Helgarpósturinn - 13.02.1981, Blaðsíða 17

Jie/garpÚstUrÍnrL. Föstudagur 13. febrúar 1981
Regnboginn — Kvikmynda-
hátíö.
Johnny Larsen. Dönsk. Argerð
1979. Aðalleikendur: Allan
Olsen, Elisebeth Nielsen. Hand-
rit Morten Arnfred og Jörgen
Melgard eftir sögum John
Nehm. Leikstjóri: Morten
Arnfred
og ára i kringum 1960. Hann er
úr verkamannafjölskyldu, og
rekur sig á ýmsar hindranir á
leiðinni inni heim hinna full-
orönu, sumar greinilega óyfir-
stiganlegar. Hann er rekin úr
vinnu fyrir að mótmæla órétt-
læti og strýkur úr hernum þegar
hann sér fáránleikann þar.
JOHNNY LARSEN ER GÓÐUR GÆI
Danska myndin Johnny
Larsen hlýtur að teljast einn af
hápunktum þessarar ágætu
kvikmyndahátiðar ef þeim
punktum hefur ekki þegar verið
útdeilt af félögum minum hér á
blaðinu. Hún hlaut öll þau kvik-
myndaverðlaun sem hún gat
fengið i heimalandi sinu á árinu,
og er það vel.
Johnny Larsen er um ungan
mann sem er að komast til vits
„Skandinavisk þjóðfélags
vandamálamynd” nálgast að
vera skammaryrði um kvik-
mynd á fslandi. Johnny Larsen
fellur óneitanlega undir þann
hátt að sumu leyti, en hún er
bara svo miklu meira. Fyrst og
fremst er hún saga um fólk, lif-
andi fólk, sem á i hversdagslegu
og venjulegu amstri, en er sögð
af svo dæmalausri hlýju og með
svo miklu auga fyrir smáatrið-
um að unun er á að horfa. Sagan
er röð af litlum smáatvikum,
sem siðan mynda heilsteypta og
merkilega kvikmynd.
011 tæknivinna er til fyrir-
myndar, og leikurinn óað-
finnanlegur, jafnt hjá ungu
„áhugamönnunum” og gamal-
reyndum kempum. Maður trúir
þvi hreinlega ekki að óreyndu
að svona mynd geti ekki gengið
á almennum sýningum hér i
Reykjavik.
Að deyja innan frá
Regnboginn, kvikmvndahátið:
Óp úr þögninni (Mourir a tue-
tete). Kanadisk, árgerð 1978.
Handrit: Marthe Blackburn,
Anne-Claire Poirier, eftir sam-
antekt Andrée Major. Leikend-
ur: Julie Vincent, Germain
viðara samhengi með þvi að
skjóta inn i mynd sina filmubút-
um, sem sýna vietnamskar kon-
ur þegar striðið stóð þar sem
hæst, sem sýna hvernig kynfær-
um ungra afriskra stúlkna er
misþyrmt vegna fornra sið-
Kvikmyndir____________
eftirBtorn VignrSigurpálsson
Guðlón Amgrimsson og
~—-------------------
Guðlaug Bergmundsson
Houde, Paul Savoie, Monique
Miller. Leikstjóri: Anne-Claire
Poirier.
Ottinn, skömmin, dauðinn.
Þessi þrjú orð ganga sem rauð-
ur þráður i gegnum þessa
mynd. Viðfangsefni hennar er
nauðgun, ekki aðeins ein
nauðgun, heldur allar nauðgan-
ir.
Áhorfandinn verður vitni að
þvi, þegar ungri konu er
nauðgaö og misþyrmt, ásamt
þvisem gerist á eftir. Jafnframt
leitast höfundur myndarinnar
við að setjaþessa einu nauðgun'i
venja (sem enn eru i fullu gildi)
o.s frv..
Þetta er mjög óvægin mynd
og manni liður hreint ekki vel
undir henni. Sýnt er fram á
hvernig réttarkerfið snýst alltaf
gegn fórnarlambi nauögarans,
ivariasama hvernigá malum er
haldið.
í heild er þetta mjög sterk og
áhrifamikil mynd, en ég sakna
þó eins atriðis, og ekki þess
minnsta: Höfundurinn veltir
aldrei upp þeirri spurningu
hvers vegna menn verði
nauðgarar, þvi þar er rótin.
Buster fer
á sjóinn
Regnboginn, kvikmyndahátið:
Sæfarinn (The Navigator).
Handarisk, árgerð 1924. i.eik-
endur: Buster Keaton, Kathryn
McGuire. Leikstjóri: Buster
Keaton.
Sæfarinn mun vist vera sú
mynda Keatons, sem náði hvað
mestri almenningshylli og er
það ekki undarlegt, þvi
skemmtilegri mynd er vand-
fundin.
Buster lendir með elskunni
sinni i tómu farþegaskipi úti á
rúmsjó og á við margan vand-
ann að glima.
Ekkert er erfiðara en að vera
fyndinn i langan tima, án þess
að missa dampinn. Buster tekst
það hins vegar furðu vel og til-
tölulega litið er um dauða
punkta i' myndinni. Þó svo, að
mörg atriðanna komi kunnug-
lega fyrir sjónir og áhorfandinn
sjái i hendi sér hvað muni ger-
ast, þá spillir það i engu fyrir
skemmtuninni.
Að siðustu er ástæða til að
hvet ja alla þá sem ekki hafa enn
farið að sjá Buster, að gera það
strax, þvi á mánudag verður
það of seint og ekki vist að hann
veröi hér i bráð.
Stjarna / helvíti
/s/andi a//t
Nemendaleikhúsið sýnir sjón-
leikinn Peysufatadagur, eftir
Kjartan Ragnarsson. Leik-
stjdri: Kjartan Ragnarsson.
Leikmynd og búningar: Magnús
Pálsson. Lýsing: David
Walters. Fjóla ólafsdóttir út-
setti og æfði tónlist. Leikendur:
Guðjón P. Pedersen, Guð-
skrýddust einkennisbúningum
og öpuðu sem mest eftir fyrir-
myndunum i Þýskalandi, á
Italiu og Spáni. Þjóðernis-
stefnanátti mest itök hjá skóla-
fólki, sem m.a. sýndi sig i kosn-
ingum i stúdentaráð. En það var
lika áriö 1937 sem kommúnista-
flokkurinn kom 3 mönnum á
in einnig fy rir geysilegum áhrif- um erlendrar fjöldamenningar
WUFí- j Leiktist
ÆmÉ eftlr Sigurð Svavarsson

mundur óiafsson, Jóhann Sig-
urðsson, Guðbjörg Thoroddsen,
Sigrún Edda B jörnsdóttir,
Július Hjörleifsson, Karl Agúst
Olfsson, Hilde Helgason.
Ekki veit ég hvað sú hefö aö
halda peysufatadag i Versl-
unarskólanum á sér langa sögu,
en vafalaust er hún orðin all-
löng. Þennan dag notuðu stúlk-
urnar til aö skrýðast peysuföt-
um og strákarnir til að prófa
kjólföt, e.k. forleikur að þátttök-
unni I viðskiptalifinu með þjóð-
legum blæ. Kjartan Ragnarsson
nýtir sér þennan dag skemmti-
lega f nýjasta verki sinu, sem
samiö er fyrir nemendaleik-
húsið. Peysufatadagur Kjartans
á sér staö á þvi herrans ári 1937.
Þá voru ýmsar miður geðslegar
hræringar i gangi á meginlandi
Evrópu, sem vitaskuld áttu sér
endurdmun hér uppi á Fróni.
Þjóðernissinnar islenskir
og gerðist þiggjandi erlendrar
fjöldaframleiðslu.
Það er þvi svo sannarlega
spennandi timabil sem Kjartan
krukkar nú i og með þvi að
byggja á skólaæskunni nær
hann að koma fyrir fulltrúum
flestra þjóðfélagshópa og gefa
nokkuð heillega mynd af
ástandinu, þó á köflum kunni
verkið að viröast nokkuð hlaðið
vandamálum.
í fyrri hluta verksins, kynnist
áhorfandinn aðstæðum skóla-
nemanna sjö, i svipmyndum
sem skýra þjóðfélagsstööu
þeirra og kjör. Grétar og
Hjördis eru af efnafólki komin
og skortir ekkert það sem talist
getur til efnislegra gæða, en
virðast aftur á móti ekki hafa
öölast neina lifsfyllingu. Sigga
og RUnar éru úr sveit, faðir
hennar hefur orðiö fyrir áfalli
vegna sjúkdóma i sauðfé, en
pabbi hans er einn af bændunum
,,sem brugga i' friði”. Hermann
og Þórður eru af verkafólki á
mölinni, ákafir þjóðernissinnar
sem sjá sitt fyrirmyndarriki i
Þýskalandi Hitlers. Inn i
þennan hóp rekst siðan
drengurinn Kristján, kommún-
isti, sem rekinn hafði verið úr
skdla á Laugarvatni vegna
stjórnmálaskoðana sinna. Auk
ungmennanna kemur allmjög
við sögu fraulein Schwartz,
vinnukona á heimili Grétars.
Yfir þessum fyrri hluta er létt-
leiki, skiptingar eru örar og til-
þrif i persónusköpun mikil á
hinum, ungu leikurum.
Aherslan er lögð á:að sýna
stéttaandstæðurnar og það
óbrúanlega bil sem skildi
verkafólk frá eignastéttunum.
Oft á tfðum er þessi umræða
spaugileg úr hófi þrátt fyrir al-
vöruna sem undir býr. Þegar
kona útgerðarmannsins hug-
leiöir misskiptingu auðsins
verður henni að orði:
i.Rfkidæmi og gæska virðast
bara fara saman. Þú sérð nú
hverjar gefa til góðgeröarstofn-
ana! ”
Seinni hluti verksins lýsir
samkvæmi peysufataungmenn-
anna á heimili Grétars en
þangaö kemur Kristján i boði
Hjördisar. Þýska vinnukonan
þjónar þeim til borðs, en sam-
kvæmið verður kindarlegt
þegar það kemur upp úr dúrn-
um aö hún er gyöingur. Þegar
hér er komið sögu er timabært
aö fara að niöast á kommanum
og þjóðernissinnarnir taka til
óspilltra málanna. Óþarft er að
lýsa þeim ljóta leik nánar en i
heildina er þessi þáttur áhrifa-
Nýja bió: Brubaker. Banda-
risk. Argerð 1980. Handrit:
W.D. Richter. Leikstjóri:
Stuart Rosenberg, Aðalhlut-
verk: Robert Redford, Jane
Alexander ofl.
A kvikmyndahátið er ekki að
finna eina einustu nýja banda-
riska kvikmynd. Það ætti i
sjálfu sér ekki að koma svo
mjög að sök, þvi að þangaö
sækja venjulega islenskir kvik-
myndahúseigendur lifsviður-
væri sitt eins og glögglega má
sjá þessa dagana. A miðri kvik-
myndahátið treysta bióeigendur
vfgstöðu sina með þvi að hafa á
boðstólum hiö fjölbreytilegasta
úrval af bandariskri ■ kvik-
myndaframleiðslu - Tónabió
með Manhattan Woody Allens,
Austurbæjarbió með Tengda-
pabba Peter Falk og Alan
Arkin. Háskólabió með dægi-
legan afþreyjara og nú siðast
Nýja bió með Brubaker Robert
Redfords.
Brubaker er um margt
óvenjuleg kvikmynd af banda-
riskri afurðað vera. Hún fjallar
um „Litla Hraun” i bandarisku
fylki sem verður þó að teljast
hreint helviti i samanburði við
hliðstæðuna hér fyrir austan
fjall. Ungur umbótasinnaður
fangelsisstjóri (Robert Red-
ford) er ráðinn til að taka við
fangelsinu og á það að vera
skrautfjöður i hatt fylkis-
stjórans. Brubakar heldur inn-
reið sina i fangeslið dulbúinn
sem fangi og kemst þannig
sjálfur að raun um að ástandiö
er ekki glæsilegt. Þegar hann
svo byrjar róttækar umbætur,
vinnur hann fljótlega fangana á
sitt band en byrjar um leiö að
stiga illilega á tær ýmissa
kerfiskalla og góðborgara, sem
matað hafa krókinn á margvis-
legri spillingu kringum starf-
semi fangelisins.
Brubaker er þannig ádeilu-
mynd og gefur oft hrikalega lýs-
ingu á meðferðinni á föngum.
Myndin er lika óvenju löng eöa 2
og 1/2 timi en heldur þó athygl-
inni býsna vel. Myndin fer
heldur ekki troðnar hollywood-
slóðir að þvi leyti að hér
finnum við ekkert eiginlegt
ástarsamband og samband
Brubaker viö Lillian, ráðgjafa
fylkisstjórans (Jane Alexander)
snýst aðallega um fangelsismál
og hvað sé framkvæmanlegt við
rikjandi þjóðfélagsaðstæður.
En annað er samkvæmt
formúlunni. Myndavélin leikur
jafnan lengi við karlmannlegt
sólbrunnið andlit stjörnunnar,
Robert Redfords og þaö fer
ekkert milli málahver á að bera
þessa mynd til sigurs i -
áhorfendasölum um viða
veröld. Það er ekki efnið heldur
Robert Redford. Fagmennskan
er þó i fyrirrúmi eins og vænta
má i ameriskri mynd og boðorð
bandarisks kvikmyndaiðnaðar
— „aksjón” lætur aðstand-
endum myndarinnar greinilega
betur en að koma fræðilegum
rökræðum til skila. En hvað um
það — Brubaker er i alla staði
mjög frambærileg mynd og
heiðarlegt framtak. —BVS.
OVÆNTUR HITCHCOCK
Kvikmyndahátið mun nokkuð
óvænt sýna mynd eftir Hitchcock,
sem ekki var i fyrirfram gerðri
dagskrá. Það er Jamaikakráin,
sem hann gerði áriö 1939, og er
hún siðasta myndin, sem hann
gerði iEnglandi. Myndin er feng-
in hingað að tilstuðlan Raymonds
Rohauers.
Aðrar breytingar á dagskrá
hátiöarinnar eru þær, að vestur-
þýska myndin i Hjarta hvirfil-
bylsins og ungverska myndin
Trúnaðartraust komust ekki til
landsins af óviðráðanlegum or-
sökum. Dreifingaraðili þýsku
myndarinnar neitaði að senda
hana hingað á þeim forsendum,
að hún væri seld til Danmerkur og
ungverska myndin týndist á leið
hingað frá kvikmyndahátið i Ind-
landi.
„Uppsetning verksins er mjög
skemmtilega unnin og óhætt er
að fullyrða að sýningin er sigur
fyrir nemendaleikhúsið semán
efa er metnaðarfyllsta leikhúsið
á landinu i dag,” segir Sigurður
Svavarsson i umsögn sinni um
Peysufatadag Kjartans Ragn-
arssonar.
mikil lýsing á þvi hvernig ung-
menni geta skrumskælst er þau
innbyrða lifsviðhorf sem þau
hafa ekki þroska til aö meta
hlutlægt, lifsviðhorf sem eru
manneskjunni fjandsamleg á
allan hátt.
1 leikskrá er sérstaklega tekið
fram að persónur og atvik leiks-
ins eigi sér engar fyrirmyndir i
raunveruleikanum. Þetta er
örugglega rétt, en hitt er ég viss
um að ýmsir fulltiöa tslend-
ingar sjá i þessari sýningu ó-
þægilega mikið af sjálfum sér
og þeir mega lika skammast
sin. Erfitt getur reynst að meta
hversu raunsönn sú mynd er
sem brugöið er upp i Peysufata-
deginum, en hún virkar sann-
færandi. Adeilan er hörð en er
ágætlega rökstudd og þjóð-
félagslegur bakgrunnur er trú-
veröugur. Kjartan kemur boö-
skap sinum að með þvi aö láta
ungkommann Kristján og
óspilltu sveitastúlkuna Siggu
fylgja gæfuhnoðanu út úr þessu
verki. Blindaðra þjóðernissinn-
anna biður það eitt aö niöast um
stund á „júöakelllngunni” og
kveljast siðan við tilhugsunina
um bernskubrek sin. Auð-
mannabörnin eru engu betur
sett og finna engan tilgang með
lifinu.
Uppsetning verksins er mjög
skemmtilega unnin og óhætt er
að fullyrða að sýningin er sigur
fyrirnemendaleikhúsiö, sem án
efa er metnaðarfyllsta leikhúsið
á landinu i dag. Leikstjórn
Kjartans er góð og hann nýtur
einnig dyggrar aðstoðar góðs
fólks. Ég má til með að minnast
sérstaklega á þátt Fjólu Ölafs-
dóttur sem útsetti og æfði tón-
list, sem er mikið notuð i sýn-
ingunni. Leikendurnir voru
reyndar búnir að sýna það i ts-
landsklukkunni að söngur var
þeim velgefinn, en i þessu verki
er söngur og tónlistarflutningur
I einu orði sagt frábær.
Andrews-systur og Comedian
harmonists birtast ljóslifandi á
sviðinu og söngatriðin verða til
þess að blær sýningarinnar er
léttur og revfulegur, án þess að
nokkurn tima gera hinn alvar-
lega undirtón hornreka.
Sýningin I heild bar yfirbragð
fagmennsku og kröfuhörku,
engir áberandi hnökrar voru á
henni. Þessi sjö manna hópur er
svo sterk heild að óþarft er að
tina til afrek hvers einstaklings.
t tslandsklukkunni sýndi þetta
fólk hversi það er megnugt og
þessi sýning staðfestir þá
skoðun. Það var ánægjulegt að
sjá hve Július haföi bætt viö sig
frá fyrri sýningum. Aður virtist
hann veikasti hlekkurinn, en nú
var hann fallinn inn i hina
sterku heild. Vonandi gefst
þessu fólki öllu tækifæri til að
sinna list sinni i framtiðinni.
SS