Helgarpósturinn - 31.07.1981, Blaðsíða 23

23
__he/garpásturinn- FöstudagUr 31. júir 1981
Frábær f/utningur á
,söguiegum' verkum
Franz Joseph Haydn (1732 -
1809):
Konscrt fyrir selló og hljóm-
sveit nr. 1 i C-dúr og nr. 2 i D-
dór.
Flytjendur: Academy of St.
Martin-in-the-Fields, (konsert-
meistari: Iona Brown)
einleikari og stjórnandi: Mstis-
lav Rostropovich
ótgefandi: EMI-HMV-Elextrola
005-02 767, (1976)
A þessari hljómplötu eru tvö
öndvegisverk eftir Haydn. C-
dúr konsertinn (Moderato-A-
inu væri skipað á bekk með öðr-
um sem Haydn samdi, drógu
margir i efa að hann væri höf-
undur þess. Atti sonur Krafts,
Nicolaus (1778 - 1853, var einnig
sellisti í þjónustu Esterházy)
sinn þátt i' að eigna föður sinum
verkið. Allt fram á 4. tug þess-
arar aldar, voru uppi efasemdir
meðal fræðimanna.Töldu menn
að verkið hefði ekki birst fyrr en
eftir dauða Haydns. Loks fund-
ust heimildir sem sýndu fram á
hið gagnstæða og nií er þessi
undurfagri konsert talinn ótvi-
rætt, til verka Haydns.
dagio-Allegro molto) sem fengið
hefur skrásetningarnilmerið
Hob. VIIb:l, var væntanlega
saminn fyrir Joseph Weigl eldri,
austurriskan sellista sem var
konsertmeistari i hljómsveit
Haydns, að Esterháza. Artal er
eitthvað á reiki, en vist er að
konsertinn er saminn fyrir 1780
og sennilega þó nokkru fyrr.
Giskað er á fyrstu árin sem
Haydn var i' þjónustu Páls Ant-
ons fursta og lætur nærri að það
sé um 1765. Þessi konsert var
útsettur fyrir tvær fiðlur, lág-
fiðlu, bassa og tvö horn.
D-dUr konsertinn (Allegro
Moderato-Adagio-Rondo (All-
egro)),Hob. VIIb:2, var saminn
fyrir tvær fiðlur, lágfiðlu, bassa
tvö óbó og tvö horn. Hann er
þekktari þessara tveggja kon-
serta, eittmest leikna verk eftir
Haydn og talinn i hópi fegurri
seilókonserta tónbókmennt-
anna. Mun hann vera saminn
1783 og er þvi nýrra verk, enda
gætir minni hreinræktaðra bar-
okáhrifa en i fyrri konsertnum.
Saga þessara tveggja selló-
konserta, er um margt ævin-
týraleg. C-dUr konsertinn (nr. 1)
var glataöur og fannst ekki fyrr
en 1961. Það var tónlistarfræð-
ingurinn Oldrich Pulkert sem
fann konsertinn á tékkneska
þjóðminjasafninu i Prag og Ge-
org Feder tókst að „feðra”
verkið. 19. mai, 1962 var kon-
sertinn svo „frumfluttur” að
nýju. Það var sellóleikarinn
Milos Sadló sem kynnti verkið
fyrir hlustendum nUtimans,
ásamt tékknesku útvarpshljóm-
sveitinni, undir stjórn ástralska
hljómsveitarstjórans Charles
Mackerras.
D-dUr konsertinn nr. 2, var
lengi álitinn vera eftir tékk-
neska sellistann og tónksáldið
Anton Kraft. Eins og Haydn,
var Kraft i'þjónustu Esterházy-
ættarinnar. Þrátt fyrir að verk-
Afstaða Haydns til sellósins,
var önnur en flestra samtima-
manna hans. Fá tónskáld 18.
aldar, hrifust svo af sellóinu, að
þeirlegðu sig niöur við að sem ja
fleiri einleikskonserta fyrir það
hljóðfæri. Tónlistarunnendur 18.
aldar voru næsta fráhverfir
sellóinu og töldu það of trega-
fullt og tilfinningarikt.
Reyndar rikir enn ósam-
komulag varðandi tölu þeirra
sellókonserta sem Haydn á að
hafa samið. Talað hefur veriö
um niukonserta. Flestir sættast
nú á töluna sex. Þótt ekki sé vit-
að til þess að hann hafi verið
mikill hljóðfæraleikari sjálfur,
þá sýna báðir konsertarnir,
hversu djUpan skilning Haydn
hefur haft á þessu strengja-
hljóðfæri. Konsertar hans eru
að visu litlir virtuósó-konsertar
og afstaða hans til einleikarans
er 0011 Mozart (sem sjálfur var
afburðar hljóöfæraleikari). Hitt
er vi'st, að engu m inni snilli þarf
til flutnings á einleikskonsert-
um Haydns en Mozarts. Það
gerir flókin innri gerð þeirra.
Mstislav Rostropovich er einn
þeirra sellóleikara sem býr yfir
þvi sem þarf, til að túlka fólgna
fjársjóði þessara konserta.
Mýkt hans og áreynsluleysi, þar
sem allt virðist sprottið af fingr-
um fram, gerir tUlkun hans ein-
staka. Þá er samspil hans og
hljómsveitar (sem hann stjórn-
ar sjálfur), likt og einn maður
væri að spila. Hvarvetna tekst
að ná fram innileik verkanna.
Kadensurnar i 1. og 2. þætti C-
dUr konsertsins eru eftir breska
tónskáldið Benjamin Britten. t
siðari konsertnum (1. og 2.
þætti) eru þær eftir Rostropov-
ich. I báðum tilfellum er virtur
blær verksins.
Upptaka er góð og platan hef-
ur unnið til „Grand prix du
disque”.
3* 2 21-40
Barnsránið
(Night oI tho Juaglor)
Hörkuspennandi og
viðburðarik mynd,
sem fjallar um
barnsrán og baráttu
fööurins við mann-
| ræningja.
| Leikstjóri Robert
Butler,
Aöalhlutverk: Jam-
es Brolin, Cliff Gor-
: man.
i Bönnuð innan 16
ára.
Sýnd kl. 5, 9 og 11.
Kraftmikil ný
bandarisk kvikmynd
um konu sem
„deyr” á skuröborð-
inu eftir bilslys, en i
snýr aftur eftir að
hafa séð inn i heim
hinna látnu. Reynsla
sem gjörbreytti öllu
lifi hennar. Kvik-
mynd fyrir þá sem
áhuga hafa á efni
sem mikiö hefur
verið til umræðu
undanfarið, skilin
milli lifs og dauöa.
Aöalhlutverk: Ellen
Burstyn og Sam
| Shepard.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
HAFNAR-
bíó
Rýtingurinn
Hin æsispennandi ,
litmynd byggð á í
sögu Harold Robbins
Alex Cord
Britt Ekland
Patrick O’Neal
Bönnuö innan 14 ára
tslenskur texti.
Endursýnd kl. 5,
7, 9 Og 11
Simsvari sfmi 32075.
Djöful-
gangur
Ný bandarisk mynd
er fjallar um komu
manns til smábæjar
i Alabama. Hann
þakkar hernum fyrir
að geta. banað
manni á 6 sekUndum
með berum höndum,
og hann gæti þurft
þess með.
Aðalhlutverk: Dick
Benedict. (Vig-
| stirnið), Linda Blair.
j (The Exocist)
tslenskur texti.
Sýnd kl. 5, 9 og 11.
Bönnuð börnum inn-
;an 12 ára.
Darraðardans
ÍSynd kl. 7.
ííl 89-36
Slunginn
bílasali
(llsed Caro)
íslenskur texti
j Afar skemmtileg og
j sprenghlægileg ný
i amerisk gaman-
mynd i litum með
hinum óborganlega
Kurt Russell ásamt
Jack Warden, Gerrit
Graham o.fl.
Sýnd kl. 5, 9 og 11
Sama verð á öllum
sýningum
Bjarnarey
Hörkuspennandi ný
kvikmynd
Sýnd kl. 7,30.
Vt 19 OOO
SalurA
Spegilbrot
wöUiwaiPí
GERWBNíawllN- iartQW6' fiWWDfOI
ROOUUJSON ■ KIM NOWK-íllftóEIH IAY10R
noimoiBin THE MIRR0R CRACKD
■ r — . — I—, , - —< .r
fSlsr.
Spennandi og við-
burðarrik ný
ensk-amerisk lit-
mynd, byggð á sögu
eftir Agöthu
Christie.
Meö hóp af Urvals-
leikurum.
Sýnd kl.: 3, 5, 7, 9 og
11.15.
SalurB
Cruising
Æsispennandi og op-
inská ný bandarisk
litmynd, sem vakið
hefur mikið umtal,
deilur, mótmæli
o.þ.l. Hrottalegar
lýsingar á undir-
heimum stórborgar.
A1 Pacino — Paul
Sorvino — Karen
Allen
Leikstjóri: William
Friedkin
íslenskur texti
Bönnuð innan 16 ára
Kl. 3.15, 5.15, 7.15,
9.15 og 11.15
Salur C
Lili Marleen
Ii'» ■ •Mi’ift Insslwi'Oiv I
Spennandi og
skemmtileg ný þýsk
litmynd, nýjasta
mynd þýska meist-
arans Rainer
Werner Fassbinder.
Aðalhlutverk leikur
Hanna Schygulla,
var i Mariu Braun á-
samt Giancarlo Gi-
annini — Mel Ferr-
ér.
Blaðaummæli:
„Heldur áhorfand-
anum hugföngnum
frá upphafi til
enda”.
„Skemmtileg og
oft gripandi mynd”.
tslenskur texti.
Sýnd kl. 3, 6, 9 og
11.15.
Salur D
Punktur,
punktur,
komma, strik...
PUNKTUR
PUNKTUR
KOMMA
STRIK
! Endursýnd vegna
fjölda áskorana kl.
3.15, 5.15, 7.15, 9.15
! og 11.15.