Helgarpósturinn - 03.07.1981, Síða 20

20
Föstudagur 3. júlí 1981.
Hluti af ástandinu
Allir lifandi menn fást viö
sköpun. hvort sem þeim likar
betureöa verr. Aövera lifandi er
aö vera skapandi. Til aö setja
fram hugsun þarf tiltekiö form.
Sumar aöferöir eöa form, eru
list og þaö er einmitt d þvf sem
hún aöskilur sig frá annarri
sköpun manna. Þvi þá innsýn
sem stundum er t jáö i listaverk-
um má einnig finna aö baki ann-
arri framsetningu hugsunar en
þeirri, sem vanalega er talin til
eitthvaö fyrirbæri sem hvetur
til frekari sköpunar — Hver hef-
ur annars áhuga á þessari
hringavitleysu? Kannski er list
bara fyrir listamenn og kúltúr
fyrir hina; kannski ekki.
Flest fólk fær útrás fyrir
sköpunarþörf slna i gegnum
aöra starfsemi eöa form en það
sem á hverjum tíma er kallað
list. Eittaf aöal viöfangsefnum
listamanna hefur i gegnum tiö-
listforma. bessi tilhögun gerir
mönnum kleift aö f jalla um list
og er þvi trúlega nauösynleg,
a.m.k.meöan álitiö er aö um-
fjöllunin sé þaö. Hvort hún eigi I
raun eins mikinn rétt á sér og
virðist i fljötu bragöi er svo ansi
flókin spurning af þjóöfélags-
legum eöa pólitiskum toga.
Burt séö frá þessu, þá er list
eins og stendur eina forsenda
umræöna um list. Umf jöllun um
list er aldrei forsenda listsköp-
unar nema hún sé sjálf list. En
list er aftur á móti hlutur eða
ina veriö aö sprengja sig út úr
þeim gefnu takmörkunum sem
þjóöfélagiö reynir aö setja verk-
sviði þeirra, f þvi skyni (ef til
vill ómeövitað) aö brúa þetta bil
aö einver ju leyti. Tilgangur list-
ar er að skoða lifið eins og þaö i
rauninni er. Aö segja aö þaö sé
ekki svona er lika hlutiaf þvi aö
skoöa það.
Ekki hissa
NUna og fram til 10. júli sýnir
Sveinn Þorgeirsson i galleriinu
við Vatnsstig 3b (Nýló). Sú sýn-
Frá sýningu Sveins Þorgeirssonar.
ing er hin íormlega forsenda
þessara skrifa. Ef ég teldi upp
hvaöa tækni væri beitt við fram-
setningu hugmynda á þessari
sýningu, litaðar ljósmyndir,
vatnslitamyndir, polaroid-
myndir og málað beint á vegg,
ætti enginn sem fylgst hefur
með listþróun siðustu áratugi að
verða hissa. Sá timi að yfirleitt
sé verið að reyna að gera fólk
hissa er nú að visu liklega liðinn
undir lok. Fjölmiðlar hafa
smám saman valdiö þvi, að
ekkert virðist vera „sjokker-
andi” lengur.
En nýr timi er i sjálfu óskilj-
anlegurog ný list þar meö; lika
og ekki sist fyrir þá áem búa
hana til. Kúltúrinn varöveitir
þær leiöir sem einu sinni „virk-
uöu”; (og er m.a. þess vegna
mikilvægur) aö fara þær i dag
er þvi ekki annað en viðhald á
kúltúr. Flestir reyna að byrja á
öfugum enda, á skilningnum.
List byrjar ef til vill alltaf á
„misskilningi” eða ekki skiln-
ingi. Listamaöur gæti verið sá
sem stekkur i verkum sinum út
fyrir siöasta skilning sem hann
hefurá sjálfumsérog umhverfi
sinu. Þetta leiðir svo til skiln-
ings eða frekari misskilnings
sem hvort tveggja er jafn gott.
Passivitetiö eitt er neikvætt i
eðlisfnu, því það er næstum þvi
sama og dauði. List eða lif verö-
ur aldrei til úr neinu sem er
dautt.
Jielgarpósturinn_
Að pissa
I verkum Sveins má finna
fyrir þeim anda sem liggur i
loftinu núna, bæði i þjóðfélag-
inu og hinum svokallaöa lista-
heimi. Hann byggir fremur á
beinni fagurfræðilegri upplifun
eöa hrifningu en þvi að gefa sér
verkefni og leysa þaö rétt.
Svona ereittverka hans, sem
saman stendur af tveimur stór-
um lituðum ljósmyndum: Á
annarri er allsber maður sem
pissar út i loftið, á hinni er vasi
með túlipönum. Hér er ekki ver-
iðaðfást við að vera einfaldlega
stuðandi, heldur bogann á bun-
unni og áþástaðreynd,að menn
pissa yfirleítt i einum regnboga-
lit.
Flest verkin á þessari sýningu
eru af ljóðrænum toga, og
mynda laust samhangandiheild
meö dáli'tið „perverse” undir-
tónum, sem þó eiga ekkert skylt
við klám eða komplexa.
1 dag eru tímar frelsis i tján-
ingu. Þeir sem skjalfesta i verk-
um sinum trú á þessa tíma, þeir
gera góð verk. Hverjir það
verða i' raun þegar fram liöa
stundir vitum viö ekki með
vissu i dag. Það sem við getum
gerterbara að vera með ileikn-
um og sjá til. Listsköpun og list-
nautn eru trúarbrögð fyrst og
fremst — á lifið sjálf t til þess að
móðga engan. —HL
Halldór Björn Runólfsson hefur
tekið se'r sumarleyfi og næstu 2
mánuöi eða svo munu þeir
hlaupa f skarðið llannes og Ól-
afur Lárussynir
AÐ LOKNU
MYNDLISTARÞINGI
(grein nr. II)
1 fyrri grein minni um mynd-
listarþingið, var rakinn gangur
mála dagana 30. - 31. mai. Fyrir
skömmu var svo boöað til fund-
ar I Torfunni, þar sem niður-
stöður frá Hótel Sögu voru lagö-
ar fram. Voru þær i formi bækl-
ings sem ber nafnið „Myndlist-
arþing 1981, ábendingar og
ályktanir”. Þótt bæklingurinn
sé langt frá þvi að teljast stór,
eru þar tekin saman öll veiga-
mestu atriði sem um var rætt.
Hann veitir þvi ágætar upplýs-
ingar, I knöppu formi, um tillög-
ur og óskir myndlistarmanna
varðandi réttindi þeirra og aö-
stöðu.
Höfundarétturinn er greini-
lega mikilvægastur þeirra mála
sem fyrir [xnginu lágu. Það kom
berlega i ljós, hversu úrelt og úr
sér gengin höfundalögin eru,
einkum þeir liðir sem fjalla um
afnota-og dagleigugjöld. Mynd-
listarmenn hafa I flestum tilfell-
um farið algerlega á mis viö all-
ar greiðslur fyrir afnot af verk-
um þeirra.T.d. fær ljósmyndari
sem tekur mynd af listaverki,
borgun fyrir starf sitt og kópiu-
rétt af myndinni, meöan mynd-
listarmaðurinn fær enga
greiöslu fyrir birtingu verks
sins.
Þá þarf greinilega að endur-
skoöa samninga viö Listasafn
Islands. Hingaö til hefur þaö
notið ríkulega réttindaleysis
myndlistarmanna, hversu fjar-
stæðukennt sem þaö hljómar,
þar eð safniö væri ekki til án
myndlistar. Reyndar er fjallað
um söfn i' sérstökum kafla i
bæklingnum. Þar er bent á
nauösyn þess aö söfn verði
styrkt betur tíl listaverkakaupa
og upplýsingastarfsemi ýmiss
konar. Þá er hvatt til stofnunar
nefndar, þar sem menntamála-
ráöuneyti, söfn, sýningasalir og
myndlistarmenn marki stefnu i
safnamálum, en þau mál eru
enn i miklum ólestri. Inn i þess-
ar tillögur eru tekin málefni
Þjóðminjasafns íslands, en þar
er aö finna ómetanleg verömæti
sem heyra tilsögu myndlistar á
íslandi. Þaö sem er hvaö mest
aökallandi I öllum safnamálum,
er skrásetning og arkiv (spjald-
skrá, heimildaskrá) sem veiti
viöunandi upplýsingar um þaö
sem söfnin hafa aö geyma.
Itarlega er fjallað um list-
miölun, sjóði og laun, f jölmiölun
og listskreytíngar. Þetta eru
málefni sem títiö hefur veriö
sinnt. Þegar athugaö er, hvaö
önnur lönd vita um islenskar
listir, hljóta menn að skilja hve
brýnt þaö er, að einhver bót
veröi á. Hvað skyldu Islending-
ar svo vita um listir erlendis.
Þótt eflaust viti þeir meira en
erlendir um okkar listir, þá er
ekki vanþörf á að kynna betur
erlenda list hér á landi. Hér eru
veittar ýmsar upplýsingar um
markmiö sem stefna skuli aö.
Hvað varðar sjóöi og laun, þá
er meöal þess helsta sem hvatt
er til, aö lögö veröi niöur lista-
mannalaun en starfslaun tekin
upp i'staðinn. Þaö er staöreynd,
að listamannalaun i þvi formi
sem þau eru veitt, hrökkva
skammt. Starfslaun koma sér
miklu betur fyrir listamenn,
ekki aöeins á sviði myndlistar,
heldur og fyrir rithöfunda og
tónlistarmenn.
Fjölmiölamál þarf að bæta til
muna. Bent er á sáralitið sam-
band myndlistar við útvarp og
sjónvarp. Þá er varðveisla þess
sem gert hefur veriö á filmur og
segulbönd og varðar myndlist, i
hinni mestu óreiðu og hætta er á
aö margt míkilvægt hafi týnst,
svo sem einstæðar upptökur af
sýningum og listamönnum. Þá
eru dagblöðin hvött til að ráöa
myndlistarmenntað fólk til aö
fjalla um sjónrænar listir.
1 Iistskreytingarmáhim er
fagnaö frumvarpi á Alþingi um
Listskreytingarsjóö rikisins.
Verkefni sem myndlistarmenn
gætu unnið aö, munu aukast til
muna ogsennilega ykjust einnig
tengsl myndlistar við hinn al-
menna borgara.
Aö lokum er Myndlistarskól-
anum i' Reykjavfk veittur mór-
alskur stuðningur, en þessum
skóla sem starfaö hefur allt frá
1947 og telur 300 nemendur ár-
lega, hefur nú verið sagt upp
húsnæöi i húsi rikissjóðs, að
Laugavegi 118. Ermælst til þess
aö skólinn „veröi ekki sviftur
húsnæðinu, fyrr en annað jafn-
gott er fundið”..
Bæklingurinn endar á félags-
málum, en þar er bent á já-
kvæöar undirtektir allra starf-
andi myndlistarfélaga við þvi
að stofnað veröi til sambands
allra félaganna. Mun sam-
starfsnefnd hinna fimm mynd-
listarfélaga sem nú eru starf-
andi vinna aö framgangi þessa
máls fyrir næsta aöalfund félag-
anna.
Eins og fram kemur i þessum
niðurstööum af þingi myndlist-
armanna að Hótel Sögu, er mik-
ils að vænta af þessu nýskapaða
samstarfi myndlistarfélaganna.
Verði samband þeirra að
bandalagi, mundi slikt teljast
mesta hagsbót fyrir islenska
myndlistarmenn, fyrr og siðar
Það er þvi'dálitiö undarlegt, er j
nokkrir kjaftaskar utan úr
bæ sem hvergi komu nálægt !
þinginu i maflok, hamast i ræðu
og ritigegn samróma ályktun- i
um myndlistarmanna og sjálf- i
sögðum hagsbótum þeim til
handa. Þaö hlálega er, aö þessir j
menn hafa litiö sem ekkert vit á ,
myndlistarmálum, en telja sig
þó vita fyrirvist hvaö myndlist-
armönnum er fyrir bestu_HBR j
STÓRABANDIÐ '81
Það er alltaf gaman að koma
á klúbbkvöld hjá Bigbandinu.
Þar rikir leikgleðin öllu öðru of-
ar og enginn litur á klukkuna i
miöjum sóló eða hugsar um bió-
myndina sem hann sá i fyrra-
gær meðan samspiliö er i al-
gleymingi. Þarna leika menn
leikgleðinnar vegna, enda er
þetta áhugamennska sem engan
gefur peninginn þótt margir at-
vinnumenn skipi bandið.
A mánudagskvöldiö fyrir
rúmri viku var siöasta klúbb-
kvöldið fyrirsumarfri og bandíö
hiö hressasta þótt færri væru I
salnum enæskilegt þætti (Ó þér
islensku djassgeggjarar, þarf
alútlenskt band til aö þiö leggiö
á ykkur aö mæta?).
Útsetningarnar sem bandiö
lék voru flestar af hinni hvitu
grein Basietrésins og satt best
að segja eru ýmsar þeirra ekki
uppá marga fiska og þarf aö
spila þær mun betur en áhuga-
mannaband er fært um til aö
glæöa þær tífi. Þaö er merkilegt
hvernig gamli greifinn hefur
alltaf getað rafmagnaö fram-
leiöslu margs meöaljónsins
sem útsett hefur fyrir hann I
gegnum tíðina. En það hefur
margur mætur kappinn verið i
útsetjaraliöinu og einn þeirra er
Neal Hefti. Bandiö sveiflaöi
ágætlega Splanky ópusnum
hans, þótt sjokktrompetarnir
fyrirfyndust hvergi.
Heldur var leitt aö sitja undir
hrútfúlum útsetningum á borö
viö Feelings, sem bandið renndi
igegnum án þess aö gefa nokkr-
um félaganum sjens á sóló. Þó
ekki heföi veriö nema einn slik-
ur frá einhverjum saxinum
hefði mátt bjarga mörgu
númerinu sem féll steindautt til
jaröar.
Sólóistar eru margir ágætir i
bandinu og þetta kvöld bar mest
á altistunum Siguröi Flosasyni
og Vilhjálmi Guöjónssyni,
tenoristunum Þorleifi Gislasyni
og Siguröi Long, básúnublásur-
unum Arna Elvar og Birni R.
Einarssyni sem jafnframt er
hljómsveitarstjóri svo og korn-
ungum trompetleikara: Þor-
leiki Jóhannssyni. Rýþmasveit-
in stóö fyrir sinu: Kristján
Magnússon á pianó, Friðrik
Theódórsson á kontrabassa og
Guðmundur R. Einarsson á
trommur. Guömundur er súber
bigbandtrommari og hefur ekki
misst neitt af sinum forna
krafti.
Björn R. og félagar hafa æft
af m ikilli.elju og margt sem þeir
léku var með ágætum. Það sem
fyrstog fremst stendur bandinu
fyrir þrifum, eigi það að þrosk-
ast og dafna, eru útsetningarn-
ar. Þaö er þvi verðugt verkefni
fyrir þá útsetjara af djassætt-
inni, sem enn skrifa á þessu
landi aö tileinka bandinu svo-
sem einn ópus hver. Það á slikt
svo sannarlega skilið.
A Bigbandkvöldunum hafa
ýmsar smásveitír kvatt sér
hljóös og tækifæri gefist til aö
hlusta á ýmsa sólóista sem ekki
hafa verið i heyrnmáli áöur eöa
þá aöeins hér áður fyrr. Einn
þeirra er tenoristinn Þorleifur
Gislason. Hann var I rokkinu á
sinum tima og ber þess enn
merki. Hann er að sjálfsögöu
nokkuð óöruggur á stundum, en
ef hann berst áfram sem hing-
aðtilverður fróölegt aö fylgjast
meö honum . Tónninneraf sömu
rótum og Rúnars Georgssonar,
en sá mætimaöur hefur nú yfir-
gefiö skeriö og sest að i Sviþjóð.
Sem betur fer fyllast þau skörð
þó fljótt núoröiö sem rofna i is-
lenska djasshringinn.
Fyrrnefnt mánudagskvöld
kom fram septett undir forustu
þeirra Beerkleybræðra Vil-
hjálmsGuöjónssonar og Stefáns
Stefánssonar sem nú lék á
tenorsaxafón. Þéir nefndu sig
Riddara fimmundarhringsins
og höföu i' hótunum um aö koma
aðeins fram i þetta eina skipti.
Svo skemmtilegt var samspil
þeirra i Beerkleyættuðum út-
setningum aö þeir komast ekki
hjá þvi að leyfa fleirum að
heyra en hræöunum fáu á Hótel
Sögu. Afturámóti er annað
striö: það hefur valdiö mörgum
djassgeggjaranum áhyggjum
hversu ýmsir af okkar ágætu
saxistum hafa vanrækt tóninn.
Tónninn er sjálft saxið i blæstr-
inum, sé honum ekki sinnt biður
hin frjóa hugsun hnekk.
Oddur.