Helgarpósturinn - 03.04.1981, Page 8

1Jielgai---------------
pósturinn_
Blað um þjóðmál, listir og
menningarmál
Utgefandi: Vitaðsgjafi hf.
Framkvæmdastjóri: Bjarni P.
Magnússon
Ritstjórar: Árni Þórarinsson,
Björn Vignir Sigurpálsson.
Blaðamenn: Guðjón Arn-
grímsson, Guðlaugur Berg-
mundsson, Guðmundur Árni
Stef ánsson og Þorgrimur
• Gestsson.
Utlit: Kristinn G. Harðarson.
Ljósmyndir: Jim Smart.
Auglýsinga- og sölustjóri:
Höskuldur Dungal.
Gjaldkeri: Halldóra Jóns-
dóttir.
Dreif ingarstjóri: Sigurður
Steinarsson.
Ritstjórn og auglýsingar eru
að Síðumúla 11, Reykjavík.
Simi 81866. Afgreiðsla að
Hverfisgötu 8—10. Símar:
81866, 81741, 14900 og 14906.
Prentun: Blaðaprent hf.
Áfengismál
í góðu
jafnvægi
Umræða um áfengismál hefur
verið mikil á undanförnum
misserum. Ekki vegna þess að
ástandið i þeim málum hafi
versnað svo mjög, heldur miklu
fremur vegna þess að áhugi á
þeim hefur vaxið vegna mikils
starfs Samtaka áhugamanna um
áfengisvarnir, og fleiri félaga-
samtaka.
Það hefur lengi loðað við okkur
íslendinga að drckka illa. Við
virðumst ekki kunna að fara með
áfengi eins vel og aðrar þjóðir,
Drykkja okkar hefur aldrei verið
talin hluti af menningunni, eins
og til dæmis i Brctlandi og Frakk-
landi, miklu fremur hefur verið
litið á hana sem eitthvað ættað
frá myrkrahöfðingjanum.
Staðreyndin er hinsvegar sú að
þessir siæmu drykkjusiðir —
mikið magn i einu, en sjaldan —
gera það að verkum að heildar-
neysla okkar er langtum minnien
flestra sambærilegra þjóða. Til
dæmis drekkum við aðeins um
einn þriðja af þvi sem Danir
drekka, og erum rétt rúmir hálf-
drættingar á við Svia. Það verður
þvi engan' veginn um okkur sagt
Föstudagur1 3, apríi, 1981, Halrjarpn<zti irinn
að við séum miklir drykkjumenn,
jafnvel þótt áfengismagn á hvern
einstakling hafi aukist jafnt og
þétt allt frá upphafi aldarinnar.
Og á siðasta áratug bættum við á
okkur um einum litra af hreinu
áfengi, hver einstaklingur. Arið
1969 var meðalneysian 2.17 litrar
á mann, en er nú 3.16 lítrar. Þetta
er svipuð þróun og hjá öörum
þjóðum.
Þessar magntölur hafa ekki
mikið breyst á siðustu þremur
árum, eða frá þvi aö SAA var
stofnað. Starf þeirra samtaka,
bæði fyrirbyggjandi starf og af-
vötnunarmeðferðin, tekur
lengri tima en svo. En nú þegar
hafa meira en 3 þúsund islend-'
ingar farið til meöferðar hjá
SAA og fengið einhvern bata.
Aðeins örlitill hluti þessa hóps
hefur komið aftur til lækninga,
eins og greint er frá i Innlendri
yfirsýn Helgarpóstsins i dag.
Þegar samanburðurinn við
nágrannalönd okkar er hafður i
huga virðist þvi ástæðulaust að
draga upp jafn dökka mynd af
ástandi áfengismáia hér og iöu-
lega er tilhneiging til. Hér er
neysla áfengis minni en viðast
hvar annarsstaðar. Hér er um-
ræða um ofneyslu áfengis meiri
og pukurlausari, hugarfar til
áfengissjúklinga jákvæðara og
möguleikar á þvi að fá aðstoö i
drykkjuvanda meiri en annars-
staöar Þegar viðbætistaðáfengi
hér er dýrara en gerist og
gengur i öðrum löndum og út-
sölustaöir á þvi sárafáir, þá
virðist ljóst að áfengismál hér á
landi eru i góðu jafnvægi.
Þetta hefur gerst þrátt fyrir
að eiginleg stefnuinörkun
stjórnvalda hafi aldrei átt sér
stað en þau virðast með góðri
aðstoð óháðra félagssamtaka
hafa hitt á hinn gullna ineðal-
veg i þessum efnum, þvi að
menn skulu ekki gera sér ueinar
grillur um að afengisvandamál-
inu verði algjörlega útrýmt svo
lengi sem menn á annað borð
neyta áfengis. Svo að þegar á
allterlitið virðumst við tslend-
ingar geta býsna vel við uiiaö.
Leikhúsiö er klettaborg fyrir sunnan
Þaö er kannski ekki við hæfi að
ég sé að skrifa Austurlandspóst,
ég sem kom hér fyrst i haust,
Reykvikingur og hálfgert að-
skotadýr á Austurlandi, Reyk-
vikingur sem hefur alltaf fundist
það sjálfsagt málað öll menning
heyri Reykjavik til, en úti á landi
áé bara veiddur og verkaður
þorskur eða heyjað ofan i kýr og
kindur, - það er kannski hægt að
aka hringveginn i sumarfriinu
þegar bylur og ófærð hevrir sög-
unni til.
Það kemur vissulega á reyk-
viska kennarann sem er að kenna
i nýja menntaskólanum á Austur-
landi þegar hann ætlar að láta
nemendur sina skrifa ritgerð um
efnið „leikhús” og nemendurnir
segja: ,,Við getum ekkert skrifað
um leikhús, við vitum ekkert um
leikhús, við höfum aldrei komið i
leikhús.” Kennarinn hafði sem
sagt ekki reiknað með þeim
möguleika.
Það er raunar svo, að i flestum
menntaskólum og fjölbrautaskól-
um er gert ráð fyrir að farið sé að
minnsta kosti einu sinni i leikhús i
tengslum við nám i islenskum
bókmenntum, enda eru einhver
leikrit alltaf inni I námsefninu og
leikhús er mikilvægur þáttur i isl-
ensku (eða reykvisku)
menningarlifi. Flestir mennta-
skólar og fjölbrautaskólar eru i
Reykjavik eða nágrenni og ekki
verulegur kostnaöur við svona
leikhúsferð. En fyrir okkur hér
kostar það flugferð. Þar sem okk-
ur islenskukennurum hér við
Menntaskólann á Egilsstöðum
finnst það vera öldungis sjálfsagt
að menntaskólanemar fái ein-
hvern tima i námi sinu lágmarks-
smjörþef af islensku leikhúsi
völdum við i haust til kennslu
leikrit sem var veriö að sýna i
Þjóðleikhúsinu.
Svo fórum við á stúfana að sjá
hvort ekki væri möguleiki að fá
fjárveitingu til fararinnar. Eg
ætla ekki aö rekja alla þá sögu,
það er skemmst frá að segja aö
viö fórum ekkert i leikhús. Nú ies-
um viö bara leikritið og reynum
að beita imyndunaraflinu til að
sjá það fyrir okkur á sviði.
Nú kynni kannski einhver aö
spyrja: Koma leikhúsin þá ekki
stundum með sýningar þarna
austur, t.d. Þjóðleikhúsið sem var
stofnað handa allri þjóðinni fyrir
þrjátiu árum siðan?
Þjóðleikhúsið við Hverfisgötu i
Reykjavik var reist i einhvers
konar þjóðsagnastil og látið
likjast klettaborg, álfaborg. Og
það er eins og aðrar álfaborgir,
þaö er ekki öllum gefið að sjá inni
þaö, alla vega ekki venjulegum
austfirskum unglingum. Mér er
sagt að Þjóöleikhúsið hafi sent
sýningu hingaö fyrir nokkrum ár-
um. Það var einþáttungur meö
einum leikara. Það er ekki þar
fyrir, það hefur sjálfsagt verið
ágætt stykki.
Hér á Egilsstöðum hefur verið
sýnt eitt ieikrit i vetur. Alþýðu-
leikhúsið kom hingað með
„Pæld’i’ði” og fór eitthvaö hérna
niöur á firði lika. Þvi miður er
erfitt fyrir blankt alþýðuleikhús
að fara i leikför um Austurland,
en með herkjum tókst þó að hafa
upp i lúsarlaun leikaranna og
annan kostnað. Engu að siður er
Alþýðuleikhúsið að ráðgera aðra
14 mánudir i kosningar
Um þessar mundir er ekkert
sem bendir til þess aö i ár verði
almennar kosningar hér á landi,
ólikt þvi sem verið hefur undan-
farin þrjú ár. 1978 voru bæði
sveitarstjórna- og Alþingiskosn-
ingar, þá komu vetrarkosn-
ingarnar i desember 1979 og enn
eru mönnum i fersku minni for-
setakosningarnar i fyrra. En það
eru sem sagt tæp þrjú ár frá þvi
siðast fóru fram sveitarstjórnar-
kosningar hér á landi og sam-
kvæmt barnaskólareglunni er þá
ekki nema rúmt eitt ár þar til Is-
lendingar ganga ennþá einu sinni
að kjörborðinu i sveitarstjórna-
kosningum.
Þótt enn séu um 14 mánuðir til
kosninganna, er áhrifa þeirra
þegar farið að gæta hjá borgar-
stjórnarmönnum i Reykjavik.
Besta dæmið þar um, eru skipu-
iagsumræöurnar, sem fram hafa
íarið að undaniörnu um ný bygg-
ingasvæði i Reykjavik. Þar hafa
einkum skipst á skoðunum sjálf-
stæðismer.n og Alþýðubandalags-
'menn, sem kunnugt er. Alþýðu-
bandalagsmenn lögðu á það
mikla áherslu þegar núverandi
‘borgarstjórnarmeirihluti tók við,
að i þeirra hlut,kæmu skipulags-
mái. Þeim varð að ósk sinni, en
ekki er vist að þeir verði ánægðir
méð sinn hlut þegar upp er staðið.
Staðreyndin er nefnilega sú, að á
næstu vikum verður mikil skipu-
lagsumræða i borginni, og það er
ekki vist að Aiþýðubandalagið
riði feitum hesti frá þeirri um-
ræðu.
Davið versus Albert.
Þegar Davið Oddsson var kjör-
inn forystumaður Sjálfstæðis-
manna i borgarstjórn i fyrra stóð
yfir undirbúningur forsetakosn-
inganna. Vegna þess var Albert
Guðmundsson eiginlega útilok-
aður frá þvi að taka við forystu
Sjálfstæðismanna i borgarstjórn.
Albert hóf sinn pólitiska feril i
borgarstjórn, og þar á hann enn
mikil itök. Ef aðlikum lætur, efna
sjálfstæðismenn i Reykjavik til
prófkjörs um skipan framboðs-
listans við kosningarnar á næsta
ári. Þeir sem þekkja innviði
Sjálfstæðisflokksins telja næstum
fullvist að Albert muni fá lang-
flest atkvæði i þvi prófkjþri,.;ef
hann bara beitir sér. Ef A-lberPer
likur sjálfum sér, þá annaðhvprt
fer hann i kosningaslaginn af flkll-
um krafti, eða hreinlega lætur aflt _
lönd og leið. Ekki þykir mönnúm>'
ótrúlegt að hann muni sjá sér leik
á boröi og stefna að þvi að-ver5|*
forystumaður Sjálfstæðisrpánna i
borgarstjórn. Þótt h'ann s.tyðji
Gunnar Thoroddsen, gætii- .mál
allt eins þróast á þann veg,-að
hann og Geirsarmurinn gerðy
svolitið leynisamkomulag. -Það.
myndi hljóöa eitthvað á þessg?
leið:
„Ef þú styður mig, þá styö
ég þig”. Meö slfkt samkomulag i
bakhöndinni yrði Albert Guð-
mundsson yfirburðasigurvegari i
prófkjöri borgarstjórnarkosning-
anna og þar með forystumaður
Sjálfstæöisflokksins i borgar-
stjórn Reykjavikur. Hann yrði
þar með ofjarl Daviðs.
Framsókn.
Við siðustu borgarstjórnar-
kosningar tapaði Framsóknar-
flokkurinn öðru sæti sinu i
borgarstjórn Reykjavikur.
Kristján Benediktsson hefur
verið leiðtogi þeirra i borgar-
stjórn frá þvi Einar Agústsson
varð ráðherra, en kjörtimabilið
1974 til 1978 sátu Kristján og
Alfreð Þorsteinsson i borgar-
stjórn fyrir flokkinn. Alfreð hafði
•ekki nægan byr og i stað hans bit-
ust um annað sætið Gerður Stein-
bórsdóttir og Eirikur Tómasson.
p’essu sæti tapaöi Framsókn i
'koéningunúm.^Það verða þausem
Taerjast um , ef§ta sætið, ef
■ Kristján lætur" verða af þvi að
, hætta. .Þau éigá bæði miklar
framsóknarættvr að baki sér, og
sjá það eins og margir aðrir, að
borgarstjórn er góður stökkpallur
til frekari metorða i pólitikinni.
i
Björgvin í Búr.
Altalað er að Björgvin' Guð-
mundsson ætli'sér að draga sig i
hlé úr borgarstjórnarpólitikinni.
Hann er sagður hafa talað við
bæöi Framsóknarmenn og Al-
þýðubandalagsmenn i borgar-
stjórn um forstjórastöðuna i
Bæjarútgerðinni, þvi án stuðn-
ings þeirra, verður þessi for-
áhugavert leikrit. Og Alþýðuleik-
húsið er að ég held að sýna ýmis-
legt fleira áhugavert. Ég veit ekki
hvað er verið að sýna i Þjóðleik-
húsinu, enda sé ég ekki að mér
komi það neitt við.
En það er ekki svo að hér á
Austurlandi sé leiklistin óþekkt
fyrirbæri. Það er siður en svo.
Leikfélagið hér áFljttsdalshéraði
laugardaginn 4.april. Og nem-
endur minir skrifuðu prýðilegar
ritgeröir um leikhús þegar ég
spurði hvort ekki væru stundum
færð upp 'leikrit i heimaplássum
þeirra. Jú, jú. En það er bara eitt-
hvað sem fólkið er að gera. Leik-
húsið er fyrir sunnan. Það er
klettaborg fyrir sunnan.
Einar Ólafsson
HAKARL
stjóradraumur hans að engu.
Björgvin kærni þarna i stað
Marteins Jónass.onar fyrrum tog-
araskipstjóra, Spm einkum hefur._
haft með’höndum'útgérbarmálin
hjá BÚR. Einar Sveinsson er
hinsvegar með fiskverkunina.
Skipstjórnarmenn i BÚR munu
ekki hrifnir af þessum tilfæring-
um, og vilja að einhver af skip-
stjórunum hjá fyrirtækinu setjist
i stólinn þegar Marteinn fer.
Miklar breytingar.
Af framansögðu má.sjá að tölu-
veröar hrær-ittgar /teíu innan
flokkahnavegna^ btorgai-stjórnar-
"EósníSgS' 'efur 14 mániíði." Þáer'
breytingar munu hafa úrslita-
áhrif á það hvort thaldinu tekst að
endurheimta meirihlutann i borg-
inni. Það verða þvi ekki aðeins
átök milli flokka fyrir þessar
kosningar, heldur ekki siöur
innan þeirra. Hákarl.