Helgarpósturinn - 03.07.1981, Page 19

U |
-nélgarpásturinrL_ Föstudagur 3. júlí 1981.
Jfpíppópiurfnn
,,Sumir gerast bændur
aðrir fara út í myndlist"
segir Sigrid Valtingojer, myndlistarmaöur
Sigrid Valtingöjer, aug-
lysingateiknari eins og stendur i
símaskránni, er kona sem alltaf
hefur eitthvað fyrir stafni. Ný-
verið hélt hún sýningu á grafík
verkum sínum i anddyri Nor-
ræna hússins. Listapósturinn
hafði því samband við Sigríd og
spurði hana frétta.
,,Ég er svo sem ekkert að
gera merkilegt þessa dagana
annað en það að ég er að undir-
búa mig fyrir sýningu. Það er
Félag grafiklistamanna sem
heldur samsýningu á tveggja
ára fresti, og verður hún núna i
haust.”
— ÞU talar mjög vel isiensku,
en þó heyri ég einhvern Ut-
lendan hreim?
„Já, ég er frá Þýskalandi. Ég
er frá þvi svæði sem nú tilheyrir
Tekkdslóvakíu. Fjölskylda min
var ein af mörgum f jölskyldum
sem misstu sitt föðurland i
striöinu. Við þurftum aö flýja
okkar eigiö land og settumst að i
Vestur-Þýskalandi
1 Þýskalandi lærði ég aug-
lýsingateiknun og vann þar i tvö
ár á auglýsingastofu svo og
sjálfstætt.”
— En hvernig stóð á þvi að þU
komst til tslands?
„Það var nU þannig að ég
kynntist Ásgeiri JUliussyni þeg-
ar ég var á ferðalagi um tsland.
Varð það Ur aö ári seinna, 1960
* •
að ég ákvað að flytja hingaö.
Þegar hingað var komið fékk ég
vinnu hjá Ragnari og hef búið
hérna siðan. Ég kann alveg
ágætlega við mig hérna og lit á
tsland sem mitt heimaland.
— ÞU hefur starfað hérna
sem auglýsingateiknari um
árabil, hvernig stóð á þvi aö þU
fórst Ut i myndlist?
„Þetta er auðvitaö alveg ná-
tengt. En það er alveg rétt,
minn aðalstarfi undanfarin 20
ár hefur verið auglýsinga-
teiknun. En það er ákaflega slit-
andi starf, flesta auglýsinga-
teiknara dreymirum aö hætta
eftir aö hafa unnið við þetta i
nokkur ár. Sumir gerast
bændur, aðrir fara á sjóinn eða
þá hella sér út i myndlist eins og
ég geröi.”
— ÞU lærðir myndlist hérna
heima?
„Já, ég Utskrifaðist Ur Mynd-
lista- og Handiðaskólanum
árið ’78, og tók þar teikni-
kennarapróf. Ég tók mig til og
fór að kenna, en er hætt þvi
nUna. Ég hafði mjög gaman af
þviaö kenna, en ég vil helst ekki
þurfa að kenna börnum sem
engan áhuga hafa. En ég gæti
vel hugsað mér að halda nám-
skeið fyrirbörn i teikningu. Það
er nefnilega svo skemmtilegt aö
vinna meö börnum.
— ÞU hefur þá sndið þér
alfarið að grafikinni?
„Já, annars er ég alveg
nýbyrjuð á þvi svona i alvöru.
Ég rek að vi'su ennþá auglýs-
ingastcrfuna, en hef minnkað
mikið við mig. Þaö eru aðeins
tryggustu viðskiptavinimir sem
ég held i. Ég hanna t.d. enn
umbUðir fyrir Sápugerðina
Frigg.þaðer gottað vinna fyrir
þá.
NU svo hef ég myndskreytt
bókina hans ólafs Hauks
Simonarsonar, Galeiöuna. Það
var mjög skemmtilegt verkefni.
Fyrir stuttu siðan lauk ég við að
myndskreyta barnabók sem
heitir, Lambadrengur. Akaf-
lega falleg og góð saga.”
— En af hverju grafkik?
„Það heillaði mig bara. Þetta
er gamalt handverk og sömu
frumstæðu aðferðirnar eru
notaðar og hafa þær litið breyst
frá dögum Rembrandts. Það er
áð segja sU aðferð sem ég nota,
æting.”
— Hvaö liggur þér á hjarta i
verkum þinum?
„Þetta er mjög presónuleg
spurning. Imyndverkum tUlkar
listamaðurinn allt sem hUn upp-
lifir hvort sem það eru persónu-
leg vandamál eða eitthvað
annað sem efst er i huganum.”
— Er ekki erfitt að taka sér
fri frá þessu, ert þU ekki alltaf
að hugsa um myndimar, sama
hvert þU ferð og hvað þú gerir?
„Ég reyni auðvitað aö taka
mér fri. Það er nú samt alltaf
þannig að það er nánast alveg
ógerlegt að vinna i þessu ein-
göngu frá klukkan 9—5. Þetta
fylgir manni stöðugt. En þegar
ég eri friiþá teikna ég meira og
reyni að láta grafikina alveg
eiga sig.”
—EG
Fágaðar irmréttingar
Tdnabíö: Þegar böndin bresta
(Interiors) Bandarisk. Argerð
1978. Handrit og leikstjórn:
Woody Allen. Aðalhlutverk: Ger-
aldine Page, E. G. Marshall,
Marybeth Hurt, Diane Keaton,
Kristin Griffith.
Fáir leikstjórar virðast hafa
meira vald yfir kvikmyndamiðl-
inum en Woody Allen. Jafnan hef-
ur maður á tilfinningunni að hann
geti gert nánast allt sem hann vill
meðleikara sina, texta, klippara
og kvikmyndara. Myndir hans
hafa með árunum orðiö æ full-
komnari tæknilega, og þær sið-
ustu, t.d. Annie Hall, Manhattan
og þessi eru aðdáunarverðar
hvaö þetta varðar. Hver sekUnda
virðist Utpæld, en um leið finnst
manni að leikararnir frumsemji
langar samraeður á staðnum, og
aðþráðurinn ímyndunum sé háð-
ur tilviljunum fyrst og fremst.
Allen er, um leiðog hann er fær,
mjög persónulegur leikstjóri og
höfundur, og þó hann hafi á svona
tiu árum breyst Ur þvi að vera
talinn efnilegur grinisti, og i að
vera álitinn einn helsti kvik-
myndahöfundur samtimans, þá
er hann enn að fást við svipaða
hluti — samskipti kynjanna eink-
um og sér ilagi. Þau eru auðvitað
óendanlegur efniviður, og uppi-
staða i flestum listaverkum, en
Allen nálgast þetta frá sama
sjónarhólnum yfirleitt. Siðustu
myndir hans hafa gerst meöal
menntafólks i New York, hafa
snUist i kringum Woody Allen
týpuna svokölluðu, svolitið tauga-
veiklaðan nUtimamann, sem upp-
eldi og samfélag hafa gert að
vandamálabunka. Þessar myndir
hafa mér þótt afar góðar, bæði
fyndnar og vekjandi, en einnig
pinulitið þreytandi. Persónuleg
kvikmyndagerð verður stundum
of persónuleg — aö einkapæling-
um höfundar — og þó Allen hafi
hinjgað til verið réttu megin við
strikiö finnst mér hann vera kom-
inn innarlega i öngstræti.
Interiors er þvi velkomið hlið-
arstökk ogvisbending um að A11-
en er ekki jafn takmarkaður og
maður var farinn aö halda.
Myndin er á engan hátt fyndin,
Allen leikur ekki i' henni, og þó
fólkið sé ennþá menntað og fágað,
eru efnistökin allt önnur en venju-
lega hjá Allen.
Interiors fjallar eins og nafnið
bendir til um innviöi, um tilfinn-
ingar og hugarástand. HUn er
nánast öll tekin innanhUss, þar
sem innréttingar eru finlegar, og
allir litir daufir og dannaðir. HUn
er um eldri hjón og þrjár dætur
þeirra sem um margt eru eins og
innréttingar hibýla þeirra, fáguð
og fin. Allt er i föstum og stil-
hreinum skorðum, uns eiginmað-
urinn tilkynnir dag einn við
morgunverðarboröið að hann ætli
■ * í
Kvikm yndir
i ' jjjp leftir Guðjón Arngrimsson og
Wmól Björn Vigni Sigurpálsson
VÆGT KÚL TURSJOKK
Regnboginn: Lili Marleen.
Argerð 1980. Þýsk. Handrit og
leikstjórn: Rainer Werner Fass-
binder. Aðalhlutverk: Hanna
Schygulla, Giancarlo Giannini,
Mel Ferrer ofl.
Arið 1938 sömdu Norbert
Schultze og textahöfundurinn
Hans Leip h'tið lag sem þeir
kölluðu Lili Marleen. Dansk-
þýska söngkonan Lala Andersen
var fengin til að syngja það inn á
plötu og á örskömmum tíma náði
það einstæðum vinsældum innan
Þriðja rikisins. A árunum 1939-40
hljómaði það áhverju kvöldi i
Útvarpi Belgraö og varð smám
saman vinsælasti hermanna-
slagari þýsku hersveitanna i yfir-
reið þeirra um heimsbyggðina.
Þegar Montgomery og menn hans
sigruðu sveitir Rommels i eyði-
mörkLfbíu, tóku Bretarnir mikið
herfang en af þvi öllu fannst þeim
mest til um plöturnar með Lili
Marleen, sem þeir þýddu I snar-
hasti á ensku, og bæði við E1
Alamein og Arnheim sungu
sveitir bandamanna þennan
þýska slagara hástöfum og þegar
þeir siðar höfðu lagt þriðja rikið
að fótum sér, var Lala Andersen
þar komin og söng Lili Marleen
fyrir þá á hermannatónleikum.
Einhvern veginn svona er hin
raunverulega saga um siagarann
Lili Marleen, sem Fassbinder
hefur tekiö upp á arma sér I einni
af nýjustu myndum sinum. Hann
fer að visu býsna frjálslega með
efniö. I myndinni er söngkonan
hreinræktaður þýskur arii, sem
erástfangin af svissneskum tón-
listarmanni af gyðingaættum,
sem hefur það að aðalstarfi að
fara leynilegar sendiferðir inn til
Þriðja rikisins með fölsk vega-
bréf handa gyöingum sem þaöan
þurfa að flýja. Þegar Wilhe (en
svo heitir söngkonan) fer meö
elskhuga sinum eina slika ferðfrá
Sviss til Þýskalands, hefur fjöl-
skylda hans komiö þvi þannig
fyrir að hUn verður innlyksa i
Þýskalandi og fyrir vinfengi við
áhrifamann meðal nasista,
æxlast mál þannig að Willie
syngur Lili Marleen inn á plötu og
verður yndi þriðja rikisins i' einu
vetfangi. En ástin lætur ekkert
aftra sér, og sist af öllu forboðin
ást, svo að fyrr en varir er Willie
farin að vinna með þýsku mót-
spyrnuhreyfingunni og tekst á
þann hátt aö bjarga elskhuga
sinum, sem Þjóöverjar hafa náð
þegar hér er komið sögu. Það
kostar hins vegar Willie hylli
valdhafanna en hennier þó borgið
þar sem hUn er enn i náð hjá al-
þýðu manna og óbreyttum her-
mönnum, og getur haldið aftur til
elskhuga sins að striði loknu.
Fassbinder hættirekki aö koma
manni á óvart. I Lili Marleen er
maður allan timann að biöa eftir
einhverri uppákomu a la Fass-
binder en ekkert slikt gerist. Lili
Marleen lfður áfram i ekta
gamaldags ástarvellustil, eins og
þær gerðust bestar hér i Holly-
wood á árum áður þegar upp er
staðiö veit maður ekkert hvaö
Fassbinder hefur ætlast fyrir, þvi
að sist af öllu á maður von á
ósköp notalegri og venjulegri af-
þreyingarmynd Ur þeirri átt. SU
verðursamtniðurstaðan. Að visu
glittir sumsstaðar i svolitla
paródiu á gömlu Holiywood-
velluna en það gæti allt eins verið
ættað frá túlkun þeirra ágætu
leikkonu Hönnu Schygulla heldur
að flytja að heiman. Þá hristist
upp i tilfinningum og jafnvægi
raskast.
Þetta er vönduð mynd i alla
staði. Allar persónur eru ljóslif-
andi, smáar sem stórar, þær
vekja samUð áhorfandans. Það er
ekki sist aö þakka leikurunum,
sem eru framUrskarandi, einkum
Geraldine Page, i hlutverki eigin-
konunnar sem skyndilega sér að
hUn fær ekki að lifa þá elli sem
hún hafði alla tiö ætlaö sér. Efnið
er að sönnu alþjóðlegt, en fólkið,
þetta feykimeðvitaða mennta-
gengi New York-borgar, er fjar-
lægt.Ogþaðer eiginlega það eina
sem hægt er aö setja Ut á Inter-
iors. Bergmann hefur löngum
verið uppáhaldskall hjá Allen, en
hvort það er á annarra færi að
gera Bergmannskar myndir en
hans sjálfs, er annað mál. En
samt: Interiors er virkilega góð
kvikmynd. __ga
en að slik sé beinlinis ætlun Fass-
binders.
Lili Marleen er þannig Fass-
binder-mynd fyrir alla þá sem
myndu aldrei undir venjulegum
kringumstöðum láta sér koma til
hugar að sjá mynd eftir Fass-
binder. Fassbinder sýnir þó hér
margar sinar bestu hliðar — þvi
myndin er vel gerð og fallega
tekin, þar sem Uir og grUir af
myndskreytingum á borö við
marglita blómvendi og spegla. A
hinn bóginn er efnið einungis
ósköp hugljUf ástarsaga, alveg
þolanlega skemmtileg og jafnvel
spennandi á köflum en alveg girt
fyrir allar djUpar pælingar og
krufningar, eins og maður hefði
nU átt von á frá Fassbinder. Þess
vegna ere.t.v. rétt fyrir hörðustu
aðdáendur Fassbinders að bUa
sig undir vægt kUltúrsjókk.
—BVS
LÖGGA Á GAT/
Hafnarbfó: Cruising. Bandarisk.
Argerð 1980. Handrit William
Friedkin, eftir sögu Geralds
Walker. Leikarar: A1 Pacino,
Paul Sorvino, Karen Allen, Rich-
ard Cox. Leikstjóri: Williant
Friedkin.
Þessi hrottalega mynd snýst i
aðalatriðum um tvær spurningar.
Annarsvegar hver sé morðinginn,
og hinsvegar hvaða áhrif vinnan
hefurá SteveBurns, lögguna sem
A1 Pacino leikur. Og þó undarlegt
megi viröast er siðari spurningin
langtum áhugaverðari en sU
fyrri, og helsti ókostur myndar-
innar sem slíkrar er hve fátt
verður um svör þegar hennar er
spurt.
Cruising mun vera heiti á þvi
fyrirbæri aðstunda hommabUllur
i New York og bjóöa bliðu sina.
Þetta er það sem aumingja Steve
Burns veröur aö gera, þvi hann er
lögregla sendur af yfirmönnum
sinum „under cover” inn I
hommaheiminn til að hafa uppá
fjöldamorðingja, sem myrðir ein-
göngu homma. Og að þvi er virö-
ist eingöngu homma sem lita Ut
eins og Steve.
Hann flytur að heiman, frá vin-
konu sinni, leigir herbergi i
hommahverfi og fer að mála sig.
Eitt leiðir af ö.ðru, likin hrannast
upp, og Steve nálgast morðingj-
ann. Þetta er besti kafli myndar-
innar, þó ógeðslegur sé.
William Friedkin hefur áður
gert mynd um kynvillinga — litla
mynd sem het „The Boys in the
Band”, eða eitthvað álika. SU var
fremur fínleg og skilningsrik
stUdfa, en I Cruising er blaðinu
heldur betur snúið. Enda vakti
hUn öflug mótmæli hommasam-
taka I Bandarikjunum og annars-
staðar þar sem hUn hefur verið
sýnd. I Cruising er veröld homm-
anna viðbjóðsleg full af ofbeldi og
sóðaskap, ein allsherjar orgia.
Steve Burns virðist i stööugri
hættu, allir vilja binda hann með
leðri eða misþyrma honum á einn
eða annan hátt. William Friedkin
veltirsér þarna uppUr óhugnaðin-
um, án þess, viröist mér, aö þess
sé þörf.
Hann um það. Myndin er a 11-
spennandi framanaf, en þegar
áhorfendur fá loks að kynnast
morðingjanum er einhvernveginn
allur vindur Ur henni. Máttleysis-
legar tilraunir til að Utskýra af
hverju maöurinn er að þessu,
virðast bara skemma fyrir.
Það veldur lika vonbrigðum
hve lauslega er tæpt a þvi hvaða
áhrif þessi ósköp hafa á Steve
Burns. Annað slagið er gefið i
skyn að hann sé að samlagast
umhverfinu meira en góöu hófi
gegnir, — að þetta nána samband
hans við hommana reyni ákaf-
lega á tilfinningar hans. En það
ereins með þetta og morðsöguna,
— og myndina I heild: Allt er
heldur endasleppt. Rétt tæpt á
hlutunum, og svo fyllist tjaldið af
blóði eða kynsvalli — sem
reyndar virðast nátengd fyrir
bæri i þessari mynd.
A1 Pacino ætti aö fara aö kunna
þessa rullu eftir Serpico og Steve
Burns, og hann erað vanda sann-
færandi. Einnig Paul Sorvino.
Þaö er bara myndin sem ekki er
sannfærandi. Hröð og gripandi,
jú, — en þvi eina sem i raun rétt-
lætir svona mynd, eru engin skil
gerð.