Helgarpósturinn - 31.07.1981, Qupperneq 30

30
Föstudagur 31. júlí 1981
helgarpósturinrL.
„ÞAÐ HEFUR
EINN OG EINN
LOFTANDINARTAД
LITIÐ VIÐ HJÁ FRIDRIK ÞÓR FRIDRIKSSYNI SEM FRUMSÝNIR KVIKMYND
SÍNA UM BRENNU-NJÁLSSÖGU IHÁSKÓLABÍÓI Í NÆSTU VIKU
eftir Elisabetu Guðbjörnsdóttur_______________________________________ myndir Jim Smart
Á Laugavegi 135 byr Friðrik
Þór Friðriksson, myndverka-
maður og alt mulig mand í list-
inni.
Þar sem Friörik Þór er vel
þekktur fyrir mikla frásagnar-
gáfu og skemmtilegheit ákvað
blaömaður að heimsækja kauða
og frétta af því hvað hann sé að
fást við þessa dagana svo og
nokkra punktadr forlíðinni.
Brennu Njáls saga
„Ég ætla að frumsyna
kvikmynd mi'na byggða á Brennu
Njáls sögu þann 6. ágiist n.k.
Sýningin verður i Háskólabiói og
mun hljómsveitin Kamarorghest-
ar frá Kaupmannahöfn leika á
undan sýningunni. Hljómsveitin
Þeyr leikur siðan undir
kvikmyndasýningunni og heldur
konsert á eftir. Myndin er 20
minútna löng og byggð á bókinni.
Fólk er alltaf að hugsa um að
endurskapa bókmenntaverk i
staðinn fyrir að búa til sjálfstætt
listaverk en það er kvikmyndin
sjálf. Það eru til ótal aðferðir við
að gera kvikmynd upp Ur bók-
menntaverki. En nærtækasta
dæmið um hvernig þetta gerist
verst er „Paradisarheimt” Rolf
Hádrichs. Hann hefur enga
tilfinningu fyrirmyndmáli og er
eins og blindur maður sem hefur
káfað á blindraletri, en aldrei
skilið hvað það er.”
— Af hverju leikur hljómsveit-
in Þeyr undir myndinni?
„,Þeir spila frumsamda Njálu-
tónlist undir. Þeyr eru einfald-
lega aðminu matigóð hljómsveit.
„Friörik fitlar varlega við yfir-
skeggið. „Mér datt þetta i hug
þegarégsýndi NjáluUt i Bergen i
mars sl. Þá sagði sýningarstjór-
inn eitthvað á þá leið að það að
horfa á þessa mynd væri eins og
að hlusta á tónlist. Áhorfendur i
Bergen vissu ekkert hvað Njála
var og var ég að kanna viðbrögð
slikra áhorfenda og það tókst
furðu vel.”
Hann breytti klukku
idagatal
— Hvernig heldurðu að við-
brögð fólks verði hér?
„Annaðhvort situr fólk undir
henni eins og steingervingar eða
þá aö það hleypir henni inn.”
Friðrik beinir visifingri aö hausn-
um á sér.
— Sóttir þU um styrk fýrir
Njálu Ur kvikmyndasjóöi?
„Nei, ekki fyrir Brennu-Njáls
sögu. En ég fékk hins vegar
starfslaun listamanna f þrjá
mánuði til að vinna aö kvik-
myndagerð.
1 vor sótti ég um styrk til
kvikmyndasjóðs fyrir, að minu
mati, mjög aðkallandi verk, en
fékk synjun. En ég ætla samt að
ráðast i það ef fjárhagur leyfir.”
— Af hverju er þetta svo
aðkallandi verkefni?
„Þetta á að vera dókuméntar-
mynd um einsetumann sem býr
úti á landi. Hann er merkilegur
fyrir það hvernig og á hvaða hátt
hann hefur tekið tæknina i sina
þjónustu. Hann er feikilegur upp-
finningamaður og hefur m.a.
breytt klukku i dagatal.”
— Ertu ánægður með framlag
lslendinga til kvikmyndagerðar?
„Þetta eru ágæt verk. En það
fer mikið fjármagn sem liggur
ekki á lausu i að gera verk Ur for-
tiðinni. Þaðkostar gifurlega mik-
ið að endurskapa liðarandann
o.þv. u. 1. í staðinn ætti að nota
þaðsvið sem tiler i dag, nUtiðina.
Og geyma kostnaðarsamari verk
þar til meiri peningur fæst Ur
kvikmyndasjóði.”
Framtiöin óviss
— Hvað með Galleri Suðurgötu
7?
„Það er bUið að vera lokaö
lengi eins og flestum er kunnugt.
Það stendur til að selja lóðina
undirhUsinu og flytja það jafnvel
upp i' Árbæ. Það gefur auga leið
að það er ekki hægt að skipu-
leggja sýningar fram i tfmann á
meðan á þessari óvissu stendur
um framtíð hUssins.
NUna bfðum við eftir svari frá
borgarstjórninni — um hver
framtið Gallerisins verður. En á
þessu ári höfum við mestmegnis
sýnt erlendis, i Danmörku,
NwegiogPóllandi.Þó býstég við
að við höldum tvær sýningar á
næstunni.”
— Hvernig gengur með
Kvikmyndablaðið?
„Það gengur mjög vel. Við
höfum ákveðiö aö gefa það bara
út annan hvern mánuö, til þess aö
gera þetta ekki að neinu púli.”
Ra nnsóknarstöð
á Eyrarbakka
— Lof tandaverkin þin eru
mörgum kunn, en hvað er
loftandi?
„Þetta eru nú ekki eingöngu
verkin min. Þau eru unnin i sam-
vinnu viö Steir.grim nokkurn Ey-
fjörö Kristmundsson.
Loftandar eru gömul þjóðsaga.
Sagan segir að eitt sinn hafi engl-
amir gert uppreisn i himnariki.
Guð braut uppreisnina á bak aft-
ur og grýtti uppreisnarseggjun-
um Ut Ur hirnnariki. Þeir sem
lentu á jörðinni eru álfar og þeir
sem fóru i sjóinn eru marbendlar.
Svo eru aðrir sem ekki náðu þvi
að lenda í sjó eða á landi og þaö
eru loftandar. Þessar verur eru
alvitrar og þaö þykir eftirsóknar-
vert að veiða þær. A þessum
veiðum höfum við Steingrimur
verið í þrju ár. Við höfum einnig
sett upp loftandarannsóknarstöð
áEyrarbakka, en þar varð þeirra
fyrst vart árið 1754. Í.Utlöndum
hafa loftandar fUnksjón
listamanna, þeir laga og forma
t.d. skýin og þess vegna er þessi
leit okkar leit að algildri vissu.”
— Hafið þið orðið varir?
„Já, það hefur einn og einn
nartað”.
— Hvaða græjur notið þið?
„Margvisleg tæki, alls kyns
belgi og fjaðrir. Belgimir eru
gerðirUr innyflum dýra. Aðferðin
er þannig að veiðistaðurinn er
fjall, og hér er fullt af góðum
veiðistöðum. Veiðimennirnir
leggjast upp i loft með opinn
munn og þá getur hent að loft-
andinn fari upp i munninn.
Afrakslur rannsóknar okkar
Steingrims verður sýndur
bráðlega.” ‘
— Hver er eftirminnilegasta
veiðiferðin ykkar?
„Það er nU ekki af loftanda-
veiðum, heldur silungsveiðum.
Það var i mai 1969, þegar við
Steingrimur fórum upp að Elliða-
vatni. Þar veiddi Steingrimur
pinulitinn urriða.” Friðrik kUt-
veltist af hlátri, „Steingrimur
stökk á hann, trampaði á honum
og skar hann á háls. Þegar hann
síðan kom heim með hann þá
mældi hann urriðann hátt og lágt
vigtaði og skoðaði hvert innyfli
nákvæmlega.”
Tréð óx inní hann
— ÞU vannst lengi i Steiniðj-
unni?
„Ég vann viö að reisa legsteina
i tiu sumur. ÞU veist, — allir
þessir skökku i kirkjugörðunum,
en það er nU ekki slæmum vinnu-
brögðum minum og starfs-
félögum um að kenna heldur þvi
að það er svo mikið loft I mold-
inni”.
— Att þú einhverja sögu Ur
kirkjugarðinum ?
„Já, það kom einu sinni til min
gömul kona i kirkjugarðinn og
spurði hvort ég hefði hugmynd
um hvað amaði að föður hennar.
Hann var grafinn þarna og dó fyr-
ir f jölda mörgum árum. Ég gekk
að leiðinu hans og gerði vett-
vangsrannsókn. Það eina sem
mér datt i' hug að gæti angrað
karlinn var risastórt tré sem var
á leiðinu.
Við fiirum að spjalla um þetta
og konan segir mér að fyrir
nokkrum árum heffá faðir hennar
birst henni i draumi hvaö eftir
annað. Kom i ljós að kona utan af
landi hafði verið grafin ofan á
karlinn i' misgripum. Maðurinn
vildi losna við konuna ofan af sér
og var hUn þvi fjarðlægð. Eftir
það féll allt i ljUfa löð. En svo
byrjar hann aftur með læti og var
það álit okkar að tréð væri farið
að vaxa inn ihann og fjarlægðum
við þvi tréð og þá varð karl
rólegur.”
— ÞU ert formaður fótbolta-
félags?
,,Já og knattspyrnufélagið heit-
ir Arvakur. Við sóttum um að
taka þátt i þriðju deildarkeppn-
inni, en vegna einhverra undar-
legra reglna t.B.R. fáum við ekki
inngöngu. Við fáum ekki að keppa
fyrr en árið 1983. .þá verðum við
old boys”, bætir Friðrik við dap-
urlega. Við munum ekki una
þessu, sérstaklega af þvi að við
ætlum að keppa i handbolta og
körfubolta næsta vetur. Við
erum þvi' að ihuga að láta setja
lögbann á þriðju deildina. Þetta
er fáránlegt að mega ekki taka
þátt i fþróttum Ut af einhverjum
vitlausum reglum.”
Getnaöarlimur
skorinn af
— ÞU varst ritari fyrstu og
sögulegustu kvikmyndahátiðar-
innar hér á landi.
,,JU,jU”. Frikki snýr upp á
skeggið, „ég valdi flestar kvik-
myndirnar á þá hátið, s.s. „Veldi
tilfinninganna” og „Sweet
Movie”. „Veldi tilfinninganna”
var aldrei sýnd og spældastur var
ég yfir þvi' að mér skyldi ekki
takast að fá „Salo” eftir Pasolini
(120 dagar i' Sódóma)” Friðrik
glottir og rekur visifingui
framani mig: „Þá hefði fyrst
hitnað f kolunum”.
„SU mynd hefði sjokkerað fleiri
en myndin „Veldi tilfinninganna”
hefði nokkurn tíma getað gert,
enda var það saklaus mynd. Það
eina sem fólk átti erfitt með að
kyngja í „Veldi tilfinninganna”
var atriðið þar sem getnaðarlim-
ur er skorinn af dauðum manni.
Myndin var þvi bönnuð. En á
sama tímaog hUn var bönnuð var
verið að sýna kvikmynd hér i
kvikmyndahUsi, þar sem eitt atr-
iði gekk Ut á það að það var bitið
undan lifandi karlmanni.
Mér er minnisstæð ein sýning á
„Veldi tilfinninganna”, fyrir eft-
irlitið og fulltrUa saksóknara og
lögreglu.
Þau létu eins og smábörn, eins
og krakkar á þrjU-sýningu. Voru
fussandi og sveiandi allan timann
í hneykslan sinni”.
LOFTANDAR
— SumariS 1754 vildi þaS til á Eyrarbakka, i hægri golu,
bjartviðri en hálfskýjuðu lofti, að svart ský kom frá fjöll-
unum í norðaustri og stefndi skáhaUt á Eyrarbakkakaup-
stað. Það sýndist því minna sem það kom nær, en fór álíka
hratt yfir og fálki, sein rennir sér yfir rjúpu, án þess að
hreyfa vængina. Skýið var kringlótt tilsýndar og bar það
yfir þar, sem stóð hópur manna, innlendra og erlendra.
Það þaut framhjá þeim og kom við vangann á verkamanni
einum, sem stóð þar. Varð hann þá bandóður og hljóp til
sjávar. Hinir urðu sem þrumu lostnir. Samt eltu hann
nokkrir og náðu honum, áður en hann drukknaði. En hann
var i stuttu máli sagt albrjálaður og óður og talaði allskonar
vitleysu, bæði einstök orð og setningar, alla vega rangsnúið.
Þeir, sem héldu honum, urðu að beita öllum kröftum, svo
að hann sliti sig ekki af þeim. Þeir tóku því það til bragðs
að vefja dúki um höfuð honum, létu hann leggjast niður
og héldu honum þannig, og tók þá að sljákka i honum að
stundarkorni liðnu. Eftir nokkra daga hvarf æðið, en ekki
náði hann sér fullkomlega fyrr en eftir hálfan mánuð. önn-
ur frásögn bætir þvi við, að hvorki hann né þeir, sem næstir
voru, sæi skýið, fyrr en það steyptist yfir þá með nokkrum
þyt, en menn sem voru fjær, sáu það og fylgdust með hreyf-
ingum þess. Það bar niður í fjöru, og þar hvarf það. Maður
sá, er skýið hitti, varð svartur eða dökkblár á kinninni, en
liturinn hvarf smám saman, eftir þvi sem honum batnaði.
( Úr Ferðabók Eggerts og Bjarna )
Cr sýningarskrá Friftriks og Steingrims.