Helgarpósturinn - 20.03.1981, Blaðsíða 17
17
Ágreiningur virðist uppi innan sjónvarpsins hvort vidióið eigi að leysa filmuna algjörlega f hólmi.
Tækniþróun hjá sjónvarpinu:
Videó inn — filman út
Þær hugmyndir hafa komið upp
innan sjónvarpsins, að á næstu
þrem til fimm árum, verði að
mestu eða öilu lögð niður vinna
með filmu innan stofnunarinnar,
en í staðinn eingöngu unnið með
myndsegulböndum. Yfirverk-
fræðingur sjónvarpsins telur það
óhjákvæmilegt, ef tslendingar
eigi að fylgja tækniþróuninni i
heiminum i dag. Forstöðumaður
kvikmyndadeildarinnar er hins
vegar ekki alveg á sama máli og
telur það vanhugsað að leggja
filmuna alveg niður. Þá munu
kvikmyndagerðarmenn vera á
sama máliog telja þessa fyrirætl-
un hættulega kvikmyndagerð I
landinu.
„Það er min trú, og fleiri, að
þróunin i heiminum sé svo ör frá
filmu yfir i elektrónik, að við get-
um farið að hugsa fram fyrir
okkur, og i staðinn fyrir að endur-
væöa kvikmyndadeildina með
miklu af dýrum búnaöi, þá heldur
að keyra þetta út eins og það er og
reikna meö að verði skipt yfir”,
sagði Hörður Frimannsson, yfir-
verkfræðingur sjónvarpsins, þeg-
ar hann var spurður um þessar
hugmyndir.
Hörður sagði, að lengra væri
málið ekki komið enn, en niður-
staðan af fundinum var sú, að
lagðar yrðu fram nákvæmar
kostnaðaráætlanir og hugmyndir
um þetta, áður en það yrði frekar
rætt.
Sjónvarpið hefur þegar stigið
skref i þessa átt, þvi erlendar
fréttastofur eru þegar farnar, eða
um það bil að hefja að senda er-
lendar fréttir á kassettum. Sagði
Hörður, að þetta væri ekki bara
hugmynd komin frá þeim i is-
lenska sjónvarpinu, þvi þetta
væri að gerast um allan heim.
Amerika, Afrika og Asia hefðu
þegar skipt yfir fyrir tveim árum,
en Evrópa væri núna fyrst að
koma inn i myndina og það
byggði á þvi', að það hefði þurft að
fá þetta viöurkennt sem standard
hjá öllum sjónvarpsstöðvum. Nú
væri svo búið að fá þetta sam-
þykkt sem EBU standard.
,,Úr þvi það er búið að neyða
okkur til að kaupa þennan búnað
vegna erlendu fréttanna, má
segja að þaðsé fyrsta þrepið i leiö
að hinum búnaðinum, þvi nú
þurfum við ekki að bæta við nema
beranlegri myndavél og beran-
legu segulbandi, þvi vinnslutækin
eru komin. Við erum þegar búnir
aðkaupa eina slika myndavél, en
segulbandið kemur ekki fyrr en
eftir einn og hálfan mánuð. Við
fáum aðra myndavél fljótlega og
annað beranlegt segulband og þá
erum við byrjaðir að fikra okkur
inn á þessa braut, þó að það sé
enn á tilraunastigi. Við þurfum
Skemmtileg skötuhjú
Tölvutrúlofun (A Perfect
Couple) Bandarik. ÁRGERÐ
1979. Handrit og leikstjórn:
Robert Altman. Aðalhlutverk:
Paul Dooley og Marta Heflin.
Kvikmyndir og músik hafa
allt frá upphafi talmyndanna
verið óaðskiljanlegir föru-
nautar. TheJazzsingers markaði
upphafið að þessari trúlofun og
allt siðan hefur verið geröur
aragrúi söngva- og tónlistar-
mynda. Samt sem áður hefur
samband þessara tveggja list-
greina ætið verið dálitið
vandræðalegt. Ég á þó ekki við
notkun á tónlist til áhrifsauka i
kvikmyndun heldur þegar
söngur og tónlist er hluti af
söguþræðinum. Þá gerist það
venjulega að tónlistaratriðin
standa ein sér, það verður að
rjúfa frásögnina til að koma
þeim að og þar með raskast
eftirliking raunveruleikans
sem flestar kvikmyndir
byggjast á.
I útlandinu i sumar sem leið
sá ég hins vegar tvær kvik-
myndir, sem voru einkum at-
hyglisverðar fyrir þá sök að þar
lögðu höfundar þeirra sig alla
fram um að fella tónlistarat-
riöin eðlilega inn i frásögn
myndanna. önnur þessara
mynda var Fame Alans Parker
(Midnight Express) en hin
skötuhjúin fullkomnu hans
Altmans. I báöum tilfellum
heppnaðistþessi viðleitni i aöal-
atriðum, þótt báðar myndimar
væm um margt gallaðar að
öðru leyti.
Tölvutrúlofun Altmans snýst
um árekstra milli gamla timans
og hins nýja. Ungur maður og
ung stúlka, sem bæði eru i' leit
að lifsförunaut, eru leidd saman
fyrirtilstuölan hjónabandsmiöl-
unar, sem lætur tölvu draga
saman væntanlega maka.
Skötuhjúin koma úr gjöróliku
umhverfi — hann er sonur
gnsks auðjöfurs, sem dýrkar
húsbóndavald sitt og klassiska
tónlist, en hún býr i kommúnu
með félögum sínum i rokk-
hljómsveit þar sem hún er ein af
söngvurunum. Hann er gamal-
dags en hún hálfgert blóma-
bam, hann þykist hafa allt á
hreinu en hún er reikul og
óörugg. Samband þeirra er lika
heldur brösótt og vandræðalegt,
svo að lengst af verður ekki
annað séð en tölvan blessunin
hafi gert meiriháttar mistök.
Altman notar tónlistina sem
tákn til aö undirstrika þessa tvo
gjöróli'ku heima, sem skötu-
hjúin eru komin frá, eða öllu
heldur öfugt — skötuhjúin sem
tákn þessara tveggja óliku tón-
listarstefna sem ráða rikjum
um þessar mundir — klassik-
innar og rokksins. Og þrátt fyrir
margháttaða árekstra þeirra á
milli er niðurstaðan þó sú, að
þessar tvær greinar sama meiðs
hin alvarlega, fræðilega,
kraftmikla, stefnuvillta lág-
menningarlega músik — séu
þegar allt kemur til alls hin full-
komnu skötuhjú, sem hvort um
sig muni geta bætt hina upp.
Þessi gamansama táknmáls-
dæmisaga Altmans sótti harla
vel að mér, kannski vegna þess
að þessi „etiska” togstreita
milli hámenningartónlistar og
lágmenningarmúsikur hefur
alltaf heillað mig, og einnig
vegna þess að ég er i meginat-
riðum sammála niðurstöðu
Altmans. En ég geri mér lika
grein fyrir að Tölvutrúlofun er
varla i röð merkustu mynda
Altmans heldur lit ég fremur á
hana sem saklaust og skemmti-
legt hliðarspor þessa kynlega
kvists bandariskrar
kvikmyndagerðar, sem þarna
nær einhvern veginn aldrei full-
komlega tökum á efninu — en
frumleikinn er i góðu lagi hér
sem endranær.
—Bva
meiri búnað til að geta lagt alveg
niður filmuna, enda er ekki verið
að tala um að leggja hana niður
fyrr en eftir þrjú til fimm ár”,
sagði Hörður.
Hann sagði þó, að sjónvarpið
myndi eiga kvikmyndavélar
áfram, en ekki yröi miðað viö að
vinna neitt að ráði með þeim,
nema þá i sérstökum tilfellum.
Hörður sagöi, að það mætti ekki
gleyma þvi, að kostnaður við hrá-
filmu hafi verið yfir hundrað
milljónir króna á siðasta ári og
yrði enn hærri á þessu ári. Þegar
tillengri tima væri litiöværi þessi
skipting yfir i myndsegulbönd
spamaður, en ekki á næstu 3—5
árum, meðan sjónvarpið væri að
tækjavæöa sig.
„í raun og veru skiptir það
okkur ekki öllu máli hvort þetta
er ódýrara eða dýrara, þetta er
þróunin i heiminum og við hljót-
um að fylgja henni. Við getum
ekki verið einir á báti”, sagði
Hörður Frimannsson, yfirverk-
fræðingur sjónvarpsins.
„Okkur finnst þetta ekki
skemmtilegt og ekki vera raun-
hæft, eins og það er lagt fyrir”,
sagði Þórarinn Guðnason, for-
stöðumaður kvikmyndadeildar
sjónvarpsins, þegar hann var
spurður álits á þessum hugmynd-
um.
Hann sagði að sér fyndist þetta
dálitið vanhugsað og á þessum
áformum væru vissir annmarkar.
Þetta heföi verið skipulagt á hin-
um Norðurlöndunum, en þar
heföi það ekki náö fram að ganga.
Þórarinn sagði, að myndsegul-
bandatæknin hlyti að taka yfir
fyrr eða seinna. Filman og video
yrðu að fá aö þróast hlið viö hlið
áfram, þvi ekki væri hægt að
leggja annað niður og taka hitt
upp í staðinn, þróunin væri ekki
komin þaö langt.
Ónafngreindur kvikmynda-
gerðarmaður hefur haldið fram
þeirri skoðun, að það sé ekkert
einkamál sjónvarpsins að leggja
niður alla vinnu með filmu, held-
ur væri hér á ferð menningarpóli-
tiskt mál, sem snerti alla kvik-
myndagerö i landinu og þyrfti að
ræða þetta i miklu víðara sam-
hengi. Þórarinn var spurður að
þvf, hvort hann liti á þetta sem
innanhússmál sjónvarpsins.
,,Ég treysti mér ekki til að
svara þvi. Upphaflega var sjón-
varpinu uppálagt að styðja við
kvikmyndagerð i landinu, en það
hefur ekki verið staðið við það
eins og ástæða væri til en alla
vega verður það ekki gert, ef
filma verður lögð niður hér i sjón-
varpinu”, sagði hann.
Þórarinn sagðist telja það, að
ekki væri ástæða til að leggja
filmuna niður i hvelli, vegna þess
að videóið væri að koma. Það
væri mál flestra, sem hann hefði
séð fjalla um þetta erlendis, að
ekki værikomið að þvi, að videóið
leysti filmuna af hólmi. Hins veg-
ar sagði hann aö allt útlit væri
fyrir að þessi breyting kæmi til
framkvæmda, þviaðnokkru leyti
væri búið að kaupa tæki til að
mæta henni.
íguðana
Umræðuþættir sjónvarpsins i
vetur hafa verið ákaflega mis-
jafnir. Þáttur Gunnlaugs
Stefánssonar um kirkjuna s.l.
bænum
ræðustjórinn fyrirfram i sam-
tölum við viðmælendur i inn-
slögum að vera búinn að finna
nákvæmlega út kjarna þess sem
þriðjudagskvöld verður þó að
teljastiröðhinna áhugaveröari.
Gunnlaugitókst heldég, þrátt
fyrir dálitiö stiröa stjórn á
stundum, að velta upp öllum
helstu spurningum sem vaknað
hafa um kirkjunnar starf á
þessum siðustu og verstu tim-
um.
Hinsvegar bar þátturinn öll hin
sömu merki alltof mikilla of-
hleðslu langra viðtalsinnslaga
er einkennt hafa fyrir umræöu-
þætti vetrarins, og hefur gert
þá alla þunglamalegri en þurft
hefði að vera. Innslög sem þessi
eiga að vera örstutt og hnitmiö-
uð og notuð til þáttaskila i
umræðunni og beina henni inn á
nýjar brautir.
Yfirleitt finnst mér þessir
umræðuþættir sjónvarpsins
með þvf marki brenndir að of
litiö er lagt I undirbúning
þeirra og forvinnslu. Ef vel á að
vera eiga umræöustjóri og
stjórnandi upptöku að vera bún-
ir að gera sér fyrirfram hug-
mynd um uppbyggingu þáttar-
ins, strúktúrinn, gera þátttak-
endum i umræðunni, grein fyrir
þvi með góðum fyrirvara inn á
hvaða svið verði komið og helst
að renna I gegnum heilan þátt i
æfingu. A sama hátt þarf um-
þeirhafa til málanna að leggja
og taka siðan upp nákvæmlega
það og ekkert nema það, sem
hann notar siðan til að leiða
umræöuna þegar á hólminn er
komið. Aöeins þannig veröur
einhver mynd á umræðuþáttum
af þessu tagi.
Á hinn bóginn geri ég mér
mæta vel grein fyrir þvi að
svonalöguðu er auðvelt að slá
fram en -erfiðara að
framkvæma. Starfsmönnum
sjónvarps er sjaldnast
skammtaöur langur tfmi til
þáttagerðar i þessum dúr og
auk þess eru lausamennsku-
greiðslur sjónvarpsins ekki svo
rikulega framreiddar að nokk-
ur umræðustjóri tæki i mál aö
leggja á sig alla þá vinnu viö
þáttinn sem þyrfti ef vel ætti aö
vera. Það að stöku sinnum tekst
að búa til liflega umræðuþætti,
er þess vegna oftast einungis
glöpalán — undantekning sem
sannar regluna. Niðurstaðan
verður þvi vafalaust óbreytt
ástand — sjónvarpið mun halda
áfram aö senda út umræðuþætti
með þessu sama sniði. En I
guðana bænum — fækkiö þá og
styttiö innslögin.
—BVS.