Helgarpósturinn - 31.07.1981, Blaðsíða 8

pásturinrt—
Blað um þjóðmál.
listir og menningarmál
útgefandi: Vitaðsgjaf i hf.
Framkvæmdast jóri: Bjarni P.
AAagnússon
Ritstjórar: Arni Þórarinsson, Björn
Vignir Sigurpálsson.
Blaðamenn: Guðjón Arngrimsson
Guðlaugur Bergmundsson, Guðmund
ur Arni Stefánsson og Þorgrimur
Gestsson.
Útlit: Jón Öskar
Ljósmyndir: Jim Smart
Auglysinga og sölustjóri:
Höskuldur Dungal.
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdóttir.
Dreifingarstjóri; Sigurður
Steinarsson.
Ritstjórn og auglýsingar eru að Síðu-
múla 11, Reykjavik. Sími 81866. Af-
greiðsla að Hverfisgötu 8—10. Símar:
81866,81741, 14900 og 14906.
Prentun: Blaðaprent hf.
Askriftarverð
á mánuöi kr. 24,-
Lausasöluverö kr. 8.-
Gert út á okkur
Piísf aldakapitalismi er langt
frá því að vera óþekktur hér á
landi. Það er alkunna, aö fyrir-
tæki rekið I einkaeign eða í hluta-
félagaforminu hleypur gjarnan i
fang rikisforsjárinnar, ef það
stendur höllum fæti. Og rikiö lán-
ar og styrkir fyrirtækið meöan
það er að koinast yfir erfiðleika-
timabilið. Atvinnurekendurnir
þakka siðan pent fyrir sig, þegar
hjólin eru farin að rdlla eðlilega á
nýjan leik. t örfáum orðum sagt:
Atvinnurekendur og eigendur
fyrirtækja hirða gróðann meðan
einhver er, en rikið og skattborg-
ararnir mega taka tapið á sinar
herðar.
Þessi öfugu lögmál viðskipta-
lifsins kannast allir við, sem
fylgst hafa með þessum málum. I
orði, telja flestir þetta afleitt fyr-
irkomulag, en pólitfkusarnir
bráöna, þegar atvinnurekendurn-
irsegja: ,.Þessu fyrirtæki veröiö
þið að bjarga. Hér vinna svo og
svo margir kjosendur. Hvaö ætlið
þið aö segja við þá, ef fyrirtækið
fer á hausinn og þeir verða at-
vinnulausir?” Og við þessu eiga
stjórnmálamennirnir eitt svar:
Þaö er fariö I rikiskassann og fyr-
irtækið fær hagstætt rekstrarlán
eða óafturkræfan styrk.
1 Helgarpóstinum I dag er fariö
ofan I málefni sjdefnavinnslu,
sem skal risa á Reykjanesi. Þing-
menn samþykktu i nær einu
hljóöi, að rikið skyldi styöja við
bak þeirra manna, sem hvað
haröast hafa barist fyrir tilveru-
rétti slikrar verksmiðju. Þessi
sjóefnavinnsla á fyrst og fremst
að framleiða salt, en tilraunasalt-
verksmiðja hefur verið I gangi á
Reykjanesi undanfarin þrjú ár og
hafa 500 aöilar, aðallega á SV-
horni landsins, staðið fyrir
rekstrinum, undir nafninu Undir-
búningsfélag saltverksmiðju á
Reykjanesi.
En nú skal tilraunatimabilinu
lokið og ráðist I alvöru fram-
kvæmdir. Hins vegar er staðan
þannig, aö hinir áhugasömu ein-
stakiingar, sem hafa barist fyrir
sjóefnavinnslunni, hafa úr litlu
fjármagni að spila og meira aö
segja hafa þeir umtalsveröar
upphæöir á bakinu vegna rekst-
urs tilraunaverksmiðj unnar. Og
þá skal frá ríkið með í leikinn.
Margirhafa efastumtil-
verurétt þessa fyrirtækis og sjá
fyrir geysilegan hallarekstur á
þvl. Verksmiöjuunnið salt á
Reykjanesi, geti aldrei keppt við
sólarsaltiö innflutta frá Spáni.
Helgarpósturinn styöur að
sjálfsögðu Islenskan iðnað og aö
við veröum sjálfir okkur nógir á
sem flestum sviðum.
Einniger þaðaf hinu góða, þeg-
ar aukin eru atvinnutækifæri,
ekki slst á Suöurnesjum, sem
hafa ef til vill orðið útundan á þvi
sviöinu hin siðari ár. Hvort rétt sé
að fara út I saltvinnslu til aö
skapa aukna atvinnu, er hins veg-
ar vafasamara. Sú staöreynd að
mestallt fjármagniö þarf aö
koma Ur ríkissjóöi, bendir til þess
aðfjármálamenn í viðskiptallfinu
þora ekki aö hætta sinum pening-
um I fyrirtækiö. Og þegar þeir
þora ekki, skulu skattborgarar
borga brúsann Þaö eiga skatt-
borgararnir, — og um leiöfulltrú-
ar þeirra í löggjafarstofnuninni,
— ekki aö láta bjóða sér.
Föstudagur 31. júlí 1981
JielgarpústurinrL.
Stríd og frídur
t siðasta Austfjarðapósti skrif-
aði ég um Sumargleðina og
Kamarorghestana og nú læðistað
mér sú freisting yfir ritvélinni —
að skrifa þennan póst um bdrs-
kabarett og Kamarorghestana.
En einhver takmörk verða
sjálfsagt að vera fyrir ófrumleg-
heitunum.
Annars er ekki margt að frétta
héðan að austan i bili. Veðrið er
hundleiðinlegt, alla jafna, og svo
leiðinlegtmeira aðsegja að menn
hafa slegið upp veisluað kvöldi af
einskærri gleði ef sól hefur skinið
að deginum. Þeirsem eru brúnir
liggja undir öfundsjúkum grun
um að vera á gulrótarpillunni. Og
raunar liggja býsna margir undir
grun um alla skapaði hluti hér
eystra þetta sumar. Hernaðar-
ástand rikir á Seyðisfirði hvern
þriðjudag vegna gruns yfirvalda
um smygl með ferjunni og sak-
lausasta, vammlausasta og
elskulegasta ferðafólk fær yfir-
halningar og liggur undir grun
um steinaþjófnað. Og hér tala ég
af reynslu.
Við fengum afskaplega ljúfa
gesti að sunnan um daginn og
fórum með þeim að skoöa
Borgarfjörð eystri. Þangað hafði
ég aldrei komið áður. Og þegar
við keyrðum fyrir Njarðvíkur-
skriöurnar fannst mér sem
snöggvast að það ætti kannski
Það er á almannavitorði um
víða veröld, nema kannski á
Morgunblaðinu, að alþjóðlegir
auöhringar á borð við Alusuisse
eru skeinuhættir fjendur þjóð-
frelsis, hvort sem I hlut eiga
stórar þjóðir eða smáar, enda
hefur bandariskur fjármálaráð-
herra kveðið uppúr með þaö, að
þeir séu skæðasta tilræði við
grundvöll þjóörikis sem heimur-
inn hefur þekktsiðan páfifór með
veraldlegt vald, og Jónas Haralz
likti þeim eitt sinn við lénsherra
miðalda og alræmda gangstera i
stórborgum Ameriku. Það ætti
þvi engum að koma á óvart þó til
tiðinda dragi þegar hagsmunum
smárikisins Islands lýstur saman
viö alþjóðleg umsvif Alusuisse
sem stjórnast af engu nema
ómenguðum gróðasjónarmiöum
og neytir allra bragða til að auka
ágóðann og hliðra sér hjá skyld-
um og sköttum.
Kannski er þarflaust að sakast
við starfsmenn hins islenska
dótturfyrirtækis þó þeir dragi
taum þess i deilunni sem upp er
risin, þar sem þeir þykjast eflaust
eiga einhverra hagsmuna að gæta
(sem kynni að vera skammsýni
og misskilningur), og litil ástæða
til að agnúast úti þær streng-
brúður sem settar hafa verið i
stjórn Isals í þvi skyni af ljá
dtlendu fyrirtæki islenskt yfir-
bragð, þó klaufalega hafi til tek-
ist.Trónar þar á toppi Bör Börson
Islenskra fjármála og er ábúöar-
mikill einsog tltt eru um skó-
sveina erlendra stórvelda.
Fyrir tilstilli islenskra stjórn-
valda sitja li'ka i stjóm Isals
menn sem gæta eiga hagsmuna
íslendinga i samskiptum við það,
en með þeim furðulegu annmörk-
um aö þeir fá ekki aögang að
ekki fyrir mér að liggja að kom-
ast þangað. Ég er nefnilega syo
hræðilega lofthrædd. Og svo
blasti fjörðurinn við i allri sinni
dýrð, litskrúðug liparit f jöll, tröll
i öðru hverju fjalli, skýrsmli i hin-
um og álfar i öllum hólum (ef
marka má Ferðahandbókina).
Við átum nestið okkar uppi i Álfa-
borginni sem er fyrir miðjum
fjarðarbotninum — og sem
fjörðurinn dregurnafn sittaf. Svo
dáðumst við aö útsýninu og
firðinum,keyrðum svolitiðum og
fórum svo að rölta um fjöruna
með börnin. I þessari fjöru eru
litskrúðugustu smásteinar sem
ég hef á ævi minni séð, gulír,
grænir, rauðir og marglitir —
glóandi eins og gimsteinar i rifc-
um sandinum. Við ærðumst af
hrifningu og fórum að tina fallega
smásteina — en Adam var ekki
lengi i Paradis — og við vorum
þar af leiðandi ekki lengi í fjör-
unni.
Litill strákur kom hlaupandi
með ofboðslegu irafári, handa-
patiog hvellum ópum, rak okkur
mynduglega úr fjörunni og
bannaði okkur að snerta þar
nokkurn smástein — að viðlagðri
iögreglu, fangelsisvist og dauða-
dómi, skildist mér.
Við hypjuðum okkur á brottiof-
boði og neituðum okkur um þá
upplifum að sjá lögregluna (frá
mikilvægum gögnum um hrá-
efnakaup fyrirtækisins og geta
þvi ilia fylgst meö þeim dular-
fullu millifærslum sem útfarnir
sérfræðingar Alusuisse i undan-
brögðum og blekkingum beita til
að hafa af islenska rikinu lögmæt
og samningsbundin gjöld fyrir
aðstöðuna hér. Samningur sem
sviptir hérlend stjórnvöld valditil
skattmats, sem þau hafa gagn-
vart öllum öðrum einstaklingum
og fyrirtækjum i landinu, verður
tæplega talinn til stórafreka
þeirra aðila sem af íslands hálfu
stóðu að honum i öndverðu, þó
þingmenn stjórnarandstöðunnar
og attaniossar þeirra gangi hver
undir annars hönd við að veg-
sama ágæti hans. öfugmælasmið
hefur löngum verið vinsæl iðja is-
lenskra pólitikusa og skal sist
amast viö þeirri skringilegu
dægradvöl, þvi hún getur á stund-
um veriö bráðfyndin, einsog til
dæmis þegar Eyjólfur Konráð
tekursig til i Mogganum i siðustu
viku og staöhæfir að sökudólg-
arnir i súrálssvindlinu séu „súr-
álsráðherramir” en ekki hinn er-
lendi auðhringur'.I sama blaði
hefur m eð hléum undanfariö hálft
árverið hamastgegn iðnaðarráð-
herra fyrir það „frumhlaup” að
fletta ofanaf svindlinu og styggja
j>ann viröulega viðsemjanda
Alusuisse sem „bregst við af
fullri festu og færir óhikað fram
gagnrök”. Hefur Morgunblaðið til
skamms tima borið á það brigöur
að rannsókn heimsþekkts endur-
skoöunarfyrirtækis, sem vita-
skuld er hlutlaust I málinu, sé
marktæk. Breytingin á tóni blaðs-
ins siðustu vikurnar hefur að visu
veriö með hnyttilegri tilbrigöum
Islenskrar blaðamennsku, og er
þá langt til jafnað, en sumir leið-
Seyðisfirði) geysast á staðinn til
að gera sjö smásteina upptæka!!!
Þess i stað sniktum viö,
steinaþjófarnir stórtæku, kaffi
hjá Astu iprestshúsinu, mösuðum
við hana, Sigrfði og Sverri og
friðurinn lagðist aftur yfir
sálirnar. Og vel á minnst —
friður.
Vissuð þið að laugardaginn
þann 9. ágúst verður farið i
friðargöngu frá Stokksnesi að
Höfn i Hornafirði? Nú spyr
áreiðanlega einhver sjálfan sig —
„Stokksnes? ! Hvað i ósköpunum
erþað og hvar i ósköpunum er
þaö?” Og það er von að fólk
spyrji. Hvert einasta mannsbarn
i landinu veit af Nató-stöðinni á
Miðnesheiði — en færri vita að
árið 1953 var komið upp herstöð á
Stokksnesi, tuttugu kllómetra frá
Höfn i Hornafirði. Þessi herstöö
er vel búin tækjum til eftirlits,
varnar og árásar. Við vitum vel
að ef til hernaðarátaka kæmi hér
um slóðir, þá yrði Island ó-
hjákvæmilega átakapunktur —
vegna veru sinnar i Nató og
einstakrar greiðasemi við banda-
lagið varðandi aðstöðu og her-
stöðvar.
arar þess hafa verið með þvilik-
umendemumað leita verður hlið-
stæðu til þeirra dapurlegu tima
þegar duglausir danskir íslend-
ingar gáfu tóninn og mótuðu af-
stöðuna til herraþjóðarinnar við
Eyrasund.
Þaö vekur athygli að ekkert
blað nema Þjóðviljinn hefur séö
ástæöu tilað tírtaskýrslu Inga R.
Helgasonar um för sina til
Astraliu þar sem honúm tókst
með lempni og harðfylgi að verða
sér úti um velgeymdar upplýs-
ingar sem tóku af öll tvimæli um
háttalag Alusuisse við verðlagn-
ingu á súráli, og hefðu þær niður-
stööur, þegar fyrir lágu, engum
áttað koma á óvart, ekki heldur
fjáraflamanninum Eyjólfi
Konráð, en ef allthefði verið með
felldu hefðu þær átt að þjappa
saman öllum þeim öflum sem
telja sig bera velferö islensks
þjóöfélags fyrir brjósti, þegar
hefja skal nýja glimu viö hinn er-
lenda jötunn. Tviskinnungur og
úrtölur Morgunblaðsins og Geirs-
armsSjálfstæðisflokksins hafa að
sjálfsögöu styrkt aðstöðu and-
stæðingsins og stappað i hann
stálinu, en kannski er kaldrana-
legast af öllu að alþjóð fer ekki i
grafgötur um að þessi öfl tala
gegn betri vitund og tefla afar-
mikilvægum hagsmunum þjdöar-
innar I tvisýnu i þeim tilgangi ein-
um aö koma höggi á pólitiskan
andstæöing, klámhöggi ef ekki
vill betur. Eykon þarf bráðnauð-
synlega að ná sér i ný gleraugu
svo hann fái greint þá örlagariku
staðreynd að hinir „pólitisku
valdasvindlarar” og
„útlendingaundirlægjurnar” eru
upp til hópa i öðrum armi Sjálf-
stæðisflokksins og hafa veriö um
langt árabil.
Okkur var i gamla daga kennt
það i íslandssögu Jónasar frá
Hriflu (kannski er hún kennd
enn) að allur ófarnaöur Islend-
Við erum útvörður Bandarikj-
anna. Og við vitum lika að það
sem herforingjum verður fyrst
fyrir i slikum átökum er að
sprengja herstöðvar and-
stæðingsins aftur á steinaldarstig
— og með þeim svæðin i kringum
þær. Og þetta er dauðans alvar-
legt mál.
Við eigum lif okkar og
krakkanna okkar undir þvi að
komið verði á afvopnun og friði i
heiminum. Almenningur um
allan heim er alltaf að gera sér
það ljósara og það jafnframt — að
stjórnmálamenn og aðdáendur
hernaðarbrölts af öllu tagi leysa
þetta mál ekki. Þess vegna hafa
sprottið upp viðs vegar kraft-
miklar fjöldahreyfingar óháðar
stjórnmálaflokkum, sem krefjast
friðar, afvopnunar og afnáms
kjarnorkuvopna.
Og nú vil ég skora á alla Aust-
firðinga,
— og raunar Reykvikinga lika,
að taka afstöðu taka fram göngu
skóna sina og ganga með okkur
fyrir friðinn, ganga meö okkur
gegn kjarnorkuvopnum — frá
Stokksnesi þann 9. ágúst.
Sjáumst á Höfn!
Dagny.
inga á niðurlægingaröldunum
hefði veriö bein sök Dana. Ekki
kemur mér tii hugar aö gera
I minna en efni standa til úr ábyrgð
Dana á hrakförum okkar, en
Jónasi yfirsást eða gleymdist að
Danir áttu sér löngum stóra og
velmennta hirð islenskra em-
bættismanna, sem voru svo frá-
bærlega konunghollir að þeir
töldu nánast heilaga skyldu að
koma öllum þeim löndum sinum
sem hönd á festi annað tveggja til
Brimarhólms eða i gálgann. Er
„gestabók” Brimarhólms frá
þessum öldum ófögur heimild um
dugnað og ósérhlifni hinna inn-
lendu embættismanna.
Mér hefur stundum virst sem
hugsunarháttur þessara fram-
takssömu forfeðra liggi enn i
landi, virðingin fyrir valdinu og
fjármagninu, sem það er sprottið
af, glýi mönnum svo fyrir augu,
að þeir gleymi þegnskap og
skyldum við eigin þjóð og fóstur-
jörð, og gildir þá einu hvort
máttarvöldin eru dönsk, amerisk
eða alþjóðleg. I flestum löndum
mun það vera til siðs að telja þá
menn óholla þjóð sinni sem ganga
erinda erlendra hagsmuna, hvort
heldur er í Póllandi, Afganistan,
Chile, E1 Salvador eða Iran.
Spurning er hvort tslendingar séu
orðnir svo þjóðvilltir að þeir láti
sér athæfi þvilíkra afla i léttu
rúmi liggja.
Og svo kemur rúsinan i pylsu-
endanum. Islenskur endurskoð-
andi ísals, lét þau orð falla i ein-
hverju dagblaði aö súrálsmálið
minnti sigá söguna um nýju fötin
keisarans. Kannski var van-
máttur mannsins sh'kur gagnvart
afhjúpunum iönaðarráðuneytis-
insaö hann gat ekki á heilum sér
tekið og þvi ekki hugsað til enda
það sem honum kom fyrst i hug.
Undanfarin hálfan annan áratug
hefur keisarinn i gervi Isals talið
hirð sinni á íslandi trú um að
hann væri að spóka sig á al-
mannafæri I glæstum skrúða
heiðarleika og réttsýni, sem
klæðskeraskammirnar i Alusu-
issehöföu prangaö inná hann meö
prettum og blekkingum. Og svo
kemur bara hann Hjörleifur litli
austan af Fjörðum og segir það
sem alþjóö vissi, en enginn
áræddi að orða, að blessaður
keisarinn er þarna svo að segja
berstripaður, i nærf.ötum einum
klæða, og þau eru ekki einusinni
úr Gefjunarull. Já, mikil eru
ósköpin á Islandi!
Sigurður A.Magnússon
NÝJU FÖTIN
KEISARANS
Heimir Pálsson— Hrafn Gunnlaugsson — Jónas Jónasson — AAagnea J. AAatthias-
dóttir — Páll Heiðar Jónsson — Sigurður A. AAagnússon — Þráinn Berlelsson