Helgarpósturinn - 13.02.1981, Blaðsíða 23

23
halnarf-in'Ztl irinn Föstudagur 13. febrúar 1981
Tiðinda er að vænta af Flugleiðum i marslok.
Flugleiöir — fyrírheit og framtíð
Nú eru liðnir um þrir mánuðir
frá því Flugleiðamálið mikla náði
hápunkti sinum i deilum Stein-
grims og Sigurðar um það hvor
bað hinn um hvað, og um tveir
mánuðir frá þvi að málið fékk af-
greiðslu i' Alþingi.
Siðan þá hefur allnokkurt vatn
runnið til sjávar en tiltölulega fátt
gerst i málum þessa risa i is-
lenskum samgöngum sem frétt-
næmt hefur þótt, og er kannski
vel. Hann var búinn að fá sinn
skammt.
Litið hefur breyst i flugmálum
heimsins frá þvi i nóvember. Um
tima gerðu menn sér einhverjar
vonir um að Ronald Reagan, hinn
nýi forseti Bandarikjanna,
mundi breyta hinum umdeildu
reglum fyrirrennara sins um
flugið, en hann hefur ekki sýnt
neina tilburði i þá átt. Á meðan
heldur staða minni flugfélaganna
áfram að versna, og reyndar er
vandséð hvaða flugfélög hafa
beinan hagnað af frjálsræðinu.
Hins vegar þarf ekki að leita lengi
tilað sjá að hinn almenni farþegi
á leið yfir Atlantshafið nýtur góðs
af hlutfallslegri lækkun fargjald-
anna. A meðan allur kostnaður
við rekstur flugfélaganna, sér-
staklega olia, rýkur upp, þá er
miðaverðið nánast hiðsama. Og á
meðan risarnir berjast fyrir lifi
sinu á þessum stóra vigvelli, þá
getur verið erfitt fyrir dverga að
smjúga framhjá án þess að verða
fyrir skakkaföllum.
Sáralitið hefur samt sem áður
breyst frá þvi var til dæmis i
fyrravetur. Flugreksturinn er
nánast hinn sami, þökk sé láninu
frá rikisstjörninni. Að visu hefur
flugi til Chicago verið hætt, en að
öðru Ieyti er Norður-Atlantshafs-
flugið svipað og i fyrra. Evrópu-
flugið er nánast hið sama og áður.
Og innanlandsflugið sömuleiðis.
Félagið hefur einnig talsvert
leitað eftir verkefnum fyrir flug-
vélar sinar og mannskap erlend-
is. Það er ekki ný bóla, og teljast
sjálfsögð og eðlileg viðbrögð þeg-
ar skórinn kreppir að. Flugleiðir
og Arnarflug hafa um þessi verk-
efni nokkurt samstarf, og hefur
orðið ágætlega ágengt.
Pflagrimaflugið er alltaf á dag-
skrá, þó ekki sé há annatiminn
núna. Samt eru nú tvær vélar i
Lýbi'u, ásamt tilheyrandi mann-
skap. Þá eru tiu áhafnir, hvorki
meira né minna, i vöruflutninga-
flugi fyrir Air India, og tvær vélar
að auki. Sömuleiðis eru tvær DC
áttur i leigu hjá Overseas Inter-
national flugfélaginu. Þær eru
einkum í vöruflutningum i Saudi
Arabiu.
Samkvæmt upplýsingum Flug-
leiða gildir það sama á leigu-
flugsmörkuðum og þeim al-
mennu. Samkeppnin fer alltaf
harðnandi og erfiðara að komast
að. Margir berjast um sama bit-
ann. Flugleiðum mun þó hafa
gengið bærilega i þessum slag
uppá si'ðkastið, enda kominn
vinnufriður á þeim bæ, — loksins.
Þegar orrahriðin stóð sem hæst
hefur varla gefist mikið ráðrúm
til að vinna að hinum venjulegu
verkefnum. 011 orkan fór i
spekúleringar um hvort framhald
yrði á rekstrinum, eða hvort
mannskapnum yrði sagt upp. Og
þetta á bæði við um forstjórann
og undirmennina.
Kjörtimabil Frakklandsforseta
er með þvi lengsta sem tiðkast i
lýðræðislandi, sjö ár. Stjórnar-
skrá fimmta, franska lýðveldis-
ins kveður á um forsetastjórn.
Forseti, kjörinn beinni, almennri
kosningu, hefur úrslitavald um
skipun rikisstjórnar og stjórnar-
stefnu.
Undanfarin sjö ár hefur Valery
Giscard d’Estaing farið með for-
setavald i Frakklandi. Kjörtima-
bil hans rennur út i vor. Giscard
hefur ekki enn gefið kost á sér til
endurkjörs, en enginn efi er talinn
á að sá dráttur stafi af þvi einu að
forsetanum sé umhugað um að
framboðstilkynning sin veki sem
mesta athygli, og þvi dragist
hún þangað til rétt áður en fram-
boðsfrestur rennur út i mars-
byrjun.
Valery Giscard d’Estaing
Francois Mitterand
Mitterand og Giscard jafnir í
upphafi kosningabaráttu
Ljóst er að Giscard nýtur vald-
anna, og það svo mjög að eitt
helsta árásarefni andstæðinga
hans upp á siðkastiö hefur verið,
að framkoma og hættir forsetans
minni frekar á ættborinn konung
en kjörið höfuð lýðsins. Til
skamms tima var gengið að þvi
visu, aö ekkert fengi afstýrt
endurkjöri Giscards. En tvisvar
sjö ár eru fjórtán ár, og þvi nær
sem kosningum dregur sér þess
merki að vaxandi fjöldi Frakka
elur meö sér efasemdir um að
heppilegt sé að sá sem nú situr á
forsetastóli skipi hann svo lengi.
Horfur eru á að frambjóðendur
i forsetakosningunum frönsku
fylli tuginn, en af þeim hóp helt-
ast allir nema tveir úr lestinni i
fyrri umferö kosninganna 26.
april. Þeir tveir sem mest fylgi
hljóta i fyrri umferö reyna með
sér i hinni siðari. Vist má heita að
i þeirri úrslitaviðureign eigist
þeir við Giscard forseti og Franc-
ois Mitterand, frambjóðandi
sósialista.
Til skamms tima var álitiö, að
framboð Mitterands af hálfu
sósialista jafngilti þvi að endur-
kjör Giscards væri gulltryggt.
Mitterand er búinn að komast svo
oft i úrslit i forsetakosningum til
þess eins að falla i siðari umferð,
að engin furða væri að leiða á
honum gætti hjá kjósendum. Þar
aö auki var hann aöal hvata-
maöur bandalags sósialista og
kommúnista, sem liggur i rústum
eftir að forusta Kommúnista-
flokks Frakklands vildi ekki una
þvi að sósialistar efldust á kostn-
að kommúnista og færu langt
framúr þeim i kjörfylgi. Aðferð
kommúnistaforingjanna við að
eyðileggja vinstribandalagið var
ekki sist að reka persónulega
árásarherferö gegn Mitterand.
Skoðanakannanir frameftir
siöasta ári bentu til að skæðasti
keppinautur Giscards i forseta-
kosningum yrði efnilegasti
stjórnmálamaður sósialista af
yngri kynslóðinni, Michel Roch-
ard. Akvaö Rochard að gefa kost
á sér i forsetaframboð fyrir flokk-
inn, en dró sig i hlé þegar Mitter-
and tilkynnti að hann vildi enn
einu sinni gerast merkisberi
sósialista.
Ekki gat togstreita þeirra
Rochards og Mitterands um fors-
etaframboðið talist gæfulegt
upphaf kosningabaráttu Sósial-
istaflokksins. En þrátt fyrir það
hefur Mitterand sótt á jafnt og
þétt, siðan hann hóf kosninga-
baráttu um áramótin. Um siðustu
mánaðamót voru birtar niður-
stöður þriggja skoðanakannana
um fylgi forsetaefna. Þeir Gis-
card og Mitterand mörðu meiri-
hluta sinn i hvorri skoðanakönnun
en komu út hnifjafnir i þeirri
þriðju. Aður höfðu farið fram
aukakosningar i sex kjördæmum,
sem urðu sigur fyrir sósialista og
gaullista en ósigur fyrir
kommúnista og UDF, flokkasam-
steypu giscardsinna.
Aukakosningarnar leiddu
tvennt i ljós, sem getur haft mikla
þýðingu fyrir úrslit forsetakosn-
inganna. Það kom i ljós að kjós-
endur kommúnista höfðu að engu
fyrirmæli forustumanna sinna
um að sitja heima i síðari
kosningaumferðinni, þegar
kommúnistaframbjóöandinn var
Sem kunnugt er voru afgreidd
lög frá Alþingi i desember þess
efnis að rikissjóður lánaði félag-
inu 12 milljónir dollara (60
milljónir nýkróna), og sömuleiðis
að rikið gengist i bakábyrgð fyrir
Norður-Atlantshafsfluginu. Rikið
mun semsagt greiða það fé sem
tapast, þar sem þvi flugi var ekki
hætteir.s og til stóð á sinum tima.
En þessi aðstoð rikisins var háð
skilyröum sem fjárhags og við-
skiptanefnd Alþingis setti á sin-
um tima. Skilyrðin voru sjö tals-
ins:
1. Aukning hlutafjár rikisins i
20% verði komin til framkvæmda
fyrirnæsta aðalfund. — Þessi lið-
ur hefur ekki verið neitt vanda-
mál, enda aðalfundur ekki verið
haldinn.
2. Starfsfólki verði á sama tima
gefinn kostur á að eignast hlutafé
fyrir amk. 200 milljónir gkr.
þannig að það nái einum starfs-
manni ist jórn. — Ekki vandamál
heldur.
3. Aðalfundur Flugleiða verði
haldinn fyrir lok febrúar 1981 og
kosin ný stjórn i samræmi við
breytta hlutafjáreign. — Þetta er
vandamál. Nú nýlega samþykkti
Steingrlmur samgönguráðherra,
að i stað aðalfundarins verði
haldinn hluthafafundur, en það er
talsvert annað. A aðalfundi eru
reikningar bornir upp, og ný
stjórn kosin m.a. á grundvelli
þeirra. Það er óleyst vandamál
hvernig fara á að þvi að kjósa eða
velja á einhvern hátt nýja stjórn-
armenn, en væntanlega mun
koma fram á þeim fundi — sem
unnt er að boða með aðeins viku
fyrirvara — samþykkjanleg til-
laga frá stjorninni um leið til
þess.
4. Starfsmannafélagi Arnar-
flugs verði gefinn kostur á að
kaupa hlutFlugleiða i Arnarflugi.
— Þessi liður hefur sömuleiðis
gengið brösulega. Samningavið-
ræður hafa farið fram en engin
niðurstaða fengist:
5. Ársfjórðungslega verði rikis-
YFIRSÝN
stjórninni gefið yfirlit yfir þróun
og horfur i rekstri Flugleiða — á
þetta reynir ekki fyrr en i
mars—april.
6. Fram fari viðræður milli
rikisstjórnar og Flugleiða um
nýjar hlutafjárreglur. — Þessar
viðræður hafa farið fram.
7. Norður-Atlantshafsfluginu
verði haldið fjárhagslega að-
skildu, eins og frekast er unnt. —
Þetta mun ekki vera neitt vanda-
mál.
Það vantar semsagt aðeins
uppá að Flugleiðir hafi getað
staðið við þau skilyrði sem sett
voru, og samkvæmt upplýsingum
Ólafs Ragnars Grimssonar hefur
fjármálaráðuney tið tekið þá
ákvörðun að siðasti þriðjungur
upphæðarinnar veröi ekki greidd-
ur fyrr en staðið hefur verið við
öll skilyrðin.
En stóru spurningunni er enn
ósvarað — verði henni nokkurn-
tima svarað. Það er ekki vitað
hvernig horfurnar i Norður-
Atla ntshafsfl uginu eru, eða
hverjir möguleikar Flugleiða til
að halda lifi eru. Það er ekki vitað
hvort rikisaðstoðin var gálga-
frestur, eða hvort hún var það
sem vantaði til að koma fótunum
undir fyrirtækið aftur. Enn hefur
ekki verið gengið i að kanna þau
mál ítarlega, en nú nýlega voru
ýmsum hlutlausum aðilum send
einskonar útboð i þá könnun. Þau
fyrirtæki eru bandarisk, nema
eitt sem er hollenskt. Þegar sam-
ið hefur verið við eitt þessara
fyrirtækja er von á niðurstöðum
að skömmum tima liðnum.
Hér heima er svo von á annarri
könnun. Að sögn Ólafs Ragnars
Grimssonar hafa þingmönnum
borist fjölmargar kvartanir yfir
þjónustu Flugleiða á öllum leið-
um, og innan tiðar, sagði hann, að
tekin verði ákvörðun um úttekt á
þvi hvernig þjónustunni er hátt-
að.
eftir
Guðjón
Arngrimsson
úr leik heldur fóru á kjörstað og
kusu frambjóðendur sósialista i
þeim mæli sem dugði til að
tryggja þeim sigur. Hitt atriðið
sem aukakosningarnar leiddu i
ljós er að kjósendur gaullista eru
svo andsnúnir giscardsinnum, að
mikill hluti þeirra velur heldur
frambjóðanda sósialista i siðari
kosningaumferð.
Svo á að heita, að flokkur gaull-
ista, RPR, og giscardistafylk-
ingin UDF myndi saman þing-
meirihluta og standi -að baki
rikisstjórninni sem með völd fer i
umboði forseta. Sú samstaða er
þó frekar i orði en á borði. Horfur
eru á að þrlr gaullistar verði i
framboði gegn Giscard i forseta-
kosningunum, og sá þeirra sem
liklegastur er til aö hljóta veru-.
legt fylgi, Jacues Chirac borgar-
stjóri i Paris, er svarinn ó\inur
forsetans. Skoðanakannanir
benda til að i siðari kosninga-
umferð geti Mitterand hlotið
álika mörg atkvæði guallista og
Giscard.
Sigurhorfur forsetans veltp
sem sé að verulegu leyti á þvi, að
Georges Marchais, foringja og
forsetaírambjóðanda komm-
únista, takist að gera Mitt-
erand sem mestar skráveifur
i báöum kosningaumferöum.
Marchais hagar málflutningi
sinum þannig, að ljóst er að hann
býr sig undir aö hvetja kjósendur
kommúnista til að sitja heima i
siðari kosningaumferðinni, en i
þvi felst óbeinn stuðningur við
Giscard. A hinn bóginn hefur for-
setinn á ýmsan hátt auðveldað
Marchais að halda saman sinu
liöi, sem skýrast kom fram i með-
ferð rlkisfjölmiðla á uppljóstr-
unum um vafasama fortiö
kommúnistaforingjans.
Mesti vandi franskra sósialista
I málflutningi til stuðnings for-
setaframboði Mitterands er að
setja fram á trúveröugan hátt
hversu hann hyggst standa að
stjórnarmyndun aö unnum sigri i
forsetakosningunum. Mitterand
ætlar að rjúfa þing og efna til
nýrra kosninga jafnskjótt og hann
eftir
Magnús
Torfa
Ótafsson
tekur við forsetaembætti, til að fá
kjósendum tækifæri til að velja
þing i samræmi vð þann þjóðar-
vilja sem fælist i kosningu hans.
Enginn gerir þvi skóna að sósial-
istar nái þingmeirihluta, og þótt
forsetastjórnin franska þurfi ekki
endilega að styðjast við meiri-
hluta á þingi, getur andsnúinn
þingmeirihluti gert henni afar
erfitt að stjórna.
Marchais foringi kommunista
hefur skákað i þessu skjólinu i
málflutningi sinum, lýst yfir að
kommúnistar snúi sinu fylgi þvi
aðeins til Mitterand i siðari
kosningaumferð, að fyrir liggi
fyrirheit um að þeir hljóti mörg
og voldug ráðherraembætti að
kosningum loknum. Horfur á að
Mitterand verði skuldbundinn
kommúnistum að kosningum
ioknum eru að sjálfsögðu visasti
vegurinn til að fæla gaullista frá
að styðja hann gegn Giscard i
siðari umferð.
Lionel Jospin, framkvæmda-
stjóri Sósialistaflokksins, tók á
þessu máli i sjónvarpi fyrir
skömmu, og setti kommúnistum
kosti. Kommúnistaflokkur sem
snúið hefur baki við vinstri sam-
vinnu og Evrópukommúnisma en
horfið aftur til skilyrðislausrar
fylgispektar við sovétstjórnina er
alls ekki stjórnhæfur, sagði
Jospin. Þvi aöeins kemur til mála
að veita kommúnistum áhrif á
landstjórnina i Frakklandi, að
þeir taki sinnaskiptum, fordæmi
innrássovétmanna i Afghanistan,
krefjist aö sovétstjórnin fjarlægi
SS-20 eldflaugarnar sem hún
beinir gegn Vestur-Evrópu og
styöji málstaö verkalýðsins i Pól
landi gegn ofbeldishótunum
Rússa.
Samvinna sósialista og gaull
ista á þingi að unnum sigri
Mitterands er þvi kostur, sem
sósialistar vilja að komi fyllilega
til greina.