Helgarpósturinn - 10.07.1981, Blaðsíða 2

2
Föstudagur io. júií 1981 holrjarpn<Zti irihri
ATVINNUMÁL Á ÍSLANDI í ÓVISSU:
ÞAÐ VERÐUR
UM HVERN
STÓL
Framkvæmdastofnun reiknar með
áframhaldandi brottflutningi af landinu
eftir Sigurveigu Jónsdóttur
myndir: Jim Smart o.fl.
Fjölgun stúdenta hetur lengi verið keppikefli okkar
íslendinga. Og nú virðist markinu vera náð. Síðustu tíu
árin hefur stúdentum við Háskóla fslands fjölgað úr
1.600 í 3.300 og á sama tíma hefur sprottið upp fjöldi
nýrra menntastofnana.
En hvernig eru atvinnuhorfurnar fyrir þetta fólk?
Helgarpósturinn kannaði það mál með viðtölum við
fjölda fólks í hinum margvíslegustu starfsgreinum og
verður að segjast að meginniðurstöðurnar voru heldur
uggvænlegar. Og það á ekki aðeins við um menntafólk.
Full vinna —
en óviss framtíð
Óskar Hallgrimsson hjá Vinnu-
málaskrifstofu Félagsmálaráöu-
neytisins kvaö atvinnumálin vera
i svipuöum farvegi og veriö hefur
undanfarin ár, en um framtiöina
væri óvissa i vissum greinum.
„Mesta óvissan er i verk-
smiðjuiönaöinum og það er helst
þar sem erfiöleikar steöja aö,”
sagöi Óskar. „Eins sér þess viöa
merki, aö i byggingaiönaöinum
séu minni verkefni en áöur. Hér á
höfuðborgarsvaéöinu á lóöaskort-
ur töluveröan þátt i þvi. A Akur-
eyri er byggingamarkaðurinn aö
miklu leyti mettaöur i bili og þar
hafa verið þrengingar.
begar framkvæmdum viö
Hrauneyjarfossvirkjun lýkur,
kemur það til meö aö hafa áhrif á
byggingamarkaðinn, ef aörar
orkuframkvæmdir koma ekki
til”.
Hjúkrunarfræöingar:
Mikill skortur
segir Sigrún Óskarsdóttir
„Þaö vantar ails staðar
hjúkrunarfræöinga til starfa og
þaö er meiri skortur nú en veriö
hefur undanfarin ár,” sagöi
Sigrún óskarsdóttir vara-
formaöur H júkruna rf éla gs
tslands.
Sem dæmi um ástandiö nefndi
Sigrún, aö 1. júli sl. hafi veriö 89
hjúkrunarfræöingar i fullu starfi
viö Borgarspítalann og 82 i hluta-
starfi. Til samanburöar tóku á
siöasta ári 194 hjúkrunar-
fræöingar aösér aukavaktir á
spftalanum og 105 voru óráönir,
en tóku aö sér vaktir i neyöar-
tilvikum.
„Við erum núna að ræða þaö i
Hjúkrunarfélaginu aö gera könn-
un á þvi hve þörfin er mikil og
hvað sé hægt aö gera til aö bæta
úr. Þaö er til marks um ástandiö
að fólk getur valiö sér vinnutima
aö vild og þó dugir ekki til.
Liklega hafa launamálin þarna
áhrif. Þetta er illa launaö starf.”
„Ekkert útlit fyrír ný
störf i iönaöi”
segir Davíð Scheving
„Þaö er ekkert útlit fyrir aö
iönaöurinn geti tekiö viö þessum
mannafla. Meö sama áframhaldi
skapast þar engin ný störf,” sagði
Davíö Scheving Thorsteinsson,
form. Félags Isi. iönrekenda,
þegar Heigarpósturinn bar undir
hann spá Framkvæmdastofnun-
„Þaö eru f dag svo til jafn-
margir starfsmenn í iönaöi og
var fyrir 12 árum og hlutfall iðn-
aöar i' þjóöarframleiöslunni er
þaö sama. Þaö gerist ekkert áf
þvi sem þarf til aö þetta breytist.
Landiö veröur aö iönvæðast, en
það hefur ekki ræst sem viö von-
uðumst til meö inngöngunni i
EFTA. Henni var ekki fylgt eftir
af stjórnvöldum á þann hátt aö
árangurinn yröi sá sem þjóöin
þarf á aö halda. Og afleiðingarn-
ar leyna sér ekki. Þjóðartekjur
standa í staö eöa minnka ár eftir
ár þrátt fyrir tvöföldun sjávar-
aflans, og fólk flytur burt úr land-
inu.
Ég er sannfærður um aö viö
þurfum aö fá stóriöju. Viö þurfum
að nýta orkuna. En stóriðjan
leysir ekki allan vandann. Stór-
iðja og smáiðnaöur veröa aö þró-
ast hliö viö hlið ef viö viljum vera
svona mörg í þessu landi. Um það
hefur engin formleg ákvörðun
verið tekin, en meö stjórnleysi er
búiö aö taka þá ákvöröun, aö fólk
flytjist úr landi og þjóðinni fjölgi
þar með ekki frá þvi sem nú er.”
Mesta f jölgunin
framundan
Hjá Framkvæmdastofnun
rikisins er gerö spá um mannafla
nokkur ár fram i timann. Einn
þeirra, sem vinna aö gerö þeirrar
spár, er Siguröur Guömundsson
áætlanafræðingur.
Hann sagöi aö spáin, sem gerð
var fyrir árin 1978—1983, geröi
ráö fyrir 8 þúsund manna fjölgun
á vinnumarkaöinum og næstu ár
þar á eftir er reiknaö með 7
þúsund manna fjölgun. Þá væri
reiknað meö sama hlutfalli
þjóöarinnar i vinnu og var 1978.
Þetta gæti þó breyst, þar sem
konur kæmu sifellt meira inn á
vinnumarkaöinn og eins yröu
hlutastörf sennilega algengari.
Þessi fjölgun gæti þvi orðið meiri.
„Vegna aldursskiptingar
þjóðarinnar má búast viö að
næstu árin komi fleiri inn á vinnu-
markaðinn en nokkurn tima fyrr
eöa seinna,” sagöi Siguröur.
Reiknað með
brottflutningi
I þessum tölum er gert ráö fyrir
jafn miklum brottflutningi af
landinu og veriö hefur siðustu
árin, en frá 1976—1980 fluttu
árlega aö meöaltali 765 fleiri frá
landinu en til þess.
A árunum 1973—1978 jókst
mannaflinn um 11 þúsund. Fyrir
það fólk sköpuöust 8 þúsund ný
störf I þjónustugreinum og 3
þúsund i framleiöslugreinunum.
Langmest varö aukningin i opin-
berri þjónustu.
A næstu árum er reiknað meö
aö fólki haldi áfram aö fækka i
landbúnaði, engin breyting veröi
á mannafla viö fiskveiöar og i
fiskiönaði er búist við minni
háttar fjölgun.
„Þaö eru ekki allir sammála
um það hve mörgu nýju fólki fisk-
iönaöurinn geti tekiö viö,” sagði
Siguröur. „Hugsanlega kemur til
meiri fullvinnsla á aflanum, en á
móti kemur aukin vélvinnsla og
eins hitt, að reynslan hefur sýnt
aö þaö hefur oröiö að fá erlent
vinnuafl i fiskvinnsluna úti á
landi.”
Þá sagöi hann, að bygginga-
starfsemi hefði sífellt verið að
aukast og væri reiknað meö
áframhaldi á þvi, ef orkufram-
kvæmdir og stóriöjuframkvæmd-
ir kæmu til.
Hins vegar yröi aðal aukningin
að veröa i öðrum iðnaöi og þjón-
ustugreinunum.
„Við höfum ennþá lægra hlut-
fall i þjónustugreinunum en
viðast tiökast i vestrænum lönd-
um, eöa um 50% á móti nærri 70%
Læknar:
„Fleirí en
viö þurfum”
segir örn Bjarnason
„Viö erum fyrir löngu orönir
sjálfum okkur nægir meö lækna
og þaö er þegar búiö aö framleiöa
fleiri en viö þurfum”, sagöi örn
Bjarnason skólayfirlæknir og rit-
stjóri Læknablaösins, en hann
hefur kynnt sér nokkuö atvinnu-
möguleika islenskra lækna.
örn sagöi, aö um 850 læknar
heföu, eöa ættu rétt á, lækninga-
leyfi hér á landi. Þar af starfa um
600 hér heima en 250 erlendis:
tæplega 200 i Svíþjóö, um 40 i
Bandarikjunum og Kanada, en
hinir i ýmsum Evrópulöndum.
Viöa erlendis hafa verið settar
skoröur viö innflutningi lækna,
jafnvel i Bandaríkjunum, þar
sem til skamms tima var mikill
læknaskortur. í grein sem birtist I
British Medical Journal I vor var
sagt frá þvi, aö fyrir 20 árum
heföi veriö talin þörf fyrir 50 þús-
und fleiri lækna i Bandarikjun-
um, en nú sé reiknaö meö.aö meö
sama áframhaldi veröi um 130
þúsund læknar umfram þörf áriö
2000.
„Núna er einn læknislæröur ís-
lendingur á hverja 300 Ibúa hér á
landi”, sagöi örn. „En þaö stefnir
I aö áriö 2000 veröi 1 fyrir hverja
200 ibúa. Og er þá reiknað meö aö
uppundir helmingur lækna veröi
erlendis.
Þar sem viö búum viö rikis-
rekna heilbrigöisþjónustu er þaö
rikiö sem ákveöur hve margir
læknar veröa starfandi hér I
framtiöinni. Ef þeir ekki fá stööur
hér, þá setjast þeir aö erlendis.
Þaö er þvi enn ekki fyrirsjáanlegt
atvinnuleysi á næstunni. I dreif-
býli, t.d. i Noröur-Sviþjóð og
Noröur-Noregi, er æpandi skortur
á læknum og i Þriöja heiminum
eru óþrjótandi verkefni, en þar er
erfitt fyrir fjölskyldufólk aö
starfa og launakjörin eru léleg”.