Helgarpósturinn - 14.08.1981, Blaðsíða 9

VETTVANGUR
hér um bil f jórum sinnum fleiri en
i þróuöu löndunum.
Þetta er býsna þurr upptalning,
en tölur þessar boöa engu aö siöur
margs kyns bras og vanda,
árekstra og forsiöufregnir skráö-
ar feitu letri — stundum blóöi
drifnu.
__helgarpásturinn.
Föstudagur 14. ágúst 1981
ÚR HEIMI VÍSINDANNA
Umsjón: Þór Jakobsson
Um næstu aldamót veröur manngrúinn oröinn um 6000 milljónir.
Offjölgun
Ekki alls fyrir löngu hitti ég á
ferð minni erlendis mann nokk-
urn, sem ég haföi kynnst fyrir
rúmum áratug og sföar misst
sjónar á eins og gengur og gerist.
Viö spuröum um hvors annars
hagi. Mér var minnisstætt, aö
börn hans og skörulegrar ekta-
kvinnu hans, höföu veriö eins og
mý á mykjuskán, svo mörg voru
þau talsins. Ég var gestur þeirra
jóladaginn og þaö var kátt á
hjalla og gleði yfir gjöfunum, ið-
andi kösin prilaöi um allt, skaust
undan sófum og stólum og hvarf
þess i milli bakviö gluggatjöld og
húsgögn. Ég ætlaði þvi aö hafa
vaðið fyrir neöan mig um daginn
og spuröi.hvortekkiværialltgott
að frétta af börnunum þeirra sjö.
„beim liður ágætlega og eiga
reyndar 5 yngri systkini,” svar-
aöi tólf barna faðir i mannheim-
um án þess að blikna.
Börnin voru semsé orðin tólf
manna herliö, hið elsta rúmlega
tvitugt, hiö yngsta nýfætt. Með
ýmsum hætti þóknast menn æðri
máttarvöldum, hugsaöi ég meö
mérog lét mér hvergi bregða, þvi
að þaö rifjaðist upp fyrir mér aö
þessirfrjósömu kunningjar minir
tilheyröu einhverjum sértrúar-
söfnuði. Auöheyrilega áttu fiestar
unaðsstundir i þeim húsum að
bera áþreifanlegan árangur aö
niu mánuöum liönum. Hjónin
hafa þvi siöur en svo haft hug á að
taka þátt i' ljótum leik: nefnilega
aö spoma viö offjölgun mann-
kyns.
Margt og mikiö hefur veriö rætt
og ritað um mannfjöldann i heim-
inum og i rauninni hafa main
ekki veriö sammála um, hvort
fjölgunin megi kallast offjölgun.
Bandariskur visindamaður aö
nafni W. Parker Mauldin hefur
gert grein fyrir nýjustu þekkingu
um fjölgun manna i löndum
heims, en Mauldin starfar við
Rockefeller-stofnunina i New
York. Nokkrar af þeim upplýs-
ingum veröa nú endurteknar hér
lesendum til fróðleiks.
1950-1980
Um það leyti sem þritugur les-
andi fæddist voru fyrir á jöröinni
2500 milljónir manna — allnokkuö
og er raunar erfitt að gera sér I
hugarlund hve há þessi tala er.
En hvaö hefur gerst siöan? Hve
m«-g erum viö núna aö lifa lif-
inu? Hvorki meira né minna en
4400 miiljónir. Mannkyninu hefur
fjölgaö um 75% á 30 árum!
Áriö 1950 var þriðjungur mann-
kynsins i svonefndum þróuöum
löndum, i Evrópu, Noröur-
Ameriku, Sovétrikjunum, Japan
og Ástralíu. Fjölgunin undanfarin
30 ár var mjög litil i' Evrópu, eða
innan við 100 milljónir, sem er
23% aukning. 1 Bandaríkjunum
og Sovétrikjunum var aukningin
litiö eitt minni en 50%.
Fjölgunin var miklu meiri i
þróunarlöndunum. Mannfjöldinn
tvöfaldaöistog er nú 3300 milljón-
ir. Aukningin var mest i Suður-
Ameriku eöa 125%, frá 165 mill-
jónum i 370 milljónir. Einnig i
Afriku tvöfaldaðist mannfjöldinn
og er nú um 470 milljónir. Asia er
mannflest sem kunnugt erog hef-
ur mannverumþarfjölgaðtir 1400
miiljónum i 2600 milljónir — 85%
aukning.
1980-2000
Útliter fyrir, aö heldur fari aö
draga úrfjölgun i öllum heimsálf-
um nema Afriku.en engu að siöur
veröur viöbótin gifurieg næstu
áratugina, höfðatalan hækkar. 1
þróuöum löndum veröur aukning-
in minnst eftir sem áöur og mun
fara niöur fyrir 8% I Evrópu,
verður um 17% i Bandarikjunum
og Sovétrikjunum og um 12,5% i
þróuðum löndum aimennt.
1 vanþróuðum löndum er búist
viö 50% aukningu, mest 76% i
Afriku, i' Suöur-Ameriku 65%, i
Suöur-Asiu 55% en langminnst i
Austur-Asiu (25%).
Ef hugaö er aö breytingum all-
an seinni helming aldarinnar, frá
1950 til 2000, er áætluö fjölgun
þetta timabil um 50% I þróuðum
löndum, en hvorki meiri né minni
en 200% i vanþróuöum löndum. 1
fyrrnefndu löndunum veröa tæp-
lega 1300 milljónir, en 4900 miil-
jónir i' þeim siðamefndu, þ.e.a.s.
..Mannfiöldafræði”
1 greinargerö Mauldins sem
fyrr var nefndur er sagt frá óná-
kvæmni viö ákvöröun mannf jölda
i ýmsum löndum. t Kina getur
skeikaö 50milljónum, i Nigeriu 15
milljónum og jafnvel i Bandariifj-
unum 5 milljónum, sem jafnast á
við ibúafjölda Noregs. Mauldin
segir siöan frá dauöatiðni og
minnkandi bamadauöa i einstök-
um löndum, en meginorsök fjölg-
unarinftar er einmitt framfarir i
heilsugæslu og lækningum. Meö-
alaldur hefur hækkað.
Fjöldi barna i fjölskyldu hverri
hefurað jafnaöi fariö minnkandi,
einkum f þróuöum löndum. Ariö
1950 fæddust i heiminum 36 börn
af þúsundi, en nú „aöeins” 30.
Viöa um heim hefur vel skipu-
lögö fræösla um meinsemdir of-
fjölgunar borið góöan árangur.
Mannfjöldafræöingar reyna aö
sjá fram i tfmann og setja jafnvel
fram kenningar um mannfjöld-
ann næstu tvær aldirnar. Þeir
viröast sammála um, að fólki i
hinum þróuöu löndum heims
muni ekki fjölga óhugnanlega
næstu tvo áratugina. Hinum mun
fjölga enn um sinn. Segja má, aö
margar „vanþróaðar” þjóöir hafi
nil þegar stigið á bremsurnar, en
þáð tekur nokkra áratugi aö ná
jöfnum hraöa. Keppikefliö er aö
koma i veg fyrir óþarfa fjölgun.
Um næstu aldamót veröur
manngrúinn um 6000 milljónir,
m.ö.o. þegar hinn þritugi lesandi
þessarar greinar heldur upp á
fimmtugsafmæliö munu verða
komnir tveir i staö hvers og eins
fæöingaráriö hans 1950. Mann-
kynið hefur tvöfaldast og vel það.
En hvaö tekur viö á næstu öld?
Spekingamir telja vist, aö há-
marki veröi náö, hvaö sem liöur
tólf barna foreldrum i sértrúar-
söfnuöum. Hins vegar er óvist,
hver hámarksfjöldinn veröur og
hve snemma hann næst. Þeir
bjartsýnu segja 8500 milljónir, en
flestir a.m.k. 11000 milljónir og
jafnvel allt aö 13000 milljónir.
Þaö fer þvi harla litið fyrir
kvartmilljón þeirri sem Islend-
ingar kallast — og færi, jafnvel
þótt þeir allir eignuöust tylft
barna næstu áratugina.
Athugasemd við
mótmælagöngugrein
i siöasta Heigarpósti voru
höfö eftir mér nokkur orö um
mótmæla- og kröfugöngur.
Þar er cg kynntur sem, „her-
stöðvaandstæðingur sem ekki
tekur þátt I mótmælaaögerö-
um herstöðvaandstæöinga”.
Slík uinmæli voru ekki eftir
mér höfö né undir mig borin
og eru uppfinning biaöa-
manns. Ég hef tekið þátt í
flestum mótmæiaaðgeröum,
þar meö töldum göngum úr
Kcflavik, Straumsvik eöa
Hafnarfirði, frá 1970 eöa svo, á
vegum herstöövaandstæö-
inga. Ég gekk ekki meö siöast
en lét sjá mig á útifundi i
Reykjavik. Fleira mætti tina
til sem kemur ekki heim og
saman viö ummæli blaöa-
manns. Gagnrýnir herstööva-
andstæðingar eru ekki óþekkt
fyrirbæri.
Ari Trausti Guömundsson.
Formaðurinn vildi
mig úr þingflokknum
Helgarpóstinum hefur borist
cftirfarandi athugasemd frá Jóni
G.Sólnes, fyrrum aiþingismanni:
„Mér hefur borist i hendur ein-
tak af blaði yöar dags 17. f.m. 1
klausu á öftustu siðu blaösins þar
sem rætt er um fyrirhugað
kvennaframboö viö væntanlegar
bæjarstjórnarkosningar á Akur-
eyri, er komist svo að orði:
„Báöir þessir fyrrverandi al-
þingismenn (innsk. mitt: þ.e.
Bragi Sigurjónsson og ég J.G.S.)
hafa sem kunnugt er þokast til
hliðar i sinum gömlu flokkum i
prófkjörum”.
Út af þessum ummælum blaös
yðar, vii ég taka fram, að mér
hefur aldrei verið þokaö til hliöar
i prófkjöri. Sannleikurinn er, aö
kjördæmisráö Sjálfstæöisflokks-
ins í Noröurlandi eystra, hafnaöi
skriflegri áskorun á fimmta
hundraö flokksbundinna og yfir-
lýstra sjálfstæöismanna um aö
viöhaft yröi prófkjör innan
flokksins i kjördæminu fyrjr siö-
ustu alþingiskosningar. Ég er
þeirrar skoðunar, aö ef slikt próf-
kjör heföi fariö fram, þá heföi ég
náð öruggu sæti á framboöslista
flokksins. Þess má svo geta i
þessu sambandi, aö fyrrgreind
ákvörðun kjördæmisráösins mun
hafa veriö aö skapi formanns
Sjálfstæöisflokksins, sem mjög
varumhugaðumaö losna viðmig
úr þingflokknum og koma skó-
sveini sinum HalldóriBlöndal að i
staöinn.
Ég vænti að þér sjáið yöur fært
aö birta þessa leiðréttingu.
JónG.Sótnes.