Helgarpósturinn - 10.07.1981, Blaðsíða 10
10
Föstudagur 10. júií 1981
helgarpÓ5turinn
VETTVANGUR
Sigur sósialista
Efnahagsmál voru efst á baugi
í kosningabaráttunni í Frakk-
landi i vor, enkum atvinnuleysi
sem eykst stööugt. Þreyta kjós-
enda á tuttugu og þriggja ára
samfelldri stjórn hægri flokka
sagöi einnig til sin og innbyröis
deilur hægri manna. Þetta heföi
þó ekki dugað til þess aö fella
stjórnina. Sósialistaflokkurinn
franski haföi á einum áratug með
nyjum mönnum, nýrri stefnu og
nýjum baráttumálum risið úr
niðurlægingu molletismans.
Kommúnistaflokkurinn staönaði
hins vegar, hafði fátt nýtt til mál-
anna aö leggja og dró sig i skel.
Valdahlutföllin á vinstri vængn-
um hafa gerbreyst. Kommúnistar
hafa nú um 16 prósent fylgi,
sósialistarum 38 prósent. Mitter-
rand hefði aldrei náð kjöri i for-
setakosningunum án atkvæða
kommúnista.
Jean d’Ormesson, ritstjóri Le
Figaro, sagði i viðtali við franska
sjónvarpið daginn eftir stórsigur
Sósialistaflokksins: ,,Ég held að
sósialistar hafi unniö þennan sig-
ur (tryggt sér hreinan þingmeiri-
hluta og breytt valdahlutföllum á
vinstri vængnum) með þvi að
vera á mótihægri flokkunum og
m eð kommúnistum.”
Stefnuskrá franskra
sósíalista
Kilja uppá 380 siður hefur verið
meðal metsölubdka i Frakklandi
undanfarna mánuði. Bókinheitir
Projet socialiste — stefnuskrá
sósialista. Otgefandi er Sósial-
istaflokkurinn. Það er engu lik-
ara en að molletistarnir islensku
hafi aldrei heyrt á þessa bók
minnst, svo ekki sé minnst á aðr-
ar bækur um og eftir Mitterrand
og um sigurgöngu sósialista undir
forystu hans. t Projet socialiste
er m .a. fjallað um fjölmiðlun og
Atlandshafsbandalagið. Hér
verður aðeins tæpt á málum, en
þó svo að sýnishorn ætti að fást af
málflutningi iranskra sósialista.
Fiölmiðlun
Á ný er óhjákvæmilegt að vitna
i leiðara Vilmundar frá öðrum
júli:
Helgarpósturinn heldur þvi
fram, að hart sé barist um
biskupsstól. En ekki á yfirborð-
inu, sli"kt hendir ekki góða bræð-
ur.
Margir eru kallaðir en fáir út-
valdir, stendur i helgri bók. Það
sannast enn.
t kjöri til biskups eru i rauninni
allir prestar landsins á annað
hundrað, en aðeins 148 hafa at-
kvæðisrétt. Það finnst mér nú
ranglátt. Við ættum allir, sem
innritaðir eru i lúterssamfélagið,
að kjósa biskup yfir íslandi. Við
skattþegnar borgum nefnilega
laun biskups og presta (sem eru
allt of lág að þeirra sögn). En við
megum ekki kjósa blessaöan
biskupinn, og prestar vilja taka af
okkur réttinn, til að kjósa sálu-
sorgara. Flest er okkur áð verða
ofgott.
Dagblaðið var þó svo hugul-
samt að lofa 600 óbreyttum að
kjósa sér biskup, þó sú kosning
væri raunar ekki marktæk
(þykjustuleikur). Og þó. Þeirsem
flest fengu atkvæðin, höfðu áður
fengið að sýna sig i sjónvarpi og
það er mikilsvert. Ekki endilega
vegna þess sem menn á skjánum
kunna að segja, heldur ,,hvernig
þeir fíla sig”, á nútima islensku.
Og staðreynd er, að sumir eiga
skjánum að þakka þingmennsku
og annan frama.
Nú vill semsé svo einkennilega
til, að þvi' er kunnugir telja, að
forkosningar útvaldra og skoð-
anakönnun DB muni falla i svip-
aðan farveg.
Það var annars mjög ánægju-
legt við Dagblaðskönnunina, aö
allir þrir atkvæðahæstu voru
harðánægðir. ,,Við séra Pétur
megum vel við una” sagði séra
Ólafur. 1 svona bróðurlegum
anda er baráttan um stólinn. Pét-
ur er glaður, enda hafði hann
mestan meðbyr, hvað sem siðar
verður.
..eitt af þvi sem franski Jafn-
aöarm annaflokkurinn á eftir að
gera er að ,gefa útvarp frjálst’,
eins og það heitir hér á landi.
Með öðrum orðum : Dreifa vald-
inu, auka fjölbreytnina og hleypa
fleirum að. Það er svar þeirra við
misnotkun fjölmiðia á tima de
Gaulles og Giscards.”
Þessi siðasta setning er at-
hyglisverð, þegar höfð er i huga
frammistaða Eiðs Guðnasonar i
útvarpsráði og forsendurnar sem
hann bar fram til þess að efnt yrði
til sjónvarpsumræðu um frönsku
kosningarnar. Auðvitað er sjálf-
sagt að f jalla itarlega um úrslit
og áhrif kosninganna með um-
ræðuþáttum, jafn sjálfsagt er að
standa heiðarlega aö málum.
Hugmyndir franskra sósialista
um útvarp og sjónvarp eru i
deiglunni. Þeir vilja tryggja sem
flestum aðgang að fjölmiðlum,
tryggja að allar skoðanir komi
fram. Losa á um bönd rikiseinok-
unar og draga úr áhrifum
pólitikusa i yfirstjórn. Þeir vilja
Sr. Amgrimur er lika hress og
glaðurþó hlutur hans sé minnstur
i fyrstu atrennu, og sýnir þetta
kristilega hógværð fyrrum Odda-
klerks. „Ég hef ekki tranað mér
fram”, segir prestur, en ýmsir
nefndu nafnið hans.
Að öllu þessu athuguðu böggl-
ast það mest fyrir brjósti okkar
sumra þjóðkirkjumanna, að bara
einn hinna þriggja liklegustu,
skuli geta hlotið biskupstign.
En þennan vanda má leysa.
Verum minnugir tillögu starfs-
háttanefndar þjóðkirkjunnar sem
skipuð var 1974: Þrir biskupar yf-
ir tslandi! Svo einfalt er það.
Einn i Reykjavik, annar á Hólum
og þriðja i' Skálholti (ekkert röf!
um vafasaman eignarétt).
Með þessari ákjósanlegu lausn
vandans vinnst fleira: Mörg ný
atvinnutækifæri, sem alltaf, er
verið að tala um að skapa,
koma i veg fyrir að pólitiskir
fulltrúar geti misbeitt aðstöðu
sinni.
Franskir sósialistar vilja að
almannasamtök af ýmsu tagi geti
stundað út va rp sr ek stu r,
launþegasamtök, samvinnufélög,
umhverfisverndarmenn o.fl.
Gróðas jónarmið verða ekki
samþykkt. Miðstýring verður
áfram i yfirstjórn útvarpsmála,
en viðtæk valddreifing i dag-
skrargerð. Settar verða strangar
reglur um auglýsingar. Deilt er
um þessar reglur og hefur ekki
verið endanlega gengið frá þeim.
tltskýring Vilmundar að franskir
jafnaðarmenn ætli að „gefa
útvarp frjálst” er ekki ýkja
nákvæm miðað við umræðu um
þessi má 1 hér á landi.
Atlantshafsbandalagið
1 stefnuskrá franskra sósialista
segir: ,,Það var venja að telja
striðsógn aðeins úr austri. Efling
landvarna okkar var réttlættmeð
þeimhætti. Það eróhjákvæmilegt
biskupsritarar, aðrir kontóristar,
ræstingamenn o.s.frv. Þvi fleiri
nýjarstöður, þvibetra. 1 tiðherra
Sigurbjörns voru ekki nema 20
nýjar stöður skapaðar innan
að skoða þessi mál i viðara sam:
hengi. Tilvist hernaðarbanda-
laganna (þ.e. Atlantshafsbanda-
lagsins og Varsjárbandalagsins)
felur i sér ógn sem er margfalt
alvarlegri.” Þá segir: „Það má
velta þvi fyrir sér hvort raun-
veruleg áæúun herráða banda-
laganna sé ekki að gera Evrópu
að vigvelli verði styrjöld milli
austurs og vesturs. 1 þvi' ljósi
skiljast fyrirmæli Atlantshafs-
bandalagsins um að auka
hefðbundinn vigbúnað i Vestur-
Evrópu og koma þar fyrir litlum
kjarnorkuvopnum.” Og enn
skulum við vitna i stefnuskrána:
„Aöild að Atlantshafsbanda-
laginu (Frakkar taka ekki þátt i
hernaðarsamstarfinu) merkir
ekki undirgefni við herstefnu
BandarTkjanna.”
Mitterrand sagði fyrir tæplega
einu ári eitthvað á þá leið að At-
lantshafsbandalagið byggði á tál-
sýn (fiction). Það væri að telja
visa Ihlutun Bandarikjahers,
réðust Sovétmenn á Vestur-
Evrópu. í kosningabaráttunni
skýrði hann þetta nánar. Hann
kvað brýnt að skilgreina betur
skuldbindingar aðildarrikja
Atlantshafsbandalagsins. Þær
væru svo óljóst orðaðar i Norður-
Atlantshafssáttmálanum. Mitter-
rand sagði að þetta væri mikil-
vægt atriði i öryggismálum
Frakka. í öðru lagi yrði ekki
hvikað frá þeirri stefnu að
tryggja sjálfræði Frakka i
hermálum. Yfirstjórn landvarna
ætti skilyrðislaust að vera i hönd-
um þeirra sjálfra (en ekki yfir-
manna Atlantshafsbandalags-
ins).
Franskir sósialistar vilja
auðvitað stöðva vigbúnaöarkapp-
hlaupið. Þeir krefjast þess að
hernaðarbandalögin afvopnist i
áföngum. Þeir krefjast þess að
Sovétmenn verði á brott með
SS—20 kjarnaflaugar sinar gegn
þvi að hætt verði við áætlun
Atlantshafsbandalagsins um að
koma fyrir nýjum kjarnaflaugum
i Vestur-Evrópu siðla árs 1983.
Sósialismi
Mitterrands
Ekki verður fjölyrt um
þjóðkirkju. Betur má ef duga
skal.
★ ★ ★
(Nafn og heimilisfang fylgdi.)
sósialisma Mitterrands og félaga
á þessum vettvangi. Ekki virðist
hann eiga margt sameiginlegt
með stefnu islenskra krata eins
og hún er túlkuð i Alþýðublaðinu.
Það má reyndar skjóta inn þeirri
spurningu hvort ekki séu samt
einhverjir sameiningarmenn i
Alþýðuflokknum. Franski stjórn-
málaskýrandinn heimsfrægi og
hægrisinnaði Raymond Aron seg-
ir fyrir skömmu i vikuriúnu
L’Express: „Ég er sannfærður
um að Francois Mitterrand trúir
á sósi'alisma sem er miðja vegu
milli sovétsósialisma og sósial-
demókratismans. Aron lætur
siðan þá skoðun i ljós að hveiti-
brauðsdagar franskra sósialista
eftir sigurinn verði ekki mjög
langir. Þeir hafi lofað svo miklu
að erfitt verði um efndir án þess
að hleypa verðbólgu upp úr ölíu
valdi, og þá muni strangt aðhald
dynja yfir.
Eiú markmið sósialista er að
þjóðnýta stórfyrirtæki og banka,
stækka rikisgeirann, og eitt
ráðuneytið ber reyndar nafnið
„ráðuneyti útþenslu hins opin-
bera geira”. Það er ekki dauð
hönd skrifræðisins sem á að
leggjast eins og mara á stórfyr-
irtækin frönsku. Rækilegur vottur
um það er skipan Pierre
Dreyfusar i embætti iðnaðarráð-
herra. Saga hans er fordæmi. 1
tvo áratugi var hann forstjóri
Renault-bilasmiðjanna sem eru i
rfkiseigu. Rikisvaldið skiptir sér
sem minnst af fyrirtækinu. t tið
Dreyfusar áttfaldaðist fram-
leiðslan og starfsmannafjöldinn
tvöfaldaðist. Renault varð að
öflugu útflutningsfyrirtæki, sem
var og er betur rekið en flest önn-
ur stórfyrirtæki i Frakklandi.
Þegar sumarfri var tvær vikur,
bætti Renault þriðju vikunni við.
Þegar allir launþegar höfðu
fengiðþrjár vikur hafði Renaultá
ný forgöngu um að bæta fjórðu
Vikunni við friið. Fyrirtækið, I
rikiseigu, var i fararbroddi, bæði
á sviði rekstrar og félagslegra
umbóta, og er enn i dag i fremstu
röð.
Franskir sósialistar vilja
þjóðnýta tiltekinn fjölda stórfyr-
irtækja sem hafa einokun á
markaði, einnig nokkra banka
sem annars kynnu að þeirra mati
að torvelda hagstjórn. Mörg ljón
eru i' veginum, bæði innan lands
og utan, ekki sist kreppan i efna-
hagslifi heimsins.
Lokaorð
Auðvitað er ógjörningur að
gera að fullu grein fyrir hug-
myndum sósialista i Frakklandi i
blaðagrein og margt kann að
verða með öðrum hætú i st jórn en
i stefnuskrá. Vinstra bandalagið,
sameiningarstefna Mitterrands
og félaga, hefur sannaö gildi sitt.
Tilgangurinn með þessari grein
var að benda á að sameiningar-
stefnan hefur verið meginstoð i
stefnu Mitterrands undanfarin 15
ár og einkum frá þvi að nýr
sósfalistaflokkur var stofnaður i
Frakklandi á rústum SFIO fyrir
tiuárum. Þetta hefur ekki komið
nægilega skýrt fram i islenskum
fjölmiðlum. Það er þó kjarni
málsins að með þeim hætti hófst
sósialisminn franski úr öldudal.
Húskarlarog eldabuskur
bjuggu mönnum herleg blót
til foma
En hér aö Hótel Loftleiðum skenkja myndarlegir
hótelvíkingar sérlagaöan víkingamjöö fyrir
matinn til að tryggja réttandrúmsloft.
Matreiöslumenn okkar bjóöa síöan upp á blandaða
sjávarrétti, eldsteikt lambakjöt og pönnukökur.
Erlendirferöamenn eru mjög hrifniraf
bæöi mat og bjónustu í Víkingastíl
Viö erum þess vegna viss um aö innlendir
ferðamenn - hvort sem þeir eru aö noröan
eöa úr Vesturbænum kunna að meta
tilbreytinguna á Víkingakvöldi.
Boröapantanir í símum: 22321 - 22322
Næsta Víkingakvöld verður á sunnudaginn
kemur.
HOTEL LOFTLEIÐIR
ÞRIR BISKUPAR