Helgarpósturinn - 27.02.1981, Blaðsíða 9

9
helgarpósturinn Föstudag
ur 27. febrúar 1981
til togarakaupa”
„Skilyrði
Þegar það kom seinast i hlut
þess, er þessar linur ritar að
leggja framlag sitt á hring-
borðið, urðu honum skamm-
degismálin efst i huga. Og það
eru þau raunar enn. Að þvi
leytinu virðist skammdegið árin
1980 og 1981 ætla að verða eitt
allra besta skammdegi i seinni
tið — enda er ekki eitt mál dottið
upp fyrir, þegar umræða um
annað — ekki siður merkilegt —■
er komin á hástig en jafnframt
sést örla á öðrum málum úti við
s jóndeildarhringinn.
Og hvað hefur svo borið við
siðan Gervasoni og Guðrúnar-
málið stóð sem hæst? Nú vitan-
lega Þórshafnarmálið, flug-
skýiamáiið og náttúrlega rikis-
stjórnin og hennar frammi-
staða. Skal nú nokkrum linum
varið til þess að fjalla um hvert
þessara mála frá sjónarhóli
leikmanns en mikils áhuga-
manns um svona mál.
Það er þá fyrst til að taka, að
sá er þetta ritar, áttar sig ekki
almennilega á þvi, hversvegna
togarakaupin fyrir Þórshöfn og
Raufarhöfn — hvort sem nú af
þeim verður eða ekki — eru
alltaf kennd við Þórshöfn ein-
göngu. Hvers á Raufarhöfn
eiginlega að gjaida? Var ekki
hugmyndin sú, að bæði plássin
skyldu njóta göðs af togaranum
og afla hans skyldi jafnað milli
staðanna? Eða hefur þetta
kannski breyst eips og svo
margt annað i máli þessu á
undanförnum vikum og
mánuðum? Eiga Þórshafnar-
búar nú að sitja einir að öllu? Og
i þessu sambandi vaknar sú
spurning, hvers Kópasker eigi
að gjalda? Eiga þeir ekki að fá
að komast að i togaramálun-
um? Heitir ekki fyrirtækið, sem
ætlar að „kaupa” skipið
„Otgerðarfélag Norður-Þing-
eyinga?”
Svona er vitanlega hægt að
spyrja endalaust og fá engin
svör. Raunar tæplega til ætlast.
Það er hinsvegar málsmeð-
ferðin sjálf og þá ekki síður um-
ræðan um „Þórshafnartogar-
ann” (sem allir virðast hafa
gleymt hvað heitir), óneitan-
lega verið áhugamönnum um
sérkenni islenskra umræðuefna
kærkominn fengur. Það hlýtur
til tiðinda að teljast, að heil lög-
gjafarsamkunda skuli leggjast i
tvo daga i hamslausa umræðu
um eitt stykki togara — og hafa
vist nær allir þingmenn fjallað
um málið i lengri eða skemmri
ræðum. En þrátt fyrir allar
þessar ræður eru menn litils
visari um þaðsem sumir mundu
kannski vilja kalla aðalatriði
málsins. Vilja þeir á Raufar-
höfn og Þórshöfn yfirleitt sjá
nokkurn togara? Getur verið að
það sé verið að reyna að þvinga
þessum blessuðum togara upp á
þá? Hvað eiga auralaus
byggðalög (en manni skylst að
lána þurfi allt andvirði skipsins)
að gera við togara? Væri ekki
nær að byrja á útgerð i smærri
stil? Er til nægur vinnukraftur á
þessum stöðum til þess að anna
vinnslu aflans, ef úr togara-
kaupunum yrði?
En svo ágætt, sem þetta
„Þórshafnarmál” er og hefur
verið, þá má ekki gleyma að
minnast á „flugskýlamálið” en
kannski væri réttara að orða
það sem svo, að þar hafi komið
upp á yfirborðið vandamál, sem
flestir kannast við úr skóla —
nefnilega að breyta einingum
yfir i aðrar einingar. Manni er
það minnisstætt frá sokka-
bandsárunum, hvernig gamla
enska myntin gat vafist fyrir
manni — en uppáhaldsverkefni
kennara á þeim árum voru að
láta menn reikna út prósentur
af pensum, shillingum og
sterlingspundum — og íreyta
kúbikfetum yfir i rúmmetra og
tókst vist sjaldan. Það er þvi
ekki að furða, þótt slikt vefjist
fyrir mönnum beggja megin
Atlantshafsins — svona
reikningsþrautir hafa ætið verið
notaðar til þess að fella menn á
prófum — og verið einkar gagn-
legar til þess — en hvort munur
er á að „kyngja” rúmfetum eða
rúmmetrum, þegar um flug-
skýli er að ræða — skal ósagt
látið. Aðalatriðið virðist það, að
hvomtveggja virðist vera kyngt
— án þess að mönnum svelgist
á.
Þriðja urr.ræðuefnið — rikis-
stjórnin — lifir enn góðu lifi og
er ekki unnt að fara nánar út i
þá sálma að sinni. „Það lifir
iengst------” o.s.frv. fari svo á
næstunni, að þjóðinverði
umræðulaus, þá er alltaf hægt
að gripa til hennar.
Að lokum langar greinar-
höfund að koma á framfæri
þeim þremur forsendum, sem
nú virðist þurfa að fullnægja, til
þess að einn staður fái sinn tog-
ara — og þá jafnframt hvers-
vegna Seltjarnarnes getur ekki
fengið togara. 1. Engin höfn má
vera á staðnum né i nágrenni
hans. 2. Ekki nægilegur mann-
afli til að vinna aflann. 3. Engir
peningar til að borga þótt ekki
værinema 1% af andvirði skips-
ins. Eins og sjá má, uppfylla
Seltirningar ekkert þessara
skilyrða, enda skulu þeir engan
togara fá!
c
o
(/>
in
c
i_
:0
'X3
C
«o
o
O
c
'ftJ
<u
tr>
Hr. ritstjóri.
Fyrir nokkru síðan birtust i
dagblöðum greinar eftir Martein
M. Skaftfells sem eru mjög svo
athyglisverftar. Þar kemur m.a.
fram aö lyfjakerfift kemur i veg
fyrir aft kona sem hefur þrautir I
öxl vegna bólgu i liftpoka, geti
fengift bót meina sinna meft þvi aö
banna innflutning á þeim
náttúruefnum sem hafa bætt líö-
an hennar, eftir aft iyfjakerfift
haffti gefist upp vift þaft.
Ég er ekki viss um aft fólk geri
sér almennt grein fyrir þvl hvaft
felst i þessu sem Marteinn M.
Skaftfells er aft benda á. Þaft
skiptir ekki máli hvort um er aft
ræfta eitt tilfelli efta þúsund. Þaft
að þá kemur i ljós aö
margar aðrar viðurkenndar
náttúruefnasamsetning-
ar eru einnig bannaðar hér
landi,og islenska lyfjakerfið hæð-
ist þar með að rannsóknum t.d.
breskra, rússneskra, sænskra og
til þæginda, þvi hver tafla inni-
heldur 50.000. einingar!? Þetta er
hámarksmagn, sem erlendir
visindamenn telja að geti m.a.
læknað krabbamein, eins og mörg
önnur Náttúruefni i stærri
skömmtum heldur en hið háverð-
uga lyfjakerfi telur og/eða leyfir
(sjá m.a. fréttir i islenskum dag-
blöðum) Það skyldi þó aldrei vera
að 50.000. — eininga töflur séu
dýrari heldur en 2-4000 eininga?
Eitthvað virðist þetta öfugsnúið.
En sagan er ekki öll
sögð með þessum
dæmum. Þegar
að þessi
mál eru
könnuð nánar
Lyfjakerfið og náttúruefnin
sem máli skiptir er aft lyfjakerfi i
frjálsu landi meinar frjálsri konu
að neyta vifturkenndra Náttúru-
efna sem vitaft er aft hafa linaft
þjáningar hennar, undir þvl yfir-
skyni m.a., aft mér skilst, aft um
ofneyslu sé aft ræfta á þessum
ákveftnu efnum. Þetta er undur-
furðulegt þegar aft tillit er tekift til
þess frá hvaöa aftilum þetta kem-
ur, þvi hvaft ofneyslu viftkemur aft
þá er þaft einfalt gler i þvi gler-
húsi sem lyfjakerfift hérlendis býr
I, þótt ekki sé tekift sterkara til
orfta.
Við skulum taka sem dæmi
náttúruefni sem allir þekkja og
fæst m.a. úr lýsi, en það er A-vita-
min. A-vitamin, sem að lyfjakerf-
ið hefur varað við að fólk neyti i
stærriskömmtum vegna þess hve
hættulegt það sé. Það hlýtur þvi
að vera stórhættulegt að taka
mikið af lýsi, en það lætur nærri
að aðeins 1-2 gr. af Ufsalýsi sé
fullur dagskammtur samkvæmt
„kenningunni”, ca. 2-4000 alþjóða
einingar. Það eru 220 gr. I lýsis-
flöskunni! Lyfjakerfið hefur þvi
gert A-vitamin reseptsskylt og
fengið um leið þá stórsniðugu
hugmynd að gefa okkur 10-20
daga skammt i einni töflu, okkur
ameriskra lyfjakerfa sem hafa
náttúruefni á frjálsum markaði i
samræmi við margra ára rann-
sóknir. Þegar við leiðum svo hug-
ann að þvi aö okkur er ma. öllum
frjálst að drepa okkur á ofneyslu
tóbaks og áfengis, sem hér er selt
á frjálsum markaði og að mörg
okkar eru beinlinis notuð sem til-
raunadýr við ofneyslu á allskonar
superlyfjum, sem nánari rann-
sóknir leiða svo oft I ljós að eru
meira eða minna hreinn óþverri
sem jafnvel getur drepið okkur
fyrr heldur en þeir sjúkdómar
sem að þau eiga að lækna, að þá
kemst tæpast hjá þvi að menn fari
aðspyrja sjálfan sig hverra hags-
muna sé raunverulega verið að
gæta hér.
Það er ekki hagur okkar al-
mennings að byggja fleiri spitala
með nýjum og nýjum Supertækj-
um. Það er hagur okkar að þurfa
ekki að fara inn á spitala. Það er
ekki hagur okkar að vera meira
eða minna gangandi gervi-lyfja-
tilraunadýr. Það er hagur okkar
að þurfa ekki á lyfjum aðhalda og
geta neytt þeirra náttúruefna
sem okkur er eðlilegast að neyta,
til þess ma.a að fyrirbyggja sjúk-
dóma. Það er ekki hagur okkar að
neyta tóbaks og sterkra vina. Það
er hagur okkar að neyta þeirra
náttúruefna sem likaminn þarfn-
ast og skortir svo mjög, m.a.
vegna þess að hann fær ekki nóg
af slikum efnum I þeirri fæðú sem
fólk almennt neytir nú til dags.
Er það hagur okkar að hafa
lyfjakerfi sem ekki virðir rann-
sóknir erlendra lyfjakerfa? Sem
ekki virðir rannsóknir heims-
frægra visindamanna og þar á
meðal Nóbelsverðlaunahafa?
Sem ekki virðir þann sjálfsagða
rétt okkar að ákveða sjálf hvað
náttúruefna við neytum eða ekki
neytum? Er það hagur okkar að á
skipulagðan hátt reynir lyfjakerf-
ið að koma i veg fyrir, eða kemur
i veg fyrir, að almenningur fái
upplýsingar um þær náttúruefna-
samsetningar sem fáanlegar eru
erlendis og einstaka sinnum hér-
lendis. Svona til málamynda I þvi
trausti að almenningur almennt
fái ekkert um það að vita?
Þaö er auðvelt að kanna þetta
meö þvi að fara t.d. i einhverja
Náttúrulækningabúð og sjá t.d.
Kinverskt Ginseng þar sem limt
er yfir upplýsingar um efnið. Nú,
eða spyrja A
afgreiðslufólkið um 7 | /
VETTVANGUR
Þaft rikir neyftarástand á einu
svifti þjóðfélagsins. Þetta neyftar-
ástand hefur verift á dagskrá I
fjölmiftlum undanfarin ár og um-
ræður um þaft fara vaxandi. Þaft
neyftarástand sem hér um ræftir
er sá aðbiínaður sem aldraft fólk
þarf aft búa vift.
Umræftur um þetta málefni
fara fram á málefnalegan hátt,
gagnstætt þvi sem yfirleitt gerist
þegar rætt er um þjóftfélagsmál.
Allir eru sammála um vandann
ogýmist er beitt venjulegum efn-
Leggjum spilin á borðið
islegum rökum efta skirskotað til
siftferftislegra sjónarmifta. Vift
þetta situr.
Ég td aft hugsanlega sé þörf á
aft reyna nýjar leiftir I áróftrin-
um. Það er ekki nóg aft allir séu
sammála. Þegar neyðarástand
rikir, verftur að snúast vift því á
þann einan hátt sem gefur árang-
ur. Þetta virftist ekki eiga aft
gera.
Við viljum sem sagt ekki borga.
Enginn vill fórna neinu af stund-
arhagsmunum sinum fyrir þetta
málefni. Þetta er mikil skamm-
sýni.
Undanfarna áratugi hefur verið
niðst á öldruðu fólki á nær öllum
sviðum. Þjóðfélagið hefur
skammtað þvi hungurlaun. Þjóð-
félagið hefur látið ræna það
sparifé sinu. Þjóðfélagið hefur
látið stafla þvi á stofnanir. Þjóð-
félagið hefur látið einstaklinga
búa með gamalmenni eins og
sauðfé og kýr. Þjóðfélagið hefur
nánast ekki gert neitt i málefnum
aldraðra annað en að bjarga þvi
að gamalmenni deyi beinlinis á
almannafæri. Þetta eru stað-
reyndirnar i hnotskurn.
Margir sem þetta lesa vita það
kannski ekki að nánir ættingjar
þeirra hafa orðið að búa við and-
legar misþyrmingar á stofnun-
um. Þeir vita kannski ekki að
þeim hefur verið staflað saman
eins og sild i tunnu og ekki fengið
nema takmarkaða hjúkrun. Þeir
vita kannski ekkiað Island er lik-
lega eina landið i Vestur-Evrópu
þar sem öldrunarlækningar eru
ekki kenndar i læknisfræðinni.
Þeir vita það kannski ekki að i
námsskrá hjúkrunarskólanna er
þessum þætti harla litið sinnt.
Þeir vita það kannski ekki að
meginþorri dvalarheimila er rek-
inn í afar lausum tengslum við hið
almenna heilbrigðiskerfi.
Kannski vita lesendur þetta
ekki og ýmislegt annað sem ekki
er plásstilað reifa hér. Þeir vita
þá ekki heldur hvað biður þeirra
þegar þeirkoma á ellialdur. Þeir
vita ekki að ef ekki verður um
gjörbreytingu að ræða verða per-
sónueinkenni þeirra þurrkuð út
og þeir verða keyrðir áfram eins
og kjúklingar i nýtisku búi ef vel
tekst til. Matur og hirðing — búið.
Ég held að það sé kominn timi
til að taka umbúðimar utanaf
umræðum um málefni aldraðra.
Ég held að kominn sé timi til að
leggja spilin á borðið og viður-
kenna að við þurfum að borga nú
þegar nokkra milljarða til að
skapa ytri skilyrði fyrir umönnun
aldraðra. Og ég held að við ættum
að gera þetta strax.
Ég held að við ættum að standa
fyrir þjóðarvakningu núna. Við
ættum að Utvega fé nú þegar til að
byggja upp i lotunni B-álmu
Borgarsjúkrahússins. Það kostar
kannski eins og einn skuttogari.
Við ættum að láta hlutlausa er-
lenda aðila gera úttekt á ástandi
öldrunarhjúkrunar og umönnun-
ar gamalmenna. Siðan eigum við
að lagfæra það sem þarf.
Og ef við höfum enga almenna
skynsemi ogenga siðferðiskennd,
þá ættum við að skrifa aldur okk-
ar sjálfra á blað og reikna út hvað
langur timi liður þangað til við
megum sjálf búast við að lenda
inni á kjúklingabúinu. Kannski
yrðum við þá það hrædd að seilst
væri eftir buddunni. Og eitt að
lokum: Gerum okkur fulla grein
fyrir þvi' að þó að við höldum að
eigin fjármunir geti foröað okk-
ur frá þeim örlögum sem margt
aldrað fólk verður að hlita, þá er
það blekking. Okkur verður öllum
raðaö upp og settur á okkur
smekkurinn hvort sem við þurf-
um hann eða ekki. Þó undarlegt
kunni að hljóma þá rikir alger
jöfnuður hvað þetta varðar á
þessum stofnunum i þjóðfélaginu.
Hrafn Sæmundsson.