Helgarpósturinn - 03.07.1981, Side 8

8
____helgar
pásturínn—,
Blað um þjóðmál. listir og
menningarmál
utgefandi: Vitaðsgjafi hf.
Framkvæmdastjóri: Bjarni P.
Magnússon
Ritstjórar: Árni Þórarinsson,
Björn Vignir Sigurpálsson.
Blaöamenn: Guðjón Arn-
grímsson, Guðlaugur Berg-
mundsson, Guðmundur Arni
Stefánsson og Þorgrimur
Gestsson.
utlit: Jón Oskar
Ljósmyndir: Jim Smart.
Auglýsinga- og sölustjóri:
Höskuldur Dungal.
Gjaldkeri: Halldóra Jóns-
dóttir.
Dreif ingarstjóri: Sigurður
Steinarsson.
Ritstjórn og augiýsingar eru
að Síðumúla n, Reykjavik.
Sími 81866. Afgreiðsla að
Hverfisgötu 8—10. Símar:
81866, 81741, 14900 og 14906.
Prentun: Blaðaprent hf.
Áskriftarverð á mánuði
kr. 24.-
Lausasöluverð kr. 8.-
BORGUM
FYRIR
VINNUNA
tslenskar keppnisiþróttir
standa mjöghölium fætium þess-
ar mundir. Það er nánast sama
hvar á er litið — við virðumst
hægt og bitandi vera að dragast
afturdr öðrum þjóðum og færast
neðar og neðar á afrekaskránni.
t raun er þetta mjög skiljan-
legt. Keppnisíþróttir Idta orðið
allt öðrum lögmálum en fyrir
tveim til þrem áratugum þegar
lslendingar voru uppá sitt besta.
Þá skipti ekki svo miklu máli
hvar i heiminum íþróttam aðurinn
átti heima — það var ndg fyrir
hann að æfa vel og heilsusam-
lega. Nd er þetta ekki svo. — Nú
fara æfingar fram eftir visinda-
legri forskrift og með aðstoð rán-
dýrra tækja. Og iþróttamennirnir
fá laun fyrir erfiði sitt.
Vegna fámennisins hér heima
höfum við ekki haft aðstöðu til að
greiða íþrottamönnum kaup —
við erum síðasta áhugamanna-
þjdðin f Evrópu á iþróttasviðinu.
Það þarf ekki annað en að lfta á
knattspyrnuna til að sjá hvaða af-
leiðingar þctta hefur fyrir iþrótt-
irnar i landinu. Knattspyrnan
verður slakari að gæðum þegar
bestu mennimir fara f atvinnu-
mennsku, þessvegna fækkar
áhorfendum, eins og hefur sýnt
sig illilega i sumar. Það aftur
gerir það að verkum að fþrótta-
félögin fá minni aðgangseyri' ,
minni tekjur, sem aftur gerir
þeim mjög erfitt aö gegna þvi
öfluga og mikilvæga unglinga-
starfi sem þau hafa innt af hendi.
t Helgarpóstinum i dag er sagt
frá kjörum og lifi atvinnumanna
okkar I knattspyrnu. Þar kemur
fram að flestir þeirra hafa ágætar
tekjur, en ekki betri en svo aö ef
þeim yröu greidd venjuleg laun
hér heima, þá færu þeir ekki fet.
Atvinnumennska I einhverri
mynd er eina vonin fyrir islensk-
ar íþrdttii-, almenningsiþróttir
líka, þvf án áhorfenda er alls
ekkert fþrottastarf.
Jafnvel þtí það kosti verulegar
skipulagsbreytingar á fyrir-
komulagi keppnisiþróttanna, þá
sýnir reynslan að nauðsynlegt er
aö greiða iþróttamönnunum eitt-
hvaö fyrirþeirra vinnu. Þaö væri
hægt að fækka liðum, breyta
deildaskiptingu, fjölga liðum eða
eitthvað annað. Það má ekki
horfa á hvern íþrottamanninn af
öðrum fara til dtlanda um leiö og
hann fer að ná árangri ungur að
árum. Hæfileikafolk, á öllum
sviðum mannlifsins, höfum við
ekki efni á að missa dr landi.
Af fjölmidlum
Þá er runninn upp sá árstimi
þegar menn taka sér sumarfri:
Skrifari Eyjapósts er einn þeirra
sem eru á fyrra fallinu með allt
slíkt og þegar þetta er skrifað er
sumarfriiö bdið og við blasir
raunveruleikinn á ný. Þaö hefur
oftlæðst aö manni sd hugsun hvaö
þaö væri nU gaman aö geta veriö
eins og þaö heimsftílk sem hægt
er aö lesa um á innsíöum siödeg-
isblaöanna, þaö ftílk viröist vera i
sumarfrii alltáriö með viöeigandi
liferni og þarf likast til litlar
áhyggjur aö hafa af fallandi vlxl-
um og þviumliku. En þá kemur
h’ka annaö til. Fólk sem er I sum-
arfrii allt áriö getur tæplega
Eyjapóstur frá Sigurgeiri Jónssyni
ina dynur og svo eru hinir (og þeir
likast til fleiri) sem kæra sig koll-
ótta og eru hálft i hvoru fegnir.
Raunar hefur sjtínvarpið þessa
siöustu daga fyrir fri sýnt sinar
bestu hliöar og dágott efni ýmiss
konar komiö á skjáinn. Sérlega
hefur val á bfómyndum veriö gott
og ekki jafn gott i annan tima og
óskandi aö áframhald verK á
slfku meö haustinu. Svona fjör-
kippuridagskrá réttfyrirsumar-
fri veldur þvi að maöur hlakkar
pinulitiö til haust'sins þegar aftur
er byr jaö. Ég hef reyndar lýst þvi
yfir áður aö ég tel islenska sjón-
varpið meö einhverja bestu dag-
skrá sem boðiö er upp á á Norður-
hlakkaö til þess að fara f sumarfri
eins og við hin. Og tilfellið er þaö
að sá sem þetta skrifar er allt áriö
aö hlakka til þess aö komast i
sumarfri og þaö er svona næstum
þvi jafn gaman og sjálft friið.
En þaö eru f leiri sem fara i fri
aö sumarlagi á íslandi en fólk. SU
ágæta stofnun sjónvarpiö er kom-
in i fri þegar þetta birtist á prenti
og sýnist mönnum sitt hvaö um
ágæti þeirrar ráöstöfunar. Til eru
þeir sem þykir þessi mánuöur
eitthvert mesta böl sem yfir þjtíö-
löndum (þekki raunar ekki
finnskt sjónvarp) en ég sé is-
lenska sjónvarpsáhorfendur i
anda ef þeim væri boöið nppá það
sem danska sjónvarpiö og þtí sér-
ilagi þaö norska eru meö á sinni
dagskrá. Þá mætti bæta heilli
siðu við Velvakanda.
Og fyrst veriö er aö ræöa um
fjölmiöla erekki Ur vegiað minn-
ast á Utvarpsdagskrána. Þar er
margt vel gert og sumt mjög vel.
Til aö mynda læt ég kvöldfréttir
ekki fram hiá mér fara, þær eru
Föstudagur 3. júlí 1981.
aö minu viti hápunktur dagskrár-
innar og auöfundiö aö aö-
standendur þeirra leggja drjUgan
skerf af sál sinni I þær. Þá eru og
hjá Utvarpinu komnir til starfa
menn sem greinilega leggja heil-
mikla vinnu i þættisina, nægir aö
nefna Hermann Gunnarsson en
ég vil ógjaman missa af Iþrótta-
þætti hans eftir hádegi á laugar-
dögum. Sennilega gera sér fáir
ljóst hver vinna liggur i þætti sem
þeim. Fyrir utan þaö að snapa
upp alla helstu iþróttaviöburði
helgarinnar hefur Hermann
greinilega eytt talsveröum tima I
plötusafninu viö aö finna viðeig-
andi tónlist og þar aö auki er svo
efnið samtvinnaö meö orðaleikj-
um og hnyttni og þarf enginn að
segja mér aö stjórnandanum
detti þaö alltihug i Utsendingunni
sjálfri. Sem sagt, mjög vel unninn
þáttur og hrósveröur.
Annars má svona I fljótu bragði
skipta Utvarpsdagskránni i góö og
slæm tlmabil. Ti'minn frá kl. 7 á
morgnana til hálfellefu er gtíöur
siðan morgunpósturinn hætti. (Þó
að undanskikium leiöaralestri og
mcx-gunstund barnanna sem ég
get ekki ímyndað mér aö nokkurt
barn hlusti á ótilneytt). Til dæmis
dundaði Ragnheiður Asta sér við
þaö um daginn aö tina til allt það
sem til var I plötusafni Utvarpsins
he/garpásturínn
af efstu lögum á vinsældalistan-
um bandariska og hafi hún þökk
fyrir. Þar hafði greinilega veriö
unnin allnokkur undirbúnings-
vinna. Svo kemur timinn frá hálf-
ellefu til tólf og hann er slæmur.
Þá er hætt aö slá á létta strengi i
tónlistinni og skulu nU menn taka
til við aö hugsa um alvöru lifsins.
Oft á tföum eru þá á dagskrá is-
lenskir kórar og einsöngvarar og
æði misjöfn blanda að gæöum.
Skrifari Eyjapósts er þannig
geröur aö hann hefur helst enga
ánægju af aö hlusta á kórsöng og
einsöng klassiskan nemahann sé
bUinn aö fá sér aðeins neöan i'þvi
og þaö gerir hann helst ekki fyrir
hádegi, þannig að venjulega er
dregiö niöur i Utvarpinu þegar
söngurinn hefst. Svo hefst aftur
góöur timi upp Ur hádeginu aö
loknum auglýsingum (sem eru
vi'st nauösynlegar fyrir fjárhag
fyrirtækisins) þá eru syrpur ýms-
ar á dagskrá og hefur tekist
ágæta vel meö stjórnendur þeirra
þótt perstínulega haldi ég mest
uppá Pálog Þorgeir. Þessir þætt-
ir eru meö betri nýmælum sem
upp hafa komið i' Utvarpsdagskrá
á undanförnum árum. Þessi góði
timi stendur f ram undir f jögur en
þá kemur timabil sem ekki er
hægt að kalla slæmt, þaö er of
vægt til oröa tekið, réttara væri
að tala um „horror” og hefði ég
gaman af aö vita hve mörg
prósent hlustenda hlýöa á slikt af
ánægju.
A kvöldfréttir er svo hlustaö af
mikilli nautn eins og áður er aö
vikiö en æði misjafnt hvað maöur
endist yfir kvöldprógramminu.
Ensvona yfirhöfuö er vist ekki
annaö hægt en vera þokkalega
ánægður með Utvarpið og vist er
um það að margur myndi upp
reka ramakvein ef það tæki upp á
þvi aö fara i mánaðar sumarfri.
Um tólf gull,
tólf silfur, tólf brons
— og tómlæti
Það er ekki sama Jón og séra
Jón.
Ég var aö lesa það i blaöi, aö is-
lenskir iþróttamenn heföu unnið
tólf gullverölaun á iþróttamóti i
Sviþjóö, þar sem keppendur frá
Noröurlöndum leiddu saman
hesta sina. Sviar ku hafa sigraðá
mótinu, en viti menn, islendingar
urðu i ööru sæti meö tólf gullverð-
laun, tólf silfurverölaun og tólf
bronsverölaun. Einhvern timann
hafa Islendingar staöið sig verr á
alþjóöavettvangi. Samt þótti
blaðinu ekki ástæöa til aö meta
þessa frétt til meira en tvidálks,
sem birtur var án myndar af
iþróttagörpunum. Kannski var
ekki meira pláss i blaðinu þann
daeinn. bótt plássleysi virðist
yfirleitt ekki há þeim verulega
sem um iþróttir skrifa. Kannski
ætlar blaöið (og er hugsanlega
búið að þvi þegar linur birtast) að
gera bragarbót og segja nánar
frá þeim frægöarverkum sem
þessi iþróttahópur vann i Sviþjóð
á dögunum. Vonandi.
Samt fannst mér skrýtiö að sjá,
að ekki þótti i svipinn meira púöri
eyðandi á þessa frétt, þvi að ég
hef viða og oft séö heilsiöuútlist-
anir á þvi, hvers vegna mörland-
inn hafi orðiö neöstur eöa næst-
neðstur i þessari keppni eöa
hinni. Og kannski gerði strax vart
við sig hjá mér sá grunur, að
þarna ætti i hlut einn minnihluta-
hópur eða jafnvel tveir sem ekki
þykja fullgildir i þjóðfélaginu —
aöallega vegna afstööu fólks, en
þá afstööu móta fjölmiðlarnir aö
verulegu leyti.
Þessi fræknu iþróttamenn voru
nefnilega i fyrsta lagi börn, og
þaö sem börn afreka er sjaldnast
taliö eins merkilegt og þaö sem
fullorönir aðhafast: og i ööru lagi
voru þetta fötluö börn og frægðar-
verkfatlaðra falla aö sjálfsögöu i
skuggann af dáöum hinna heil-
brigöu.
Það finnst kannski einhverjum^
það óþörf viökvæmni að rjúka
upp til handa og fóta vegna þess
aö eitthvert dagblaö mærir ekki
nógu hressilega frammistöðu
fatlaðra þarna á einhverju
iþróttamóti i Sviþjóö, og sjálfsagt
er þaö góö regla aö vera ekki að
skipta sér af þvi sem kemur
manni ekki beinlinis við. Þó get
ég ekki á mér setið, einkum
vegna þess aö ég efast ekki um að
bæði þetta blað og önnur isiensk
blöð vilja taka tillit til þeirra sem
minna mega sin, meira aö segja
til þeirra sem mega sin svo litils
aö þjóöfélagiö reynir aö vekja at-
hygli á sérstöðu þeirra með þvi að
tileinka þeim heilu árin: t.d. Ar
barnsins, og nú mun einmitt vera
Ar fatlaöra
En nokkrar velviljaöar greinar
i upphafi og endi hvers árs koma
að litlu gagni, þaö er heildaraf-
staöan sem skiptirmáli — aö láta
alla njóta jafnréttis og sannmæl-
is. 011 góð afrek eru jafnmerkileg,
hver svo sem vinnur þau.
Fjölmiðlar, þegar á þá er deilt,
eru oft fljótir að fela sig bakvið
nokkuösem þeir kalla „fréttamat
almennings”. En þetta fréttamat
er einmitt viömiðun sem fjölmiðl-
arnir hafa sjálfir búið til aö veru-
legu leyti, þvi að hver efast um
völd og áhrif fjölmiðlanna? Og er
þá ekki sjálfsögð krafa til þeirra
sem hafa völd og áhrif að þeir
beiti mætti sinum fyrst og fremst
i þágu þeirra sem á stuðningi
þurfa að halda.
Annars sýnist mér nú ekki að
krakkarnir sem unnu öll þessi
verölaun á Noröurlandamótinu
um daginn þurfi á neitt yfirtak
miklum stuöningi að halda.
En þess ber að geta sem vel er
gert.
Heimir Pálsson—Hraf n Gunnlaugsson — Jónas Jónasson — Magnea J. Matfhias-
dóttir — Páll Heiðar Jónsson — Sigurður A. Magnússon — Þráinn Bertelsson
Hringborð/ð
I dag skrifar Þráinn Bertelsson
Úr heimi visindanna.
Umsjón: Þór Jakobsson.
Afengi og
meðgöngutíminn
Harmsaga thaliddmiðsins hér
um áriö varö fræg um viöa
veröld. Lyfið réöi örlögum fjölda
manna, barna þeirra mæðra sem
í grandaleysi höfðu tekiö inn lyfið
á meðgöngutima. Við fréttum
öðru hverju af þessu dlánsama
folki, helst þdþannig, hvernig það
þrátt fyrir allt spjarar sig I lifs-
baráttunni handleggja- eða fót-
leggjalaust.
Hin geigvænlegu áhrif
thalidómíðsins á barniö i móöur-
kviöi vöktu aö vonum löngun
manna aö kanna hugsanleg áhrif
annarra efna, — aöskotaefna sem
geta borist fóstrinu um naíla-
strenginn.
1 borginni Seattle á vestur-
strönd Bandarikjanna er dálitill
hópur visindamanna, sem hefur
rannsakaö varanleg áhrif áfeng-
is, alktíhóls, á vöxt og viðgang
fóstursins. Spurningin er: Getur
ofneysla áfengis veröandi móöur
meö vissu valdiö vansköpun eða
heilaskemmdum hjá barninu?
Skoðanir fyrr og nú.
Þegar visindamennirnir geröu
grein fyrir athugunum sinum i
alllangri grein i Science fyrir
tæpu ári, visuðu þeir i Gamla
Testamentið til vitnis um, aö
langt er siöan menn þtíttust vita
um varasöm áhrif áfengis á fóstr-
ið. Annaö dæmi var nefnt:
Karþagó-menn lögðu bann viö
áfengisneyslu brúöhjóna brúö-
kaupsnóttina af hættu við að þau
eignuðust barn meö ágalla.
Og auðvitaö hafði Aristóteles
hinn griski fhugað þetta eins og
annaö: „Heimskulegar, drukkn-
ar og léttúöugar konur geta oftast
af sér börn af svipuðum toga,
önuglynd og daufgerö”. En fyrsta
kerfisbundna athugunin var gerö
i Englandi rétt fyrir siöustu alda-
mót. Andvana börn reyndust
fleiri og ungbarnadauöi meiri hjá
ofdrykkjukonum i Liverpool en
öörum konum. Taldi sá sem
kannaöi máliö „ölæöi móöurinn-
ar” vera aöalorsök aö veikindum
barnsins.
Siban leiö hálf öld án þess aö
hugsanlegt samhengi vínneyslu
og vanskapnaðar væri athugaö
nánar. Yfirleitt röktufróöir menn
kvilla bama, sem ofdrykkjukona
haföi alið, frekar til óreiöu í upp-
eldi en skaösamlegra áhrifa fyrir
fæðingu. Fyrir 25 árum var t.d i
Frakklandi skrifuð greinargtíö
ritgerö um þetta efni, sem enga
athygli vakti og var ekki einu