Helgarpósturinn - 03.04.1981, Blaðsíða 4

NAFN: Davíð Scheving Thorsteinsson STAÐA: Forstjóri og hluthafi Smjörlíkis og formaður
Félags íslenskra iðnrekenda FÆDDUR: 4. janúar 1930 HEIMILI: Mávanes 7 HEIMILISHAGIR:
Eiginkona Stefanía Scheving Thorsteinsson og eiga þau 5 börn BIFREIÐ: Hefur afnot af bifreið
fyrirtækisins ÁHUGAMÁL: Þau sömu og hjá Marteini Lúther, þ.e. óður, vín og fagrir svannar
„Við erum ekki pilsfaldakapítalistar”
Á þingi islenskra iftnrekenda fyrir skörnmu lýsti Davið Scheving Thorsteinsson formaöur félags
islenskra iönrekenda þvi yfir, að vandi iðnaöarins væri nú meiri en nokkru sinni áöur. Vmsum fannst
sem iðnrekendur í þingi sinu heföu dregiö upp alitof dökka mynd af ástandinu og það hafi þeir raunar
alltaf gert á siöustu þingurn iðnrekcnda. „Þetta er alltaf sama eymdarvæliö i Daviö Scheving og iön-
rekendum,” sögöu ýmsir i þessu sambandi.
Davið Scheving hefur stundum verið orðaöur við framboö á vegum Sjálfstæöisflokksins og jafnframt
hefur hann verið ncfndur sem mögulegur kandídat í baráttunni um næsta formann Sjálfstæöisflokksins.
Daviö er aöaleigandi og framkvæmdarstjrtri Smörlikis h/f og er i Yfirhcyrslu um málefni iönrekenda.
Hver er raunveruleg staða
islenskra iðnrekenda i dag?
,,Ég held aö við höfum aldrei
veriö eins illa settir, siöan viö
gengum inn i EFTA og um þessar
mundir.”
Og hvar er skýringanna að leita
á þessari óáran?
„Skýringarnar eru einfaldjega
aðgeröir og jafnframt aðgeröar-
leysi stjórnvalda.”
f*ú hefur dregið upp dökka
mvnd af stööu iönaðarins mörg
siðastliðin ár. býðir þetta, að
allar rikisstjórnir þessara ára
hafa verið jafnslæmar við ykkur
iönrekendur?
„beir iönaöarráöherrar sem ég
hef unnið með tJóhann Hafstein,
Magnús Kjartansson, Gunnar
Thoroddsen, Hjörleifur Gutt-
ormsson, Bragi Sigurjónsson)
hafa allir reynt að gera sitt besta
fyrir iönaðinn, en hafa ekki náð
aö koma þeim áhugamálum sin-
um fram innan stjórnkerfisins.”
A hverju hefur strandað?
Hverjir eru þessir svörnu óvinir
sem vilja iðnaöinum illt?
„Verstu óvinir iðnaöarins og
þar meö islensku þjóöarinnar,
eru afturhaldsseggir tregðulög-
málsins.”
Nafngreindu nokkra af þessum
valdamiklu afturhaldsseggjum?
„Eg get ekki nafngreint þá
beint. Þeir eru ekki i dagsljósinu,
en hafa með aðstöðu sinni fest
iðnaðinn i kviksyndi, þar sem
hvergi er fast land undir fæti.”
En hvar liggja þessir vondu
menn? Hvar er þá að finna?
„Afturhaldsseggirnir eru i
meirihluta á Alþingi og stjórn-
kerfinu i heildsinni. Þessir aðilar
hafa enn ekki áttað sig á þvi hvað
gerðist 1970, þegar Island gekk
inn i EFTA samstarfið. Þeir hafa
ekki enn skilið þessar breyttu
aðstæður þrátt fyrir þaö að 11 ár
eru nú liðin. Og þeir hirði sneiöina
sem hana eiga."
Viltu ekki beina sneiöinni i
dálitíð ákveönari áttir, þannig aö
þeir fái hana örugglega sem eiga
fyrir henni? Nefndu nokkur íjæmi
um afturhaldsseggina þiná'. Þaö
ætti ekki aö vera erfitt, þegar þeir
erut.a.m. í meirihluta á Alþingi.
„Þessir menn koma aldrei
fram fyrir skjöldu i þessu hlut-
verki. Ég minnist þesst.d. ekki að
hafa hitt mann, sem hefur ekki
brennandi áhuga á framgangi
iðnaðarins i orði a.m.k..”
Þiö iönrekendur viljiö sem sagt
komast í rikisjötuna eins og land-
búnaöurinn og inná styrkjam^rk-
aðinn eins og sjávarútvegurinn?
„Nei, nei, ekkert væri okkur
ókærar.”
Þiö kvartið samt og kveiniö og
leitiö ásjár hjá rikisvaldinu?
„Viö erum ekki pilsfaldakapi-
talistar.”
Hvers vegna eruö þiö þá aö á-
kalla hiö opinbera?
„Við viljum það eitt, að af
okkur sé létt þvi oki sem smiöað
hefurveriðaf afturhaldsseggjun-
um og iönaöurinn hefur verið
njörvaður i. Þegar við erum laus-
ir við það ok, þá viljum við vera i
friði fyrir rikisvaldinu.”
Ileldurðu ekki að almenningur
sé búinn aö fá nóg af barlómnum
og þeim skuggamyndum sem þú
hefur dregið upp af stöðu iönaðar-
ins á siðustu fjórum árum?
„Ekki siðustu fjórum, heldur
siðustu sjö."
En er fólk ekki búið að fá nóg af
kveininu?
„örugglega ekki þeir 14.
þúsund, sem vinna i iðnaðinum.
Og ég vona bara að afturhalds-
seggirnir verði orðnir svo leiðir á
þessum ræðuhöldum, að þeir láti
sér segjast.”
Nú ertu búinn að flytja þessa
sömu kveinstafaræöu á síöustu
þingum iðnrekenda . Attu þessar
ræður á lager og jafnvel eitthvað
fram i timann?
„Nei, ég á ekki þessar ræður á
lager, þótt i þeim flestum hafi
verið dregin upp dökk mynd af
stöðu iðnaðarins. Ég skal sýna
þér hérna bunkann af upp-
köstum sem ég dró upp fyrir ræðu
mina á siðasta iðnrekendaþingi.
Það var mikil vinna á bak viö
hana.”
Og sifellt dekkir þú myndina i
ræðum þinum . Hvar endar þetta
eiginlega? Hvernig kemur ræða
þin til með að hljóöa eftir ca. 5 ár
með óbreyttri þróun ?
„Ég tala auðvitað lyrir hönd
margra, þegar ég lýsi ástandinu
og það hefur sannast sem við iðn-
rekendur hölum sagt lengi. Við
höfum haft rétt fyrir okkur. Það
er nú borðliggjandi. 1 fyrsta lagi
hafa 5.500 manns flutt af landi
'brott á siðustu 10 árum.
Almennur landflótti. 1 öðru lagi
hafa ráðstölunartekjur á mann
minnkað verulega og i þriðja lagi
hafa erlendar eyðsluskuldir auk-
ist hrikalega. Á siðasta ári slóg-
um við erlendis t.a.m. 730 gamlar
milljónir á hverjum einasta degi,
og eru þá páska- og jóladagur
taldir með og jafnvel 1. mai.
Ekkert af þessu hefði gerst ef
farið hefði verið að okkar tillög-
um sem við lögðum fram fyrir 7
árum, eða raunar fyrir 47 árum,
þegar iðnrekendafélagið var
stofnað.”
En þrátt fyrir þetta ástand I
þjóöfélagsmálunum veröur ekki
séð að iönfyrirtækjum hafi
fækkaö verulega?
„Hlutfallslega hefur fólki i iðn-
aði fækkaö og er nú færra en árið
1963, en opinberir starfsmenn eru
aftur á móti þrisvar sinnum fleiri
en þá.”
Flest stærri iðnfyrirtæki
virðast þó skrimta og vel það, og
skila sum hver álitlegum gróða,
eins og t.a.m. þitt eigið fyrirtæki.
Hvernig kemur það heim og
sagan við svartnættið i ræðum
þinum?
„Það er skylda hvers fram-
kvæmdastjóra að vera trúr sinu
fyrirtæki og reka þaö meö
hagnaði. Ef hann getur það ekki,
þá á að reka hann og ráða annan
hæfari.”
Er ástandið ekki alvarlegra en
svo, að iðnfyrirtækin leysi
vandamálin með þvi einu að reka
framkvæmdastjóra og ráöa
aðra?
„Guði sé lof fyrir það, að sum-
um fyrirtækjum hefur tekist að
skila hagnaði. Hins vegar er
nýsköpunin i iðnaðinum ekki
nægileg og þess vegna m.a. flýr
fólk land."
En er aö óllu jöfnu nóg aö
skipta um framkvæmdastjóra til
að koma illa settum iðnfyrirtækj-
um á rekspöl og yfir á gróöakant-
inn ?
„Nei, það er ekki alltaf nóg.
Stundum verða þau að leggja upp
laupana, stundum selja fyrirtæk-
ið eða leggja það niður. Og það
berað leggja niður fyrirtæki sem
eru óarðbær.”
Hefur slíkt verið gert i ein-
hverjum mæli?
„Já, töluvert mörg fyrirtæki
hafa verið lögð niöur eða seld
öðrum. Og rekstrarniðurstaðan i
janúar 1981 bendir til þess að æ
fleiri fyrirtæki verði rekin meö
haila þetta árið.”
Er þá næsta augljóst að mörg
fyrirtæki verða að hætta starf-
semi sinni á þessu ári?
,,Ég reikna með þvi að svotil öll
fyrirtæki i samkeppnisiðnaðinum
verði rekin með tapi á þessu ári.
Það er siðan ákvörðun eigenda
þessara fyrirtækja, hvort hætta
skuli rekstrinum, eöa reyna end-
urskipulagningu i rekstrinum, þá
mögulegameðuppsögnum. En ég
itreka aö þetta ófremdar-
ástand er komið upp vegna að-
gerða og aðgerðarleysis stiórn-
valda.”
Það er þá liklega ekki bjart
framundan hjá þínu fyrirtæki.
Áttu jafnvel sem framkvæmda-
stjóri von á þvi aö fá reisupass-
ann frá eigendum Smjörlikis —
þér og fleirum — á þessu ári, ef
þér tekst ekki aö skila hagnaöi?
„Það hitnar undir mér eins og
öðrum framkvæmdastjórum ef
reksturinn gengur illa. Ég vona
þó að eigendurnir sýni mér þolin-
mæði og mér takist að skila ein-
hverjum hagnaði á þessu ári.”
Ertu larinn að lita i kringum
þig eftir nýrri vinnu, ef þú tækir
þá ákvörðun sem eigandi Smjör-
likis að segja upp framkvæmda-
stjóranum. þér sjálfum?
„Það er ekkert eilifðarjobb að
vera framkvæmdastjóri, en ákaf-
lega skemmtilegt.”
Þrátt fyrir óvissa afkomu iðn-
fyrirtækja, þá veröur nú ekki séö,
að þú sjálfur liöir neinn skort?
„Ég held nú að minn lifsstill sé
ekkert öðruvisi, en t.d. minna
starfsmanna. Annars er það eitt
meginmeinið hér á landi, þessi öf-
und og samanburöur á lifskjörum
fólks. Þetta er eitt erfiðasta atrið-
ið i öllum kjarasamningum,
þegar hinir ýmsu hópar eru að öf-
undast hver út i aðra."
En er það óeölilegt aö fólk beri
saman lifskjör sin og annarra
sem meira hafa úr aö moöa?
Helduröu t.d. ekki aö stúlkan á
færibandinu hér hjá Smjörliki
eigi ekki erfiöara ineö að fram-
fleyta sér og sfnum en þú fram-
kvæmdastjórinn og iönrek-
andinn?
„Littu á bila starfsfólksins hér
fyrir utan. Stúlkan á færibandinu
á einmitt nýjanfallegan bil. Það á
ég ekki. Þessi lifsgæðamunur er
ekki eins mikill og látið er i veðri
vaka.”
Þú hefur samt sem áöur vel
ofan i þig og þina i samanburði
við almennt launafólk á tslandi?
„Ég hef það ákaflega skemmti-
legt og liður vel. Hins vegar hef
ég áhyggjur af framtið þessa
lands, þvi arðsemissjónarmiðin
hafa ekki verið höfð að ieiðarljósi
i f járfestingum, heldur hefur pen-
ingunum verið dælt i fram-
kvæmdir þar sem atkvæða er
von. Ég er t.d. ekkert of viss um
það, að öll börnin min fimm komi
til með að vilja dvelja áfram á
tslandi við það ástand sem nú
rikir og ef ég væri t.d. á þínum
aldri i dag myndi ég skoða minn
hug vandlega i þessu tilliti. En ég
hef það sem sagt mjög gott fjár-
hagslega, en óttast framtiðar-
stöðu islenska þjóðfélagsins."
Hvernig i ósköpunum getur þú
vel stæöur maöurinn sett þig i
spor hins almenna launamanns á
tslandi og haft áhyggjur af hans
afkomu, sem þú þekkir aöeins af
afspurn? Veröur þetta ekki
sjónarhorn úr filabeinsturni?
„Nei, þaö held ég ekki. Ég hef
meint það ærlega og talað af tölu-
verðri þekkingu, þegar ég tjái
mig um afkomu atvinnuveganna
og almennings hér á landi. Þeir
sem þekkja mig innan verkalýðs-
hreyfingarinnar ofan frá og niður
úr vita að ég segi skoðanir minar
af fyllstu sannfæringu og af
heiðarleika.”
Ef við hugsun okkur, að Smjör-
Ifkiseigandinn afréði að segja
framkvæmdastjóranum upp.
Hvar myndir þú leita eftir nýju
starfi? Færir þú út i stjórnmálin?
„Ég hef ekki viljað taka þátt i
stjórnmálum hingað tii. Hef ekki
verið i framboöi, þótt það hafi
nokkuö oft verið rætt viö mig.
Hins vegar myndi ég aldrei fara
út i pólitik sem uppflosnaður
framkvæmdastjóri, heldur þá
sem framkvæmdastjóri sem gagn
hefði verið i, enda ætla ég ekki að
reka fyrirtækið með tapi á þessu
ári, þótt horfurnar séu tvisýnar i
dag. Annars má eiginlega segja,
að það sé frekar verðlagsstjóri
sem reki þetta fyrirtæki heldur
en ég.”
Afram meö pólitfkina. Nú ertu
yfirlýstur Sjálfstæöismaöur og
meira segja oröaður viö for-
mannsembættið i Sjálfstæðis-
flokknum. Eru stjórnmálin farin
að höfða til þin i rikari mæli?
„Ég lit á það sem hrós, þegar
farið er fram á það við mann, að
hann bjóði sig fram sem forystu-
maður stærsta stjórnmálaflokks
þjóðarinnar. Ég hef hins vegar
hvergi séð formannsstöðuna i
Sjálfstæðisflokknum auglýsta
lausa til umsóknar og tel hana
raunar ekki vera á lausu. Ég styð
heilshugar núverandi formann
flokksins.”
En sérðu þig i hillingum sem
þingmann eða ef til vill ráðherra i
framtiöinni?
„Nei, ég sé það ekki sem neina
draumsýn."
En er það raunhæfur möguleiki
að svo geti farið?
„Það er erfitt að spá, sérstak-
lega um framtiðina.”
En er þetta mögulegt?
„Ekkert er ómögulegt.”
Hvaö myndi breytast i iönaöin-
um ef þú settist i stól iönaöar-
ráðherra?
„Ja, það myndi a.m.k. margt
breytast hvað stefnuna i orku-
málum áhrærir. Ef Sjálfstæðis-
flokkurinn væri einn i stjórn, þá
myndi ég geta breytt miklu hvað
iðnaðinn varðar. Ef ég sæti hins
vegar i ráðherrastóli fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn og i samsteypu-
stjórn með einhverjum aftur-
haldsflokkanna þriggja, þá
myndi vafalaust litlar breytingar
til bóta fást i gegn, þrátt fyrir
minar óskir og kröfur.”
Áttu viðað það séu aöeins Sjálf-
stæöismenn sem framfylgi réttu
stefnunni i iðnaöarmálum?
„Já, Sjálfstæðisflokkurinn einn
styður frjálsan atvinnurekstur.
Hins vegar á flokkurinn þátt i þvi
ófremdarástandi sem nú rikir i
iðnaöinum, þvi hann hefur alltof
oft fallist á vondar málamiðlanir i
rikisstjórnarsamstarfi."
eftir Guðmund Árna Stefánsson