00 (gkr. 7000) á mánuði. Verð í
lausasölu er nýkr. 6,00 (600) eintakið.
tsland hetur vakið athygli
vífta um heim fyrir aft vera eitt
af allra fyrstu löndunum þar
sem sett voru lög um jafnrétti
kynjanna. íslenskar konur
vöktu lika heimsathygli fyrir
fimm árum, þegar þær tóku sér
nánast allar fri frá störfum f
einn dag, bæfti á heimilunum og
á almennum vinnustöftum. Og
siftast i fyrra komust islensk
kvennamál i heimsfréttir, þegar
kona var kosin forseti.
En eru jafnréttismál kynj-
anna eins vel á veg komin á
tslandi og þetta gefur til kynna?
1 samantekt Helgarpóstsins um
þau mál kemur i ljós, aft svo er
alls ekki. Enn er þaft yfirleitt
kvenfólk, sem gegnir lægst
launuftu störfunum, en karlarn-
ir hafa flestir ábyrgftarmestu og
valdamestu stöfturnar — og þær
hæst launuftu.
Þetta er kannski greinilegast
á opinberum skrifstofum og
stofnunum. t mörgum þeirra
eru konurnar meiri hluti starfs-
manna og sinna flestar almenn-
um skrifstofu- og afgreiftslu-
störfum. Eftir þvi sem farift er
ofar í „metorftastiganum”
þynnist k vennahópurinn og
karlmennirnir taka vift, og
þegar komift er á „toppinn” er
engin kona finnanleg.
Meftal grunnskólakennara
virftist þróunin vera sú, aft kon-
urnarséu beinlinis aft taka völd-
in. Ekki i bókstaflegum skilningi
þó, þvi þaft eru karlmenn sem
hafa víftast hvar völdin — eru
skólastjórar og yfirkennarar.
Einhverjar breytingar virftast
þó vera aft verfta. A undanförn-
um árum er eins og
kvenþjoftinni hafi vaxiö þróttur.
Fleiri konur sækja um
ábyrgftarstöftur sem losna, og
þaö er orftift algengara en áftur
var aft sjá konur titlaftar fulltrú-
ar efta deildarstjórar, og nokkr-
ar konur gegna orftift skóla-
stjóra- og yfirkennarastöftum.
En þangaft og ekki lengra
virðist þróunin komin. Engin
kona situr i sæti forstöftumanns
eða framkvæmdast jóra hinna
stærri stofnana landsins, hvað
þá heldur aö konur séu ráftu-
neytisstjórar efta bankastjórar,
hvaft þá útibússtjórar, hjá bönk-
unum.
Ekki er þaft til aft bæta
stöftuna efta auka hróftur lands-
ins i jafnréttismálum, aft þaft er
sjálft Rikift, sem oftast er
kvartaft yfir efta kært til Jafn-
réttisráfts vegna meintra brota
á jafnréttislögunum. Þar er
ekki bara um aft ræfta stöftuveit-
ingar, heldur beinlínis mismun-
un karla og kvenna I launum.
Hin heföbundna kynskipting,
arfur okkar frá timum bænda-
þjóftfélagsins, ætlar aft verfta
erfiftur draugur að kvefta niöur.
Þaft er þeim mun undarlegra
sem þaft er almennara, aft
islenskar konur „vinniúti”, eins
og þaft er kallað. En liklega er
sannleikurinn sá, aft þar sem
ekki er hreina uppgripavinnu aft
fá láta konur sér yfirleitt lynda
aft taka þaö sem í bofti er — bara
til aft fá eitthvaö. Þau sömu
störf taka karlarnir ekki i mál
aft stunda, vegna þess hversu
lág launin eru. Þeir hafa ekki
efni á því. Og þeir eru nú cinu
sinni fyrirvinnur heimilisins!
A meftan þessi hugsunarhátt-
ur rikir verfta konur áfram upp
til hdpa láglaunafólk. En þegar
þær fara aft gera kröfur til
mannsæmandi launa og brjótast
til áhrifa í karlaveldinu, eins
og þegar er farift aft bera á,
verftur hætt aft lita á þær sem
annars flokks vinnukraft hvaft
laun snertir. En þegar þessi
hugsuna rháttur breytist fer
jafnréttisbaráttan að bera
árangur, fyrr ekki.
Þorrablót og gestakomur
Tfmi þorrablóta og slíkra
mannafagnafta er upp runninn og
sennilega langt kominn þegar
þetta kemur á prent. Raunar hef-
ur ævinlega verift tekift forskot á
sæluna hvaö þorrablót varftar i
Vestmannaeyjum og menn stund-
um vart búnir aft ná sér eftir
áramótagleöskap þegar þorra-
blót hafa duniö yfir i stundum
tveimur til þremur vikum áftur en
bóndadagur birtst á almanaki.
Hér ræður að nokkru það að
mönnum þykir matur sá er fram
er borinn í slíkum hófum yfirleitt
bera af öðrum mat, en öllu ríkari
þáttur í þessu bráftræöi hefur þó
vafalaust verift sá, aft vertift er
venjulega i fullum gangi á
sjálfum þorra, þá voru loðnuskip
einnig austan viö land á þeim
tima og þótti sjálfsagt aö þessir
aðilar fengju aft njóta súrmatar
áður en vertift hæfist.
Raunar hefur sá skrýtni siður æ
meir rutt sér til rúms aft meft hin-
um hefftbundna þorramat (sem
er raunar ekkert annað en gamal-
gróin islensk fæöa og var étin árift
um kring) er farift aft bera fram
rétti sem ég efast um aö forfeður
okkar hefftu borift kennsl á. Þessi
matur er ýmist ameriskrar eða
evrópskrar ættar og misjafnlega
mikið i hann lagt. Fyrir einu efta
tveimur árum var skrifari
Eyjapósts i þorrablótsnefnd og
voru matföngin pöntuft frá
Reykjavi'k. Tveir heljarmiklir
pakkar komu meft flugi daginn
fyrir hátiftina og kynnti nefnd sér
aft ' sjálfsögftu innihald þeirra
samdægurs. Fyrst i stað áleit
nefndin aft vitlaus sending heföi
komift til Eyja, þvi aft uppistaftan
i fyrri pakkanum var kjúklingar
og nautasteik aft ameriskum
hætti. Þó tók steininn úr þegar
heill poki af frönskum kartöflum
birtist sem meðlæti i þorrablót.
Undir þessari send-
ingu tók svo loks aö örla á
súrmeti og öftru sliku. Hringt var
i ofboði til sendanda og spurst
fyrir um kjúklinginn og nautift og
var svarift á þá leift að föst venja
væri orftin hjá fyrirtækinu aft hafa
ákveöinn skammt af sliku meft
öllum þorramat.þar sem vaxandi
fjöldi fólks kynni ekki aft meta
islenskan mat af gamalli gerft og
vildi hafa sinn kjúkling og
franskar. Þa’ setti skrifara
Eyjapósts hljóftan. Sú spurning
vaknaði og er raunar vakandi
enn, hvort virkilega fyrirfinnist
talsverftur fjöldi tslendinga sem
ekki getur lengur lagt sér til
munns mat á borð vift hangikjöt
og sviö, vift skulum láta súr-
matinn liggja milli hluta. Þaft
skal tekið fram aft nefndin var
einhuga um aft kjúklingur og naut
skyldi ekki fram borift meft hinum
eiginlega þorramat. Var þessum
tveimur skepnum skákaft á borft
úti i horni ásamt frönskum kart-
öflum og gátu grillaftdáendur
laumast I þaft svo litift bæri á.
Siftan hefur ekki verift pantaftur
þorramatur frá þessu fyrirtæki.
En fleira gera menn sér til af-
þreyingar i Vestmannaeyjum á
þorra en éta súrmeti og kjúk-
linga. Á dögunum boftafti
formaftur eins stjórnmálaflokks-
ins komu sina til Eyja og er þaft út
af fyrir sig gott og gleðilegt aft
flokksformenn skuli muna eftir
hjörð sinni, þótt ekki séu kosn-
ingar i nánd. Vissulega þarf aö
stappa stálinu i menn milli kosn-
inga og gæta þess að menn sofni
ekki á veröinum efta afvega-
leiöist. Æftsta ráft flokksins tók á
móti formanni og snæddi meft
honum dögurft (ekki vitum vér
hvort etinn var kjúklingur efta
súrmeti). Þá var haldinn fundur
meft formanni og brá þá ýmsum i
brún sem hlýða vildu á speki
leifttogans. t ljós kom aft fundur
þessi var ekki ætlaöur hinum
almenna flokksmanni, heldur var
einungis boftiö til hans æftsta
ráftinu (matargestunum) og
næstasftsta ráðinu og hvarf marg-
ur reiftur frá fundarstaö. Nú
segja illar tungur, aft flokksmenn
þessa stjórnmálaflokks i Eyjum
séu flokkaftir eftir gæðamati i
þrjá flokka. I hæsta gæðaflokk
komist þeir sem bæfti séu hæfir til
aft éta meft formanni og hlusta á
hann. t annan flokk fari þeir sem
ekki eru hæfir til að éta meft
formannien eru hæfir til afthlusta
á hann. Og i þriöja flokk fara svo
þeir sem hvorki eru hæfir til aft
éta meft formanni né hlusta á
hann en teljast hæfir til að kjósa
hann þegar eftir er leitað og
seljum viö þessa sögu ekki dýrar
en hún var keypt. Aft öftru leyti
hefur mannlif i Vestmannaeyjum
gengift stóráfallalaust þaft sem af
er ári þrátt fyrir myntbreytingu,
manntal og aftra óáran.
HÁKARL
Allaballar og Óli Jó
Afmælisrifrildi
Stjórnarliftarhéldu upp á ársaf-
mæli rikisstjórnarinnar meft
venjulegum hætti. Fyrir rikis-
stjórn og þingflokkum hennar
lágu fyrir tillögur Seölabankans
um vaxtamál. Alþýftubandalagift
lýsti sig alfarift andvigt tillögun-
um og kraföist lækkunar bæöi
innláns- og útlánsvaxta. Hluti af
þingflokki Framsóknarmanna
krafftist þess aft ekki yrftu skert
þau útlánskjör, sem landbúnaftur
og sjávarútvegur fá nú á hluta >
afurfta- og rekstrarlána sinna. Er
þar um aft ræfta hin svokölluftu
viftbótarlán bankanna vift endur-
kaupalánin, er Seölabankinn
leysir til sin. Dæmift gekk ekki
upp og um lausnir á þvi var
þjarkaft i marga daga, þar til
tekin var sú ákvörftun til bráöa-
birgfta, aö fullnægja loforftinu um
verfttryggingu 6 mánafta spari-
innlána, án þess aft hreyfa útlána-
kjörin.
Bankamenn hrista nú höfuft sin
i örvæntingu og segja aft þessi
ákvörftun muni setja bankakerfiö
i mikinn vanda siftar á árinu —
vanda, sem bankarnir séu mis-
jafnlega færir um aft mæta. T.d.
geti Útvegsbankinn alls ekki
starfaft skv. þessum kjörum,
nema eigandi hans, rfkissjóöur,
leggi honum til nokkra milljarfta
króna annaft hvort beint úr rlkis-
sjófti efta meft þvi aft ábyrgjast
lántöku til hans?
Bankamenn segja þetta dæmi-
gerfta Thoroddsen-lausn: „Mála-
miftlun meft þversögnum” —
lausn, sem ekki gangi upp, enda
hafi forsætisráftherrann aldrei
botnaö I fjármálum.
Vísisbomban
t byrjun vikunnar varpafti svo
dagblaftift VISIR nýrri sprengju
inn á gólf stjórnarheimilisins.
Bomban var frétt um gerö
sprengjuheldra flugskýla á
Keflavikurflugvelli og fylgdi
henni staöfesting utanrikisráö-
herra á þvi, aö fyrirhugaftar væru
framkvæmdir vift skýlisbygging-
ar undir Phantom-orrustuþoturn-
ar, er á vellinum eru.
Reyndar kom I ljós, aft hér var
ekki um sérlega merkilegar
byggingar aft ræöa, heldur þokka-
leg skýli utan um fluvélarnar til
aft verja þær fyrir vindum og
seltu Sufturnesja. Þau dugftu
samt sem efniviftur I pólitlska
sprengingu meftal allaballa. Kall-
aftur var saman skyndifundur I
þingflokki allaballa, þar sem
Ólafur Grlmsson útbýtti ein-
tökum af VIsi og hófst siftan sam-
lestur þingmannanna. Nema
Garftars Sigurössonar, sem les á
svolitift öftrum hrafta en þeir hinir
I seinni tift. Eftir fundinn var svo
hafist handa um aft koma skoft-
unum ólafs á framfæri, bæöi I
Visi og I ríkisútvarpinu. Lagöi óli
þar áherslu á andstöftu sina og
þeirra félaga gegn hernum, —■ ef
almenningur skyldi vera búinn aft
gleyma henni. Orðum sinum til
áherslu lét hann svo fylgja hótun
um slit á stjórnarsamstarfinu.
Þekkir sína
heimamenn
En utanrikisráftherra, sem eitt
sinn var póitiskur guftfaftir nafna
slns Grimssonar, þekkir slna
heimamenn af löngum og nánum
kynnum. Hann veit sem er, aö
Ólafur er stöftugt aft reyna aö
sanna félögum sinum I Alþýftu-
bandalaginu, aft hann sé ekki
framsóknarmaöur inn vift beinift
og af þvi stafar fjölmiftlunargleöi
hans, þar sem hann reynir stöft-
ugt aö vera meiri kommi en hinir.
óli Jó lýsti þvi yfir afdráttar-
laust, aft ráftherrum allaballa
væru ráöherrastólarnirsinir kær-
ari en svo, aö þeir létu einhverjar
skúrbyggingar á Keflavikurflug-
velli hræöa sig frá þeim.
Oli Jó reiknar meft þvl, aft alla-
ballarmuni gera einhverja bókun
I rlkisstjórninni, en siftan muni
framkvæmdirnar hafa sinn gang.
Hinir öldnu vinir allaballa i
austri munu tæpast nenna þvi aft
vera meft kurteislega ýtni við þá i
tilefni málsins.
Ákvörðun í
virkjunarmálum
Þrýstingur um nýja ákvörftun I
virkjunarmálum eykst nú dag frá
degi. Iðnaftarráftherrann, sem
farift er aö kalla „Hellesen”,
hefur enn ekki getaft gert upp vift
sig, hvaft gera eigi, en nú viröist
sem Norftlendingar ætli aft taka af
honum ómakift. Innbyröis deilur
Húnvetninga um Blönduvirkjun
og samþykkt Fjórftungssam-
bands Norölendinga gegn stór-
virkjunum og stóriftju ætla aft
taka af honum glæpinn, aft þurfa
aft hafna Blönduvirkjun. Væntan-
legt frumvarp hans um virkj-
unarmál mun þvl afteins ná til
tveggja virkjana, þ.e. Fljótsdals-
virkjunar og virkjunar vift Sultar-
tanga, sem gerft yrfti I áföngum.
Tveir ráftherranna, þeir Pálmi
Jónsson og Ragnar Arnalds eru
harla óhressir meft þessi málalok,
en þeir fá ekki ráftift vift sérvizku
Páls Péturssonar og félaga hans,
sem telja aft sauftkindin eigi aft
sitja fyrir i þjóðmálum tslend-
inga — hafa algeran forgang eins
og landhelgismálift forðum.
t tilefni af deilunum um
Blönduvirkjun og þaft fóöurgras,
sem hún kann aft spilla, hefur
glöggur maftur bent á, aft ef hægt
væri aö skerfta sauftfjárrækt
bænda um 30% meö þvi aö setja
nokkrar heiöar og dali undir
vatnsforftabúr virkjana, mætti
spara verft virkjananna,upp á til-
tölulega skömmum tima meft
lækkun á útflutningsbótum til
sauftfjárbænda. Þaö er þvi ekki
aft furöa, þótt þeir séu andvlgir
þvl, aft missa þann nær tak-
markalausa aftgang, sem þeir
hafa aft vösum skattgreiftenda
meö aftstoft hinnar helgu skepnu,
sauftkindarinnar. Hákarl.